سلامت نیوز: حرفه پرستاری را باید از مهمترین عناصر چرخه درمانی دانست. حرفهای سخت و زیان آور که گاهی دشواریها و مشکلات آن از سوی مسئولان و سیاستگذاران نظام سلامت کشور نادیده گرفته میشود. اعتراض پرستارها نسبت به وضعیت نامناسب کاریشان موضوع تازهای نیست و در کنار آن مسئولان نیز درباره کمبود پرستار هشدار میدهند. با این حال به نظر میرسد با آغاز طرح تحول نظام سلامت، تنها اوضاع کاری آنها تغییر زیادی نکرده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، ضرورت توجه به وضعیت پرستاران را درصحبتهای یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می توان دید که از تفاوت پنج برابری کارانه پرستاران در بیمارستانها خبر میدهد. محمد شریفی مقدم دبیر کل خانه پرستاران ایران، این تبعیض را نکتهای ناملموس و دور از دید در جامعه پرستاری عنوان میکند که ناشی از عدم اجرای قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری است.
مشاهدات عینـــی از برخــی بیمارستانهای دولتی، نشان میدهد بعد از آغاز طرح تحول نظام سلامت از چهرههای ناراضی و عصبی مراجعهکنندگان خبری نیست و بیماران نیازمند و محروم جامعه که پیش از این توان مراجعه به بیمارستانها را نداشتند با خاطری آسوده نسبت به وضعیت درمانی خود اقدام میکنند. همین موضوع یکباره به افزایش حجم پذیرش بیماران در بیمارستانهای دولتی و دانشگاهی دامن زده است اما روی دیگر این سکه از افزایش ساعت کاری پرستاران است که به اعتقاد اعضای شورای عالی نظام پرستاری، اجرای این طرح بزرگ بار مضاعفی به کارکنان بخش درمان بویژه حیطه کاری پرستاری وارد کرده است.
طرح تحول نظام سلامت اگرچه هزینههای درمانی بیماران را کاهش داده و گام مثبتی در ارتقای کیفیت خدمات بهداشت و درمان ارزیابی شده اما از منظر پرستاران برخی اشکالات نیز در کنار این نقاط قوت دیده میشود. اعضای شورای عالی نظام سلامت معتقدند در بحث تعرفهها تنها یک گروه خاص در تیم سلامت لحاظ شدهاند و دیگر گروهها از جمله پرستاران به عنوان مهمترین بازوی چرخه درمان نادیده گرفته شدهاند. با این حال سؤالی که ذهن افکار عمومی و کارشناسان حوزه سلامت و پرستاران را درگیر کرده این است که آیا این طرح تحول میتواند عدالت را بین پرستاران به وجود بیاورد؟محمد شریفی مقدم عضو شورای عالی نظام پرستاری و دبیر کل خانه پرستاران، تحقق عدالت را که همواره جامعه پرستاری در پی آن بوده از جمله مشکلاتی میداند که طرح تحول نظام سلامت نتوانسته این انتظار را برآورده کند.
وزیر بهداشت، انتقادات جامعه پرستاری را درباره افزایش ساعت کاری و کارانه آنها اعتراضی واقعی و بحق میداند اما او معتقد است برخی از مقایسهها در رابطه با حقوق تیم سلامت منجر به تقابل پزشک و پرستار میشود با این حال این وزارتخانه برای رضایتمندی آنها کارگروهی را برای بررسی حقوق پرستاران تشکیل داده است زیرا تفاوت و تبعیض بسیار زیاد در پرداخت حقوق پرستاران در بیمارستانهای مختلف از جمله معضلات مهم جامعه پرستاری است. به گفته عبدالرحمان رستمیان عضو هیأت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، پرداخت کارانهها که باید طبق استانداردهای جهانی کارانهها و متناسب با خدمت و بهصورت علمی و مستند تعیین شود باعث شده مدیران بیمارستانهای دولتی فاصله رقم کارانه پرداختی را به حداقل میزان ممکن برسانند.
معمای تبعیض چگونه حل میشود؟
محمد شریفی مقدم تبعیض بین حقوق پرستاران و به عبارتی مشکلات جامعه پرستاری را ریشه در تبعیض بین گروههای مختلف پزشکی بیان میکند. او میگوید: سال 58 تفاوت حقوق رئیس بخش با سرپرستار 40درصد بود. به طور مثال اگر جراح قلب 10هزار تومان دریافت میکرد دریافتی سرپرستاربخش 6500تومان بود که اختلافی به اندازه 35 درصد داشت ضمن اینکه استاد زودتر از پرستار در بخش حاضر میشد.
ریشههای تبعیض در تیم سلامت را باید در طرح نوین خودگردانی بیمارستانها در دهه 70جستوجو کرد که بر اساس این طرح تفاوت حقوق پزشکان نسبت به پرستاران به میزان 300برابر افزایش یافت و مشکلی عمده را در سیستم پزشکی به وجود آورد. در این دوره، بیمارستانها برای اینکه بتوانند هیأت علمی بیشتری جذب کنند و ماندگاری و وابستگی آنها را بیشتر کنند، برای پزشکان تعرفهای تحت عنوان حقالعمل تعریف کردند که نه تنها پرداختی بیمار بشدت بالا رفت بلکه برخلاف زحمات تیم پرستاری در بخش مراقبتهای ویژه، کنترل علائم حیاتی بیمار بهصورت شبانه روزی و... 65درصد هزینهها به جیب کسانی وارد میشد که شبها بر بالین بیمار حاضر نمیشدند و اسامی کادر درمانی و بهداشتی به نام پزشک متخصص در فهرست بیماران بستری ثبت میشد.
50 درصد از هزینهها به استاد دانشگاه علوم پزشکی پرداخت میشد، 10درصد به تجهیزات و نیروی انسانی و 20درصد باقی مانده به بقیه کارکنان اختصاص داشت که از این میزان تنها درصد اندکی به جیب پرستاران میرفت. اختلاف فاحش حقوق پرستاران و پزشکان از یک سو و پرداخت حقوق آنها از حقالعمل پزشکان اعتراض پرستاران را تا جایی پیش برد که تشکیل سازمان نظام پرستاری در 6تیرماه 1386به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید تا علاوه بر اجرای قانون خدمات پرستاری، ارتقای کیفیت خدمات و رضایتمندی بیمار منجربه جذابیت بیشتر حرفه پرستاری شود.
پرستارها در کنار اینکه ساعتها سر پا میایستند، تماس با بیمار مبتلا به عامل ویروسی این شغل را پر خطر و پر تنش نشان میدهند به همین خاطر نگاه دنیا به شغل پرستاری نگاهی متفاوت است. اما حال این روزهای فرشتههای نجات سپید پوش آنطور که شریفی مقدم میگوید چندان تعریفی ندارد. استرس شغلی و مشکلات ناشی از تبعیض مسألهای است که روی عبارت کلیدی فرشته نجات سپید پوش سایه انداخته است.
دبیرکل خانه پرستاران مشکلات مربوط به حوزه پرستاری را به نگاه پزشک سالاری در وزارت بهداشت که چندین دهه بر این وزارتخانه حاکم بود نسبت میدهد و میگوید: 90درصد رؤسای بیمارستانها پزشک هیأت علمی هستند در حالی که بحث مدیریت یک بحث علمی است و کسی که ریاست بیمارستان را بر عهده میگیرد باید دانش مدیریتی و مهارتی داشته باشد. اداره یک مجموعه بیمارستانی که مشاغل گوناگونی را در برمیگیرد بیش از همه نیاز به دانش مدیریتی دارد تا پزشکی.
درست برخلاف استخدام آموزش و پرورش که متقاضیان زیادی دارد، فارغالتحصیلان این رشته تمایلی برای جذب در مراکز درمانی نشان نمیدهند. به عبارتی آنها بیکاری را به حقوق ماهانه یک میلیون تومانی آن هم با بیدار ماندن در شیفت شب و ساعتها اضافه کاری ترجیح میدهند.
این مسأله زمانی جدی میشود که این سرمایههای ملی به بهانه دستمزد بالا راه مهاجرت را در پیش گرفته و جذب بیمارستانهای کشورهایی مانند ترکیه و حوزه خلیج فارس میشوند. آنطور که شریفی مقدم بیان میکند از دست دادن جذابیت این حرفه که مهمترین دلیل آن ناشی از تبعیض در حقوق دریافتی شان است باعث شده 700پرستار در سالهای اخیر از کشور مهاجرت کنند. البته ماجرا تنها به اینجا ختم نمیشود.
در اغلب موارد، پرستارها دنبال تغییر شغلشان هستند و کار در بازار آهن را به پرستاری ترجیح میدهند. او ریشه تمام این مشکلات و تبعیضها را طرح نوین خودگردان بیمارستانها میداند که اختلاف 10تا 20برابری را در تیم سلامت ایجاد کرده و مانع از اجرایی شدن قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری شده است.
فرصت طلایی طرح تحول سلامت
اجرای قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری همان چیزی است که به گفته محمد میرزابیگی رئیس کل سازمان نظام پرستاری، انگیزه را به جمع پرستاران و کادر پزشکی باز میگرداند تا جایی که تشکیل ستاد اجرایی ویژه قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری در روزهای آتی، خبر خوشایندی را در جامعه پرستاری رقم زده است.
به گفته شریفی مقدم طرح تحول نظام سلامت بهترین فرصت برای نیروی پرستار است تا با توجه به بودجهای که به وزارت بهداشت تخصیص یافته، قانون تعرفهگذاری در قالب این طرح اجرایی شود. پرستاران تمام وقت بالای سر بیمار حاضر میشوند و در مراقبت و درمان بیمار نقش مهمی دارند.
بنابراین لازم است از یارانه سلامت به اندازه سهمشان بهرهمند شوند. اینکه میزان پرداختیها برخلاف برنامه طرح و سیاستهای کلی نظام با عدالت همخوانی نداشته مسألهای است که دبیر کل خانه پرستاران به آن اشاره میکند و میگوید: نظرسنجیهایی که از بیش از 5هزار پرستار وزارت بهداشت انجام شده نشان از نارضایتی آنها از عملکرد وزارت بهداشت دارد. تیم سلامت که ارتباط تنگاتنگی با پزشک و مردم دارند به سیاستهای فعلی معترض هستند و انتظار دارند در مرحله سوم طرح تحول میزان پرداختی شان مشخص شود.
به نظر میرسد آنچه اعتراض جامعه پرستاری را برانگیخته از یک سو عادلانه نشدن نظام پرداخت است و از سوی دیگر پرداخت کارانه پرستاران از تعرفههای پزشکی است . از این رو اینکه آنها بخواهند خودشان را به لحاظ دریافت حقوق هم سطح با پزشکان بدانند موضوعی است که شریفی مقدم آن را نفی میکند. او برای روشن شدن این موضوع مثالی میزند: «در حال حاضر فیش حقوقی یک پرستار باسابقه و رتبه عالی ماهانه دو میلیون تومان است.
اگر متوسط دریافتی پرستاران را 1میلیون و 200هزار تومان در نظر بگیریم فیش حقوقی هیأت علمی بر فرض 6میلیون تومان است که دریافتی مستمر است اما اختلاف در دریافتی ناشی از کارانه است که به 20برابر میرسد. مثلاً اگر پرستاری در بیمارستان قلب 800هزار تومان کارانه دریافت کند پزشک همان بیمارستان 16میلیون تومان کارانه میگیرد که یک بحث انحرافی دارد چون کارانه پرستاران از تعرفه پزشک پرداخت میشود بنابراین میزان دریافتی آنها در بیمارستانهای مختلف تفاوت پیدا میکند. بر فرض مثال در دو بیمارستان روانپزشکی و چشم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران که هر دو در یک منطقه قرار دارند، تفاوت حقوق پرستارها در این دو بیمارستان چند برابر است.
اگر پرستاری در بیمارستان «روزبه» ماهانه 50 هزارتومان کارانه بگیرد در فارابی 800هزار تومان کارانه میگیرد زیرا درآمد روانپزشک در بیمارستان روزبه ماهانه یک میلیون تومان است ولی در بیمارستان فارابی درآمد چشم پزشک 10میلیون تومان است. کارانهها بسته به درآمد پزشک و نه به عنوان تعرفه پرستاری تعریف شده است.»
دبیر کل خانه پرستاری اجرای جامع و کامل قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری را خواسته اصلی جامعه پرستاری میداند تا در راستای این قانون عدالت تحقق پیدا کرده و آنها با انگیزه بیشتری به حرفه خود مشغول شوند. به گفته او طرح تحول نظام سلامت از طرح تحول کشور ترکیه الگوبرداری کرده که در آن اختلاف پرداختی پزشک و پرستار سه برابر است و تبعیضی بین حقوق پرستاران با یکدیگر و پزشک و پرستار
دیده نمیشود.
با توجه به کمبود نیروی پرستار و افزایش ساعت و حجم کاری آنها بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، آیا راهکاری وجود دارد که بتوانیم رضایت پرستاران را کسب کنیم یا نه؟ گره مشکلات جامعه پرستاری با اجرای قانونی که به گفته دبیر کل خانه پرستاران مدتهاست روی زمین مانده و خاک میخورد، چه زمانی باز خواهد شد؟ به نظر میرسد جامعه پرستاری ضمن بیان دیدگاهها و انتقادات خود در این زمینه، باید همچنان منتظر بمانند.
نظر شما