سلامت نیوز: متأسفانه می‌توان گفت از ابتدا در این حرفه نظارت واقعی وجود نداشته است، ما شاهد این هستیم که بیش از 5 هزار عطاری در سطح کشور فعالیت می‌کنند که از یک یا دو اتحادیه، هم کالاهایشان را تأمین ودریافت می‌کنند و هم مجوزهایشان را از آنجا می‌گیرند. اما از آنجایی که عطاری محل عرضه کالاهای سلامت محور است به نظر می‌رسد که متولی اصلی نظارت بر عطاری‌ها باید وزارت بهداشت و درمان و به طور مشخص سازمان غذا و دارو باشد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، گیاهان دارویی دوباره جایی میان سبد خرید ایرانیان پیدا کرده‌اند. گیاهانی با تبلیغات بی‌شمار برای رفع بیماری‌ها، دردها و آلام زندگی شهری و شبه مدرن. تکه‌کاغذهایی که روی شیشه عطاری‌ها چسبانده می‌شود، ویژگی‌ها و خاصیت‌های این داروها را گاهی تا حد معجزه توصیف می‌کند. عطارباشی‌ها با اعتماد به نفس به هیچ مشتری‌ای «نه» نمی‌گویند و در قفسه‌های خود برای همه نیازی، دارویی دارند.

درست در همین نقطه است که کارشناسان آژیر قرمز را به صدا در می‌آورند. متخصصان اعتقاد دارند که داروهای گیاهی هم همانند داروهای شیمیایی باید باتوجه به وضعیت جسمی بیمار تجویز شود اما مسأله آنجاست نظارتی روی عطاری‌ها که هر روز تعداد آنها بیشتر می‌شود، وجود ندارد. به عبارتی عطاری‌ها در شرایطی نسخه‌های خود را برای بیماران می‌پیچانند که وزارت بهداشت راهی به حریم آنها برای نظارت ندارد. همین مسأله بهانه‌ای است برای گفت‌و‌گو با دکتر سید مهدی سجادی دبیر انجمن داروسازان ایران.

در حال حاضر مهم ترین چالش‌های نظارت بر نحوه کار عطاری‌ها چیست؟
در مورد عطاری‌ها متأسفانه می‌توان گفت از ابتدا در این حرفه نظارت واقعی وجود نداشته است، ما شاهد این هستیم که بیش از 5 هزار عطاری در سطح کشور فعالیت می‌کنند که از یک یا دو اتحادیه، هم کالاهایشان را تأمین ودریافت می‌کنند و هم مجوزهایشان را از آنجا می‌گیرند. اما از آنجایی که عطاری محل عرضه کالاهای سلامت محور است به نظر می‌رسد که متولی اصلی نظارت بر عطاری‌ها باید وزارت بهداشت و درمان و به طور مشخص سازمان غذا و دارو باشد. اما تا آنجایی که من اطلاع دارم جلسات متعددی از سوی مسئولان این سازمان با اتحادیه مربوط به همین صنف عطاری‌ها برگزار و از آنها خواسته که فعالیت عطاری‌ها را ساماندهی کنند و برعملکرد آن‌ها بیشتر نظارت شود ودستورالعمل‌هایی را از سوی سازمان غذا و دارو به این حرفه وارد کنند. اما از آنجایی که پروانه‌های تأسیس یا جواز آنها ازسوی وزارت بهداشت و درمان و سازمان صادر نمی‌شود ناهماهنگی‌هایی بین آنها وجود دارد و چاره‌ای هم نیست، بالاخره ما به عنوان کشوری که در خصوص طب سنتی سابقه خیلی خوب، استادان مجرب و دوره‌های تخصصی در این زمینه در دانشگاه برگزار می‌کنیم باید به این حرفه سرو سامانی داد و منابع گیاهان دارویی که در کشور وجود دارد باید بهتر از این مدیریت شود و یکی از مکان‌هایی که این عرضه در آن صورت می‌گیرد همین عطاری‌هاست. متأسفانه شرایط موجود، اصلاً مطلوب نیست.

وزارت بهداشت طرح راه‌اندازی داروخانه‌های گیاهی را پیگیری می‌کند. نظر شما در این باره چیست؟
 به هیچ وجه ما نمی‌توانیم داروخانه را از حالتی که هست و تعریفی که داروخانه در قوانین و آیین نامه‌های موجود و حتی در کشورهای دیگر دارد، مجزا کنیم و بگوییم ما داروخانه گیاهی، داروخانه مکمل ، داروخانه شیمیایی و... داشته باشیم. داروخانه یک تعریف عامه است و به یک مؤسسه پزشکی اطلاق می‌شود که می‌تواند عرضه‌کننده مواد دارویی، مواد گیاهی، گیاهان دارویی و محصولات آرایشی، بهداشتی باشد. بنابراین اینکه ما فکر کنیم که راه حل ساماندهی عطاری‌ها را تأسیس داروخانه‌های گیاهی بدانیم به هیچ وجه راه حل درست و منطقی نیست. باید عطاری‌های موجود راضابطه‌مند کنیم و با برگزاری دوره‌های آموزشی برای کسانی که دست اندکار این حرفه هستند، آنها را ضابطه‌مند کنیم . به نظر من این بهترین راه حل است.

متأسفانه به دلیل همین نبود نظارت و اینکه وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به طور مستقیم در این امر دخیل نیستند، ما شاهد این هستیم که با تبلیغات بسیار کاذب، محصولات غیر مجاز و قاچاق در عطاری‌ها عرضه می‌کنند و کسی هم پاسخگو نیست. این درحالی است که  داروخانه محلی است که حتماً با مسئولیت فنی دکتر داروساز به بیمار ارائه خدمت می‌دهد، تحصیلات آکادمیک برای عرضه محصولات دارویی، گیاهان دارویی و داروهای گیاهی دارند. در واقع مردم می‌توانند در داروخانه به کمک داروسازان نیازهای خود را خیلی خوب برآورده کنند. محصولات دارویی را هم تحت نظارت شبکه رسمی توزیع دریافت کنند که حتماً دارای مجوز است و استاندارد آن رعایت شده است، ولی در عطاری‌ها محصولات و ترکیبات مختلف را بر اساس تجربه‌ای که دارند خودشان حتی داخل کپسول پر می‌کنند و مشخص نیست ترکیبات آن دارای چه موادی است و آیا آن تأثیر درمانی را دارد یا خیر؟ متأسفانه آن اثرات درمانی را هم به صورت کاذب و مبالغه شده روی در و شیشه مغازه تبلیغ می‌کنند و باعث می‌شود که مردم فکر کنند ممکن است نتایج مطلوبی را می‌توانند به دست آورند و به آن‌ها مراجعه می‌کنند. بنابراین متولی نظارت بر عطاری‌ها، منطقاً باید سازمان غذا و دارو باشد، زیرا آن‌ها کالای سلامت محور به مردم ارائه می‌کنند و دوم اینکه عطاری‌ها به هیچ وجه نباید از قالب عرضه گیاهان دارویی خارج شوند، یعنی عطاری محل عرضه داروهای گیاهی، داروهای مکمل و مکمل‌های تغذیه‌ای نیستند فقط باید در حد محصولات گیاهان دارویی و طب سنتی ما، با توجه به آموزش‌هایی‌که می‌بینند بتوانند این محصولات را ارائه کنند.

یعنی هیچ نهاد و ارگانی این امکان را ندارد که باعطاری‌ها برخورد کند یا بر نحوه کار آنها نظارت داشته باشد؟
متأسفانه نیست، اتحادیه عطاری‌ها وجود دارد اما کار نظارت کاملاً از دست آنها خارج شده است، آنها فقط به همین عنوان عطاری پروانه‌هایی را صادر کرده‌اند که نه می‌توانند بر عملکرد آن‌ها نظارت کنند و نه می‌توانند برخورد‌های قانونی داشته باشند چراکه اصلاً در اتحادیه عطاری‌ها این جایگاه تعریف شده نیست.

برخی معتقدند باید عطاری ها را جمع آوری کرد نظر شما در این باره چیست؟
نه به هیچ وجه موافق جمع‌آوری عطاری‌ها نیستم، بالاخره عطاری‌ها از ابتدا بودند و از زمان تأسیس هدف‌شان عرضه محصولات گیاهان دارویی بوده است. همان فرآورده‌هایی که به صورت امروزی با کیفیت خوب بسته‌بندی وبا مجوز بهداشتی تولید و در داروخانه ها عرضه می شوند. در عطاری‌ها هم عرضه می‌شدند، بالاخره مردم هم عادت دارند به عطاری‌ها مراجعه کنند. از ابتدا کسانی در این حرفه بودند که دانش ومطالعه‌ای داشتند، اما امروزه با توجه به نبود نظارت و اینکه کاملاً قارچ گونه رشد کردند و افرادی که برای مغازه عطاری تقاضای مجوز کرده اند که دانش و تحصیلاتی در این زمینه ندارند، به همین دلیل عطاری‌ها به خودشان اجازه داده‌اند که غیر از محصولات و گیاهان دارویی که می‌توانند آنجا بسته ‌بندی و به مردم ارائه کنند، وارد حوزه‌های دیگری هم شوند. یعنی همین الان شما داخل هر عطاری شوید در بیرون روی شیشه‌ها و در فقط تبلیغات کاذب می‌بینید، وقتی داخل می‌رویدشاهد عرضه داروهای گیاهی، مکمل‌ها، ویتامین‌ها و... هستید که می‌توان تهیه کرد.
 به نظر من باید سازمان غذا و دارو و اداره کل فرآورده‌های طبیعی و گیاهی ورود کنند و با نظارتی که می‌توانند داشته باشند بتوانند این شرایط موجود را سرو سامان دهند. اما راه چاره این نیست که ما بیاییم فرض کنیم داروخانه گیاهی داشته باشیم و یک تعریفی از خودمان بسازیم که هیچ جای دنیا این تعریف وجود ندارد و هیچ کجا داروخانه را مجزا نمی‌کنند و اسامی مختلفی از قبیل داروخانه گیاهی، داروخانه مکمل، داروخانه آرایشی و... نمی گذارند و این بزرگترین اشتباهی است که ممکن است به وجود بیاید.

چرا مردم به یک متخصص طب سنتی مراجعه نمی‌کنند اما به عطاری‌ها خیلی راحت مراجعه می‌کنند و راجع به بیماری شان با عطاری‌ها مشورت می‌کنند و به آن هااطمینان می‌کنند و دارویی که برایشان تجویز می‌کنند خیلی راحت مصرف می‌کنند؟
به نظر من باید کار فرهنگی انجام شود یعنی نقش رسانه‌ها در اینجا خیلی مهم است. ببینید تبلیغاتی که روی شیشه عطاری‌ها هست حالت عوامفریبانه دارد، یعنی وقتی می‌بینید آنجا نوشته شده است داروی کاهش فشار خون، کاهش چربی خون، داروی از بین بردن چربی‌های اضافه بدن و... متأسفانه تعدادی از آنها با توجه به اینکه ممکن است که آگاهی عمومی درباره این بیماری‌ها کم باشد مردم به سمت خود می‌کشند و بعضی از این عطارباشی‌ها افرادی هستند که خیلی مطمئن دارو تجویز می‌کنند، در صورتی که ما حتی در داخل داروخانه‌ها نمی‌بینیم که دکتر داروساز سرخود دارو تجویز کند اماعطارباشی‌ها خیلی راحت بابت هر موضوعی که بگویید خیلی محکم و با اعتماد به نفس تجویز و تبلیغ می‌کنند و محصولاتی عرضه می‌شود که نه مجوز بهداشت دارد حتی ممکن است از کشور‌های حاشیه خلیج فارس به‌صورت قاچاق وارد کشور شده باشند و عوارض داشته باشند، یعنی مخصوصاً محصولاتی که به‌صورت موضعی مصرف می‌شوند بشدت می‌توانند سبب حساسیت‌های پوستی، ریزش مو شوند، اینها را باید از طریق رسانه‌های عمومی فرهنگ‌سازی شود و مردم را آگاه کردکه آیا واقعاً شما در مراجعه و گرفتن این محصولات از عطاری‌ها آیا شاهد تغییر درمانی بودید؟ آیا واقعاً می‌دانید که چه چیزی دریافت کردید کپسولی که پر کردند وبه شما دادند آیا از مواد داخل آن کپسول اطلاعی دارید؟ آیا تأییدسازمان غذا و دارو را دارد؟
به نظر من باید ورود رسانه‌ها به بحث عطاری‌ها، تبلیغاتی که انجام می‌دهندو تجویزهایی که صورت می‌شود پررنگ‌تر شود.

و حرف پایانی شما؟
من واقعاً فکر می‌کنم تا زمانی که ما متولی مشخصی برای ساماندهی و نظارت بر کار عطاری‌ها نداریم این مشکلات هست و باید مسئولان محترم فکری کنند که نظارت بر عملکرد عطاری‌ها، صدور پروانه و جواز، این‌ها همه تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی و سازمان غذا و دارو که در نهایت متولی این قضیه می‌توانند باشند قرار بگیرد و وزارت بهداشت می‌تواند ورود کند و برای این‌ها دستورالعمل ارائه دهد تا همه خدماتی که یک عطاری می‌تواند انجام دهد از یک منشأ تعریف کنیم نه اینکه هر سازمانی بیاید برای خودش یک تعریفی داشته باشد.