سلامت نیوز:هزینه دارویی، برای هر فرد مبتلا، در صورت عدم‌مقاومت دارویی، نزدیك به سالی هزار دلار است. شاید هزینه‌های آن در این تصمیم‌گیری بی‌تاثیر نباشد. البته بعضی افراد (به ویژه مصرف‌كنندگان مواد و افراد بی‌خانمان) هم برای دریافت خدمات دارویی به موقع مراجعه نمی‌كنند و نهادهای مسوول هم از ترس اینكه فرد با قطع و وصل درمان دچار مقاومت دارویی شود، ترجیح می‌دهند كه دارو را برای افرادی كه مراجعه منظم ندارند شروع نكنند. در حالی كه در كشورهای پیشرفته حتی برای افراد كارتن‌خواب مبتلا توزیع داروهای ضد اچآیوی منظم انجام می‌شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، دكتر امید زمانی سال‌هاست پژوهشگر سلامت جنسی و ایدز است و كارگاه‌های آموزشی فراوانی را در مورد اچآیوی و ایدز برای نهادهای مختلف، از انجمن‌های مردم‌نهاد گرفته تا سازمان‌های دولتی و آژانس‌های مختلف سازمان ملل برگزار كرده است. در برخی از این كارگاه‌ها بحث بر سر این بوده كه چگونه ایدز نگیریم و در برخی دیگر با مخاطبان حرفه‌ای در خصوص نحوه رفتار صحیح با فردی كه با اچآیوی زندگی می‌كند یا روش‌های كنترل سرایت ویروس و... گفت‌وگو كرده است.
او چند سالی مسوول ارتباطات توسعه در دفتر یونیسف ایران بود و پیش از آن كتابی با عنوان چگونه ایدز نگیریم، تدوین كرده و در این كتاب به زبان بسیار ساده روش‌های انتقال اچآیوی را توضیح داده و نوشته جوانان چگونه باید مراقب باشند تا دچار اچآیوی نشوند. یك سالی می‌شود كه دكتر زمانی به عنوان كارشناس فنی و ارتباطات دفتر منطقه‌ای صندوق جهانی ایدز، سل و مالاریا فعال است و همین بهانه‌ای می‌شود كه در كافه‌ای نزدیك محل كارش او را ببینیم و از او درمورد وضعیت ایران در حوزه اچآیوی و ایدز پرس و جو كنیم. او معتقد است در سالهای گذشته به موضوع اچآیوی به اندازه‌‌ای كه نیاز است، توجه نشده است و همین باعث می‌شود كه او و همكارانش نگران گسترش اچآیوی باشند كه فعلا نادیده گرفته شده است.
وقتی دكتر زمانی در مورد اچآیوی حرف می‌زند، ردی از اشتیاق برای ارایه راهكارهای كاهش آسیب و از سویی نگرانی از دغدغه‌ای همیشگی در تك تك كلمات او پیداست. اما این كارشناس اچآیوی هرگز نا‌امید نیست و در راستای پیدا كردن روزنی برای آگاهی‌رسانی به جوانان، حالا ۲ سالی می‌شود كه هدایت مشاوره آنلاین در خصوص اچآیوی را هم در مركز ملی پیشگیری از ایدز سازمان بهزیستی بر عهده دارد. به سراغ این پزشك جوان اما پر سابقه در حوزه پژوهش اچآیوی و ایدز رفتیم تا با او درباره ویروسی كه كنترل آن یكی از اولویت‌های هزاره سازمان ملل بوده است، گپ بزنیم.
برای نخستین سوال بفرمایید «ایدز» كه خیلی‌ها حسابی از آن می‌ترسند، چیست؟ به تفاوتش با اچ‌آی وی هم لطفا اشاره كنید.
اول از همه بگذارید من بگویم ترس راه‌حلی برای ایدز به وجود نمی‌آورد. آدم‌ها باید اچآیوی و ایدز را به خوبی بشناسند و خودشان را در برابر ابتلا به این ویروس مصون كنند. بگذارید از اچآیوی شروع كنیم. اچآیوی ویروس نقص ایمنی انسانی است كه به سه طریق اصلی، یعنی آمیزش بی‌محابا، تزریق مشترك و از مادر به جنین منتقل می‌شود. بیش از نیمی از افرادی كه تازه به اچآیوی مبتلا شدند در عرض ٢ تا ۴ هفته علایمی مشابه آنفلوآنزا، مانند تب، خستگی، گلودرد، دانه‌های پوستی، درد مفصلی، سردرد و گاهی تورم گره‌های لنفی را تجربه می‌كنند. اما در كشور ما بیش از ٨٠ درصد افرادی كه به این ویروس مبتلا می‌شوند؛ بر پایه دلایل مختلفی مانند میزان ویروس وارد شده به بدن، راه سرایت، دوری از خدمات بهداشتی و... خودشان هم تا سال‌ها متوجه نمی‌شوند كه دچار این ویروس هستند. به همین دلیل است كه توصیه می‌شود اگر كسی رفتار پرخطری مانند رابطه بدون كاندوم یا تزریق مشترك مواد داشت، برای اطمینان از وضعیت سلامت خود آزمایش اچآیوی بدهد.
ایدز اما مخفف «نشانگان نقص ایمنی اكتسابی» در زبان انگلیسی است و بر اثر تخریب یاخته‌های دستگاه ایمنی بدن ناشی از اچآیوی، عوامل و عفونت‌هایی فرصت پیدا می‌كنند فرد را بیمار كنند. این بیماری‌ها علایم متنوعی در بدن به وجود می‌آورند و در نهایت فردی كه به مرحله ایدز می‌رسد طول عمر او بسیار كوتاه خواهد بود. بنابراین كسی كه با اچآیوی زندگی می‌كند الزاما ایدز ندارد.
این فرد چگونه می‌تواند در مقابل ابتلا به ایدز خود را ایمن كند؟
افرادی كه با اچآیوی زندگی می‌كنند با مصرف دقیق و به موقع داروهای ضد اچآیوی (كه آنتی‌رتروویرال هم نامیده می‌شوند) می‌توانند طول عمری مشابه افراد عادی داشته باشند و به مرحله ایدز وارد نشوند. تنها عامل مهم این است كه فرد به موقع از وضعیت اچآیوی خود با خبر شود و نكات بهداشتی و درمانی توصیه شده را رعایت كند.
شما كتابی دارید با عنوان چگونه به ایدز مبتلا نشویم؟ جواب این سوال چیست؟
همان‌طور كه گفتم انتقال ویروس اچآیوی سه راه اصلی دارد؛ تزریق مشترك، آمیزش جنسی محافظت‌نشده و از مادر به جنین. انتقال از طریق تزریق مشترك بیشتر برای افراد معتاد تزریقی محتمل است و كسانی كه در فضاهای غیر بهداشتی خالكوبی می‌كنند یا از تیغ مشترك استفاده می‌كنند. در این موارد كاربرد استراتژی‌های كاهش آسیب در اعتیاد، مانند تشویق معتادان به ترك مواد، تشویق به عدم تزریق مواد و استفاده از داروهای جایگزین مثل متادون، تشویق به عدم استفاده از سرنگ و سوزن مشترك و... مانع ابتلا به این ویروس می‌شود. در پیشگیری از طریق تماس جنسی پرهیز از رابطه خارج از چارچوب خانواده، وفاداری به همسر و حریم خانواده (داشتن تنها یك شریك جنسی)، استفاده از كاندوم در هر بار تماس جنسی و عدم استفاده از مواد روانگردان و الكل توصیه می‌شود چون كه اینها می‌توانند كنترل فرد بر رفتارهای جنسی خود را كاهش دهد. در پیشگیری از انتقال مادر به كودك، به زنان اچآیوی مثبت توصیه می‌شود اگر می‌توانند باردار نشوند و در صورتی كه باردار شدند با مصرف داروهای ضد اچآیوی، سزارین و ندادن شیر به كودك و دادن دارو به كودك احتمال ابتلا كودك به اچآیوی را تا حد زیادی كاهش دهند.
با این روش‌ها احتمال تولد نوزادانی كه با اچآیوی به دنیا بیایند صفر می‌شود؟
تا حد زیادی احتمال انتقال به جنین یا نوزاد كاهش پیدا می‌كند. البته این به شرطی است كه مادر بداند كه دچار اچآیوی است و تمهیدات اشاره شده را رعایت كند. مواردی بوده كه مثلا بچه یك سالهای را با حال بسیار وخیم به بیمارستان آورده‌اند و بعد از آزمایش‌های مختلف، پزشكان متوجه شدند كه بچه اچآیوی مثبت است و بعد از تست از مادر، تازه مادر متوجه شده كه اچآیوی دارد. بنابراین زنانی كه روابط جنسی خارج از خانواده متعدد دارند یا معتادند یا شریك جنسی‌شان روابط متعدد دارد، باید از وضعیت اچآیوی خود مطلع باشند و در صورتی كه با این ویروس زندگی می‌كنند مراقبت‌های لازم را در خصوص بارداری انجام دهند.
تعداد افراد شناسایی و گزارش شده اچآیوی در ایران ۳۰ هزار و ۱۸۳ هزار نفر اعلام شده است. از این تعداد چند نفر در زمان شناسایی كودك بوده‌اند؟
در زمان شناسایی و گزارش ۳۷۵ نفر زیر ۵ سال، ۱۵۲ نفر بین ۶ تا ۱۰ سال و ۱۱۸ نفر بین ۱۱ تا ۱۵ سال بوده‌اند.
اما حالا كه حرف از آمار شد، توضیحات تكمیلی را هم بفرمایید. این آمار بر اساس تفكیك جنسیتی و علل ابتلا چگونه است و چه تعداد از این افراد وارد مرحله ایدز شده‌اند؟
همان‌طور كه گفتیم، تا تاریخ اول مهر ماه ۹۴، سی‌هزارو صد و هشتاد و سه نفر ثبت اچآیوی داشته‌ایم. از این بین ۸۵ درصد مردان و ۱۵ درصد زنان را تشكیل می‌دهد. ۵۲ درصد موارد ثبت شده در گروه سنی ۲۱ تا ۳۵ سال هستند. تاكنون ۷۳۸۷ نفر از این تعداد فوت شده‌اند و ۹۳۹۴ نفر وارد مرحله ایدز شده‌اند.
از سال۶۵ كه اچ‌ای وی در ایران شناخته شده است، ۶۷ درصد در اثر تزریق مشترك مواد، ۱۸درصد رابطه جنسی محافظت نشده، ۲ درصد مادر به جنین و ۱۲درصد هم نامشخص بوده‌اند. یك درصد از این تعداد هم مربوط به خون و فرآورده‌های خونی پیش از اجرای سیاست‌های اطمینان از سلامت خون در سازمان انتقال خون بوده است.
اما مدام می‌شنویم این الگو تغییر كرده است؟
بله. در سالهای اخیر از موارد شناسایی شده ۳۴درصد زن بوده‌اند و ۳۹ درصد موارد جدید از راه تزریق مشترك و ۴۱ درصد از راه روابط جنسی محافظت‌نشده و ۳ درصد مادر به جنین بوده است. از سال ۲۰۰۷ با نظام جامع سلامت خون در سازمان انتقال خون هیچ موردی از انتقال اچآیوی به علت فرآورده‌خونی آلوده نداشته‌ایم. به هر حال آنچه اهمیت دارد تغییر الگوی انتقال از راه تزریق مشترك به انتقال از طریق رابطه جنسی است كه برای كار‌شناسان و مسوولان نگران‌كننده است.
اما در حال حاضر داریم فقط در مورد موارد شناسایی شده صحبت می‌كنیم. این در حالی است كه شما می‌گویید تعداد زیادی از افراد هستند كه حامل اچآیوی هستند و خودشان هم خبر ندارند. تخمین‌ها می‌گوید چه تعداد مبتلا به اچآیوی در ایران زندگی می‌كنند؟
در برآوردهای علمی كه هر دو سال انجام می‌شود بر اساس فراوانی رفتارهای پرخطر، تعداد افراد در معرض خطر و خطر سرایت در هر رفتار مدل‌های آماری مختلفی بررسی می‌شود و معمولا با یك فاصله اطمینان تخمینی از تعداد مبتلایان بیان می‌شود كه البته یك برآورد منتشر شده در سال ۲۰۱٤ در حدود همان ۹۰ هزار نفر است.
ممكن است خیلی‌ها كه معتقد به مسكوت‌ماندن مساله اچآیوی هستند بگویند این ٩٠ هزار نفر تعداد چشمگیر و زیادی در معیار جمعیتی ایران به حساب نمی‌آیند و بهتر است به جای تمركز بر اچآیوی به سراغ بیماری‌هایی رفت كه مبتلایان بیشتری دارد. چه پاسخی برای این افراد وجود دارد؟
اچآیوی مانند آتش زیر خاكستر است. انتقال آن با رابطه جنسی و تزریق مشترك صورت می‌گیرد. فردی كه اچآیوی دارد و خودش نمی‌داند، اصول مراقبتی را رعایت نمی‌كند و ممكن است افراد زیادی نادانسته به این ویروس مبتلا شوند. در واقع نگرانی بزرگ‌تر در خصوص افرادی است كه خودشان از وضعیت اچآیوی خود، آگاه نیستند. زنان تن‌فروش، معتادان تزریقی و گروه زیادی از جوانانی كه با این گروه‌ها رفتار پرخطر دارند، خطر گسترش اچآیوی را بالا می‌برند. بنا براین تا جای ممكن باید آموزش‌های لازم به همه افراد جامعه به صورت رسمی و غیررسمی در خصوص اچآیوی ارایه شود، كه جامعه از ابتلا به این ویروس دور شود.
خب حالا كه آموزش اینقدر مهم است بگذارید با سوالات متداول آموزشی در خصوص انتقال اچآیوی شروع كنیم. هزاران سوال در مورد انتقال اچآیوی به دیگری وجود دارد. از نیش پشه گرفته تا استفاده از توالت‌های عمومی، بنا به توضیحات شما این موارد هیچ كدام منجر به انتقال اچآیوی نمی‌شود.
نخیر. اچآیوی در برخی مایعات داخلی بدن انسان وجود دارد اما فقط از راه آمیزش جنسی، تبادل خون یا فرآورده‌های آن و از مادر به جنین قابل سرایت به دیگری است. بنا براین عطسه، سرفه، تماس پوستی سالم، روبوسی، استفاده از ظروف غذای مشترك، دستشویی، حمام یا استخر مشترك، نیش پشه، غذاخوردن با هم و موارد مشابه راه انتقال آن نیست.
در مورد این بیماری كلیشه‌هایی نیز وجود دارد، مانند اینكه این بیماری مخصوص برخی از افراد خاص است.
ابتلا به اچآیوی مخصوص هیچ گروه و طبقه خاصی نیست. همه طبقات اجتماعی و اقتصادی ممكن است در صورتی كه مراقب نباشند به این ویروس مبتلا شوند.
البته انگار سن هم نمی‌شناسد، آماری منتشر شده بود درباره اینكه چهار و نیم درصد از كودكان كار و خیابان به اچآیوی مبتلا هستند. این آمار صحت داشت؟
بله، متاسفانه. تحقیقی نشان داده كه ٥/٤ درصد از كودكان كار و خیابان در تهران به اچآیوی مبتلا هستند. علاوه بر كودكان كار و خیابان برخی تحقیقات نشان داده كه ٨/١٣ درصد از معتادان تزریقی و ٥/٤ درصد از تن‌فروشان هم دچار اچآیوی هستند. این در حالی است كه شیوع اچآیوی در جمعیت عمومی حدود یك دهم تا دو دهم درصد است.
این فرضیه وجود دارد كه تعداد زیادی از كودكانی كه مبتلا به اچآیوی می‌شوند، احتمالا مورد تعرض جنسی قرار گرفته‌اند. اگر بخواهیم راهنمایی برای افرادی كه مورد تعرض قرار می‌گیرند بكنیم تا مبتلا به اچآیوی نشوند چه پیشنهادهایی به آنها می‌توان ارایه داد؟
پیش از هر چیز باید بدانیم كه فردی (به خصوص كودكی) كه مورد تعرض قرار می‌گیرد پیش از هر چیز احتیاج به مشاوره پزشكی و سلامت روان دارد. باید آزمایش‌های مختلف از او گرفته شود و به سرعت تحت درمان روانپزشكی قرار بگیرد تا عوارض این «تروما» در او كم شود و دچار افسردگی یا مشكلات دیگر ناشی از این واقعه نشود. در عین حال این افراد می‌توانند تا حداكثر ۷۲ ساعت بعد از بروز این فاجعه استفاده از داروهای ویژه‌ای را شروع كنند كه احتمال ابتلا به ویروس را تا حد بسیاری كاهش می‌دهد. این افراد در كنار خدمات سلامتی كه دریافت می‌كنند باید مشاوره حقوقی و مشاوره اچآیوی هم بشوند. چنین افرادی باید به خاطر داشته باشند كه اگر چه تعرض اتفاق بسیار تلخ و ناخوشایندی است اما باید نگاه كاهش آسیبی داشته باشند و جلوی بروز مشكلات بزرگ‌تر مانند ابتلا به اچآیوی را بگیرند.
داروهایی كه به آن اشاره كردید، برای كادر پزشكی و مددكاری كه ممكن است در معرض سوزن آلوده باشند، هم كاربرد دارد؟
بله. این دارو‌ها در صورتی كه تا ۷۲ ساعت پس از رفتار پرخطر شروع شود امكان ابتلا به اچآیوی را كاهش می‌دهد. حال این امكان ابتلا بر اثر فرو رفتن سوزن آلوده باشد یا رابطه جنسی محافظت نشده. توصیه می‌شود فردی كه در معرض خطر اچآیوی قرار می‌گیرد به یكی از مراكز مشاوره بیماری‌های رفتاری رفته و راهنمایی لازم را بگیرد. در صورتی كه لازم باشد داروهای ضد‌اچ‌آی‌وی برای فرد در معرض خطر آغاز می‌شود.
اما به گفته بسیاری از كار‌شناسان اچآیوی، تعداد زیادی از پرسنل درمانی و حتی پزشكان هم از این راهكارهای پیشگیری از اچآیوی در مواقع بروز بحران خبر ندارند؟
متاسفانه گاهی اینچنین است و این به خاطر عدم‌اطلاع‌رسانی دقیق در خصوص اچآیوی و راه‌های پیشگیری از آن است كه حتی فعالان حوزه بهداشت و درمان هم از آن اطلاع كافی ندارند.
حالا كه بحث از سرنگ و سوزن آلوده شده بگذارید سراغ معتادان تزریقی هم برویم. طرحی وجود داشت كه به معتادان تزریقی سرنگ یكبار مصرف رایگان ارایه می‌شد تا امكان ابتلا به اچآیوی را كاهش دهد. این طرح چقدر موثربوده است؟
ارایه سوزن و سرنگ یكبار مصرف طرح بسیار خوبی است. اما واقعیت این است كه تعداد لازم سرنگ و سوزن به معتادان ارایه نمی‌شود. برآورد می‌شود كه معتادان تزریقی در سال بین ۴۴ تا ۶۰ سوزن و سرنگ رایگان دریافت می‌كنند. این در حالی است كه طبق استاندارد‌های بهداشتی برای اثربخشی پیشگیری حداقل سرنگ دریافتی باید ۳۰۰ عدد در سال باشد. این رقم را نگاه كنید و ببینید ما چقدر از استاندارد‌ها فاصله داریم.
این آمار در مورد خدمات پیشگیری اچآیوی در تن فروشان چقدر بوده است؟
طبق گزارش‌ها خدمات پیشگیرانه به تن‌فروشان شامل اطلاع داشتن از محل دریافت كاندوم رایگان و محل مراجعه برای تست اچآیوی و... ۴۵ درصد است كه این آمار هم از وضعیت اثربخش فاصله زیادی دارد.
در آماری كه ابتدای صحبت اشاره كردید، گفتید الگوهای جدید نشان می‌دهد كه تعداد زنان مبتلا به اچآیوی رو به افزایش است. آیا خدمات به زنان هم با این روند افزایشی، بیشتر شده است؟
زنان به خاطر ساختار بدنی در مقابل ویروس ضعیف‌تر هستند. اطلاعات كمتری به آنها می‌رسد و آگاهی كمتری دارند. به علاوه ارایه خدمات به زنان با محدودیت‌های بسیار زیادی همراه است. گاهی زنان از سوی خانواده از رفتن به مراكز مشاوره و خدمات رسان منع می‌شوند. در عین حال مراكز بسیار كمتری هم برای خدمات رسانی به زنان اچآیوی مثبت وجود دارد. در مجموع شاید بتوان گفت كه زنانی كه با اچآیوی زندگی می‌كنند شرایط سخت‌تری را نسبت به مردان اچآیوی مثبت تجربه می‌كنند.
در این سال‌ها كه بیماران زیادی را دیده‌اید، مهم‌ترین چالش‌های افرادی كه با اچآیوی زندگی می‌كنند را چه می‌دانید؟
وضعیت درمانی این بیماران، دریافت خدمات جراحی، دهان و دندان، خدمات تخصصی درمانی زنان و... با پیچیدگی‌های جدی روبه‌رو است. علاوه بر این وضعیت اشتغال افرادی كه با اچآیوی زندگی می‌كنند هم سخت است كه عوامل مختلفی باعث بروز چالش در امر اشتغال شده است. از سویی اگر كارفرما بداند فردی اچآیوی دارد ممكن است استخدامش نكند، از سوی دیگر ارایه خدمات رایگان به مبتلایان باعث شده سطح توقع آنها بالا باشد و دنبال كارهای ساده و كم دردسر و پر درآمد باشند. این امر وضعیت اشتغال‌شان را پیچیده‌تر هم می‌كند. طبیعی است كه این افراد به خاطر مصرف داروهای خاصی احتیاج به نوشیدن مقدار زیادی مایعات دارند و آب باید در دسترس‌شان باشد و طبیعی است كه باید فرصت‌هایی برای استراحت به آنها داده شود، اما این افراد هم باید سخت تلاش كنند و در كارهای تخصصی با پشتكار زیاد فعالیت كنند.
در كنار این، مهم‌ترین مشكل این افراد انگ و تبعیضی است كه به آنها تحمیل می‌شود. این انگ و تبعیض‌ها حتی كودكان مبتلا را هم در امان نمی‌گذارد. من نمونه‌ای دیده‌ام كه كودكی بعد ازمرگ پدرش كه ایدز داشته از مدرسه اخراج شده بود. یعنی از نظر اولیا و مدیران جرم بچه این بوده كه چرا پدرت مبتلا به ایدز بوده است.
مسائل درمانی و سلامت را یكی از چالش‌های جدی دانستید. آیا این در كنترل اچآیوی هم صادق است. افراد اچآیوی مثبت خدمات كامل را در خصوص اچآیوی خود دریافت می‌كنند؟
نمی‌توانم بگوییم كه حتی افراد شناسایی شده خدمات كامل دریافت می‌كنند. پوشش دارویی افراد اچآیوی مثبت حدود ۲۰ درصد است.
یعنی ۸۰ درصد از افراد اچآیوی مثبت دارو برای كنترل ویروس دریافت نمی‌كنند؟ بر اساس چه پروتكلی؟
قبلا بر اساس میزان DC٤ فرد، تصمیم گرفته می‌شد كه دارو دریافت كند یا نكند. اما طبق پروتكل‌های جدید به محض تشخیص اچآیوی باید فرد تحت درمان دارویی قرار بگیرد. اما با این وجود بسیاری از افراد تحت دارو درمانی قرار نمی‌گیرند.
چرا؟
هزینه دارویی، برای هر فرد مبتلا، در صورت عدم‌مقاومت دارویی، نزدیك به سالی هزار دلار است. شاید هزینه‌های آن در این تصمیم‌گیری بی‌تاثیر نباشد. البته بعضی افراد (به ویژه مصرف‌كنندگان مواد و افراد بی‌خانمان) هم برای دریافت خدمات دارویی به موقع مراجعه نمی‌كنند و نهادهای مسوول هم از ترس اینكه فرد با قطع و وصل درمان دچار مقاومت دارویی شود، ترجیح می‌دهند كه دارو را برای افرادی كه مراجعه منظم ندارند شروع نكنند. در حالی كه در كشورهای پیشرفته حتی برای افراد كارتن‌خواب مبتلا توزیع داروهای ضد اچآیوی منظم انجام می‌شود.
به انگ و تبعیض هم به عنوان یك مشكل جدی اشاره كردید. برای كاهش انگ و تبعیض باید چه كار كرد؟
آموزش و اطلاع‌رسانی مهم‌ترین راهكار كاهش انگ و تبعیض است. آموزش به فردی كه با اچآیوی زندگی می‌كند، آموزش به خانواده و دوستان ونزدیكان این فرد و آموزش به عموم جامعه می‌تواند این انگ و تبعیض را كاهش بدهد.
آموزش كه خیلی كلی است. خوب مسوول این آموزش كیست؟
اول از همه خوب است بدانید كه طبق اهداف سازمان ملل قرار بود تا سال۲۰۱۰، ۹۹ درصد از افراد اطلاعات عمومی راجع به اچآیوی را داشته باشند. این رقم یعنی همه نهادهای آموزش رسمی و غیر رسمی از جمله آموزش عالی و آموزش و پرورش و رسانه‌ها باید در این امر دخیل باشند. بیش و پیش از هر نهادی هم، آموزش و پرورش مسوول آموزش عمومی در خصوص اچآیوی است. نهادی كه ظاهرا كمترین پاسخگویی و مسوولیت‌پذیری را هم دارد. آموزش و پروش الان می‌گوید یك میلیون دانش‌آموز را با مساله اچآیوی آشنا كرده است. اما یك میلیون در مقابل جمعیت ٤٠ میلیونی جوانان واقعا رقم اندكی است. علاوه براین، آموزش و پرورش كاركرد مهارت آموزی ندارد. برای آموزش پیشگیری ازاچ‌آی‌وی باید به دانش‌آموزان مهارت‌های زندگی را آموخت. اما حتی كلاس‌های مهارت‌های زندگی دانش‌آموزان هم شبیه یك كلاس تئوریك و حفظی و ناكارآمد است.
بحث از آموزش پیش آمد. شما سال‌هاست در حوزه اچآیوی كار آموزشی و فرهنگی و درمانی انجام می‌دهید. تا به حال برای خودتان پیش آمده كه بترسید كه مبتلا به اچآیوی شوید؟
بله. آدمی همیشه با ترس‌ها و نگرانی‌هایی روبه‌روست منتها می‌تواند با آگاه‌تر شدن بر آن ترس‌ها غلبه كند. یك بار هم اوایل كارم در این حوزه بود و برای بازدید به خانه فردی اچآیوی مثبت رفتم كه آشنایی كافی با او نداشتم. برایم چای آورد و چند دقیقه‌ای طول كشید تا تصمیم بگیرم كه چایم را بخورم. ولی چون دلیل منطقی و علمی برای نخوردنش در ذهنم نیافتم و از طرفی اگر نمی‌خوردم به انگ و سرخوردگی او می‌انجامید، تصمیم درست را گرفتم.
پس دانش كامل در خصوص راه‌های انتقال ویروس هم ممكن است كافی نباشد تا از ترس ابتلا به آن رها شوید؟
البته دانش كمك زیادی می‌كند. من پسر ۱۴سالهای دارم كه از وقتی سه و چهار ساله بود با خودم به مراكز حمایتی افراد اچآیوی مثبت می‌بردمش تا با بچه‌ها بازی كند. زمانی كه دانش كافی پیدا كردم، دیگر هرگز نمی‌ترسیدم كه فرزندم با بچه‌هایی كه با اچآیوی زندگی می‌كنند، بازی كند. من می‌دانستم و مطمئنم كه از طریق بازی كردن و هیچ تعامل روزمره‌ای هیچ‌كس به اچآیوی دچار نمی‌شود.
سال‌هاست كه رصد‌گر اچآیوی در ایران هستید. پیش‌بینی‌تان از آینده چیست؟
راستش آینده خیلی نگرانم می‌كند. می‌ترسم روزی برسد كه ناگهان این آتش زیر خاكستر زبانه بكشد و در آن زمان كاری از دست كسی برنیاید.
اقداماتی كه در حال حاضر در حال انجام است نگرانی‌تان را كمتر نمی‌كند؟
اقدامات خوب زیادی در حال انجام است كه آدم را امیدوار می‌كند. مشاوره آنلاین در بسیاری از مراكز، گسترش بیشتر اطلاع‌رسانی در خصوص اچآیوی و گسترش مراكز مشاوره و خدمات‌رسان در شهرهای مختلف اگرچه اصلا كافی نیست اما امیدوار‌كننده است. اما واقعیت این است كه كشور ما از ثبات سیاستی در خصوص مساله اچآیوی برخوردار نیست. هركسی كه می‌آید، می‌تواند برنامه‌های جدیدی بریزد كه گاهی خیلی خوب است و گاهی خیلی بد. مساله این است كه سند خط مشی یا سیاست دقیقی در این‌باره وجود ندارد كه بگویی این سند است و هر كس كه می‌آید باید در راستای این سند عمل كند و كار را از قبلی تحویل بگیرد و به بعدی با پیشرفت منطقی تحویل بدهد.
اما چند سال پیش یك سند جامع تدوین شد. سرانجام آن سند چه شد؟
در سال ١٣٨٥ سیاست‌های كشوری در خصوص اچآیوی تدوین شد و به هیات دولت رفت. اما این سند از دستور كار دولت خارج شد و اقدام دیگری روی آن صورت نگرفت. آن زمان كه برخی پیگیر سند سیاستی می‌شدند، مدام پاسخ می‌گرفتند كه در حال بررسی است و حالا بعد از ۱۰ سال هنوز خبری از آن سند نیست. احتمالا جایی در هیات دولت بایگانی شده است. باید دوباره از دولت خواهش كرد كه این سند را برای حمایت از سلامت همه افراد جامعه به بررسی بگذارد و امكان اجرایی شدن آن را فراهم كند. ببینید از اچآیوی نباید ترسید اما باید آن را جدی گرفت و برای پیشگیری از شیوع آن هركسی خودش را مسوول بداند و كاری مفید بكند.
نظر شما