سلامت نیوز:عامل 90 درصد مشکلات ریوی، 80 درصد برونشیت مزمن و 25 درصد دیگر بیماری‌ها ناشی از مصرف دخانیات است. علت 50 درصد از مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی مصرف دخانیات است. همچنین ابتلا به سرطان ریه در مردان سیگاری 23 برابر و در زنان سیگاری 13 برابر بیشتر است و نوزادانی که از مادران سیگاری متولد می‌شوند حدود 300 گرم کم‌وزن‌تر هستند. همه این آمارها و رقم‌ها را که کنار هم بگذاریم، به‌راحتی به این نتیجه می‌رسیم که با حذف سیگار، هم آمار بیماری‌های صعب‌العلاج در جامعه کمتر می‌شود و هم هزینه درمان این بیماری‌ها کاهش می‌یابد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از هفته نامه آتیه نو، هر سیگاری که دود می‌شود، سلامت مردم و بودجه‌های نظام سلامت هم با آن دود می‌شود. فکرش را کنید در شرایطی که بسیاری از بیماران به‌سختی از پس هزینه‌های درمان برمی‌آیند و حتی در برخی مناطق محروم کشور ردپایی از امکانات مناسب درمانی دیده نمی‌شود، سالانه 20 هزار میلیارد تومان صرف هزینه درمان سیگاری‌ها می‌شود، در حالی که می‌توان با همین اعتبارات بربادرفته کیفیت و کمیت ارائه خدمات در نظام سلامت را متحول کرد.
پیش از این نیز مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اعلام کرده بود که سالانه 10 هزار میلیارد تومان هزینه مصرف سیگار و حدود 20 هزار میلیارد تومان صرف هزینه درمان سیگار می‌شود که عمده این هزینه‌های درمانی نیز بر دوش بیمه‌های درمانی است. امسال بودجه درمان سازمان تامین‌اجتماعی، به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار خدمات درمانی کشور، ۱۹ هزار میلیارد تومان اعلام شده است که با توجه به هزینه‌های هنگفت درمان سیگاری‌ها، می‌توان انتظار داشت که بخش عظیمی از این بودجه 19 هزار میلیارد تومانی، صرف درمان مستقیم و غیرمستقیم تبعات سیگار شود.
به گفته حسن هاشمی، وزیر بهداشت، «عامل 90 درصد مشکلات ریوی، 80 درصد برونشیت مزمن و 25 درصد دیگر بیماری‌ها ناشی از مصرف دخانیات است. علت 50 درصد از مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی مصرف دخانیات است. همچنین ابتلا به سرطان ریه در مردان سیگاری 23 برابر و در زنان سیگاری 13 برابر بیشتر است و نوزادانی که از مادران سیگاری متولد می‌شوند حدود 300 گرم کم‌وزن‌تر هستند.»
همچنین از منظر علمی نیز ثابت شده است که مصرف سیگار به‌عنوان عاملی مهم در بروز انواع بیماری‌های صعب‌العلاج مثل سرطان نقش جدی دارد و درمان بیماری‌های صعب‌العلاج هم یکی از پرخرج‌ترین درمان‌ها به حساب می‌آیند.
همه این آمارها و رقم‌ها را که کنار هم بگذاریم، به‌راحتی به این نتیجه می‌رسیم که با حذف سیگار، هم آمار بیماری‌های صعب‌العلاج در جامعه کمتر می‌شود و هم هزینه درمان این بیماری‌ها کاهش می‌یابد. این اتفاق، علاوه بر ارتقای سلامت جامعه، هزینه‌های بیماران، بیمه‌ها و نظام سلامت را کاهش می‌دهد و هزینه‌های نظام سلامت را به ریل منطقی و معقول بازمی‌گرداند.
افزایش روزافزون هزینه درمان سیگاری‌ها
بر اساس آمارهای رسمی، سالانه حداقل 50 میلیارد نخ سیگار مصرف می‌شود و سالانه 50 هزار نفر نیز بر اثر تبعات ناشی از استعمال سیگارمی‌میرند. بدتر از همه این است که به گفته وزیر بهداشت، «مصرف دخانیات اعم از سیگار و قلیان در کشور رو به افزایش است، به طوری که حدود 5/10 میلیون نفر در کشور سیگار می‌کشند و متاسفانه مصرف سیگار در زنان هم رو به افزایش است.» بدیهی است که وقتی تعداد سیگاری‌های جامعه در حال افزایش باشد، هزینه‌های درمانی که از جیب مردم و بیمه‌ها می‌رود، نیز سیر صعودی خواهد گرفت.
قوانین مقابله با سیگار، خاک می‌خورد
مهم‌ترین قانون مقابله با سیگار، «قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات» است که در سال 85 تصویب و ابلاغ شده است، ولی با وجود گذشت یک دهه از تصویب این قانون، هنوز هم بسیاری از مواد این قانون روی کاغذ مانده است و اجرا نمی‌شود. قانون منع فروش سیگار به افراد زیر 18 سال، ممنوعیت نخ‌فروشی سیگار، قانون منع استعمال سیگار در اماکن عمومی و منع تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم سیگار، فقط یک چشمه از انبوه قوانین مقابله با سیگار در کشور است که در مقام اجرا یخ زده است.
غلام‌رضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفت‌وگو با آتیه‌نو به همین مسئله انتقاد جدی دارد و می‌گوید: «قوانین مقابله با دخانیات هنوز ضمانت اجرایی پیدا نکرده است. مثلا طبق قانون، باید پیام‌های هشداردهنده روی سیگار هرسال دو بار عوض شود و به جای آن، طرح‌های هشداردهنده دیگری چاپ شود، ولی سال‌های سال است که این قانون اجرا نمی‌شود.»
حتی حیدری معتقد است: «اگر تورم سالانه را در نظر بگیریم، قیمت سیگار با افزایش قابل‌توجهی در سال‌های اخیر روبه‌رو نبوده است و هنوز قیمت سیگار به حدی پایین است که اقشار مختلف جامعه می‌توانند بدون دغدغه مالی، انواع و اقسام سیگارها را به‌راحتی تهیه کنند، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته، با افزایش مالیات سیگار و افزایش قیمت خرده‌فروشی سیگار، کاری می‌کنند که مردم برای دسترسی به سیگار هزینه‌های زیادی را متحمل شوند.»
دکتر حسن آذری‌پور، عضو کمیته کشوری کنترل مصرف دخانیات وزارت بهداشت، هم در گفت‌وگو با آتیه‌نو تاکید می‌کند: «تحقیقات علمی نشان داده که اگر قیمت سیگار 10 درصد افزایش پیدا کند، مصرف سیگار 8 درصد کمتر می‌شود.»
آذری‌پور از روند خصوصی‌سازی صنعت دخانیات هم گلایه دارد و تصریح می‌کند: «خصوصی‌سازی صنعت دخانیات در کشور با شتاب زیادی در حرکت است که این شتاب اصلا به نفع سلامت مردم نیست. از آنجا که بخش خصوصی فعال در صنعت دخانیات، فقط به سود بیشتر فکر می‌کند، شک نکنید که تداوم روند خصوصی‌سازی این صنعت، تعداد سیگاری‌ها و هزینه‌های درمان آن‌ها را به‌شدت افزایش خواهد داد.»
فرهنگ‌سازی تعطیل شده است
مقابله با سیگار با برخوردهای قهری جواب نمی‌دهد. تجربه جهانی ثابت کرده که تا وقتی به طور ریشه‌ای فرهنگ مصرف نکردن سیگار را در جامعه جا نیندازیم، هر راهکار دیگری برای کشیدن ترمز سیگار در کشور ناکام می‌ماند.
آموزش و فرهنگ‌سازی کلید اصلی مبارزه با سیگار است که می‌تواند جمعیت سیگاری‌های کشور را کاهش دهد و بهداشت عمومی را ارتقا ببخشد، اما در این بین نهادهای فرهنگ‌ساز و متولیان نظام سلامت نتوانسته‌اند رسالت فرهنگی خود را در این حوزه به سرانجام برسانند. دکتر زهرا حسامی، متخصص حوزه کنترل و مقابله با دخانیات، در گفت‌وگو با آتیه‌نو بر این عقیده است که اگر راه فرهنگ‌سازی را در پیش نگیریم، از هیچ طریق دیگری نمی‌توان هزینه درمان سیگاری‌ها را کاهش داد: «باید فرهنگ‌سازی و آموزش را از سنین پایه شروع کنیم، زیرا تاثیر آموزش در سنین پایه بسیار بیشتر است. این روزها سیگار کشیدن برای بسیاری از جوانان به تفریحی مهم تبدیل شده است، در حالی که اگر مضرات سیگار را در سطح وسیع و مداوم به اطلاع عموم برسانیم، این راه آموزشی دیر یا زود نتیجه می‌دهد.»
این راهی است که به قول حسامی، «یک‌شبه جواب نمی‌دهد و محصول این فرهنگ‌سازی را باید در بازه‌ای بلندمدت شاهد باشیم.» در این مسیر هم باید همکاری بین سازمان‌ها بیشتر از پیش باشد تا سیاست واحدی برای مقابله با سیگار اعمال شود، زیرا با حرکت‌های جزیره‌ای و محدود نمی‌توان به شکستن شاخ غول سیگار امید چندانی بست.
نظر شما