سلامت نیوز: متخصصان، کارشناسان و مدیران محیط‌زیستی مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از تخریب‌های زیست‌محیطی را فرهنگ‌سازی و آموزش می‌دانند. آموزش و فرهنگ‌سازی وقتی مطرح می‌شود که دربرگیری گسترده‌ای داشته باشد، یعنی از سنین پایین و سطح کودکی، سپس در دوره ابتدایی و دوران متوسطه و بعد در سطح دانشگاه. یکی از اتفاقات خوبی که در سال‌های اخیر افتاده این است که همه مسئولان در فکر حل مسائل محیط‌زیستی هستند که نمونه بارز آن ابلاغ سیاست‌های کلان در حوزه محیط‌زیست از سوی مقام معظم رهبری بود که در مجمع تشخیص مصلحت نظام تبیین شد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه فرهیختگان، براساس این ابلاغیه که 19 بند دارد می‌توان برنامه‌های پنج ساله توسعه و سند چشم‌انداز 1404 را تدوین کرد اما مشکل اینجاست که این برنامه‌ها در اجرا با مشکل روبه‌رو می‌شود که بخشی از این مشکلات به مدیریت میانی کشور برمی‌گردد و مدیرانی که در این سطوح فعال هستند. مجید عباسپور، رئیس دانشکده محیط‌زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی به مشکلات و کارهایی که باید در حوزه محیط‌زیست انجام شود اشاره کرد و گفت: «متاسفانه خطرات زیست‌محیطی یکی از مسائل مهمی است که می‌توان گفت در حال حاضر با آن مواجه هستیم؛ مشکلاتی که در تقابل توسعه با بحث محیط‌زیست وجود دارد. مشکلات طبیعتا برای مرتفع شدن نیاز به بسترهایی دارد که مهم‌ترین بستر آن قانون اساسی است که در اصل 50 این قانون مشخص شده است. در کنار این موضوع باید به بحث توسعه نیز توجه کنیم اما توسعه باید به‌گونه‌ای باشد که مشکلاتی را در رابطه با محیط‌زیست کشور ایجاد نکند، که این هم از کلیات اصل پنجاهم است.»
با توجه به اینکه کشور با مشکلات مختلف محیط‌زیستی مانند ریزگردها، خشک شدن تالاب‌ها و ده‌ها مشکل دیگر روبه‌رو است، به نظر شما تا چه اندازه دانشگاه‌ها به‌خصوص دانشگاه محیط‌زیست می‌توانند در این قضیه کمک و همراه سازمان محیط‌زیست باشند؟
همان‌طور که اشاره کردید در حال حاضر ما با مشکلات محیط‌زیستی فراوانی روبه‌رو هستیم؛ مشکل ریزگردها، کمبود منابع آبی و تنش آبی که در حال حاضر در کشور وجود دارد و مساله آلودگی هوای کلانشهرها که بخشی از آن به ریزگردها مربوط می‌شود. بحث‌های مختلفی در حوزه محیط‌زیست صورت گرفته است که تا حد زیادی توفیقی که انتظار داشتیم حاصل نشده است. علت این است که ما باید از اهداف به درستی مطلع باشیم. در رتبه‌بندی‌ای که اخیرا در حوزه محیط‌زیست در سایت جهانی کشور اعلام شد، در حوزه محیط‌زیست از 101 به 105 عقب‌نشینی کرده‌ایم. یعنی ما چهار نمره پایین‌تر آمده‌ایم. این در حالی است که در 10 سال قبل رتبه ما حدود 55 و 56 بوده است.
علت عقبگرد چه بود؟
دلیل این اتفاق این است که اقداماتی در سطح جهان دارد صورت می‌گیرد و آنها با سرعت بیشتری در این حوزه پیش می‌روند، وقتی سرعت ما کم باشد طبیعتا عقب می‌مانیم. هر چند در یکی دو سال گذشته با رویکردی که در دولت جدید وجود دارد در سطح ملی رتبه‌های زیست‌محیطی بهبود پیدا کرده است.
نحوه کمک دانشگاه‌ها را نگفتید؟
نکته قابل توجه در رابطه با تعامل محیط‌زیست و مراکز دانشگاهی این است که در طول سالیان بعد از انقلاب اسلامی می‌توان گفت تقابل صنعت و توسعه و محیط‌زیست همواره وجود داشته است. نقش دانشگاه می‌تواند در زمینه آموزش باشد. شاید قابل تصور نباشد اما اولین دانشگاهی که در زمینه محیط‌زیست و انرژی دانشکده‌ای با این عنوان ایجاد کرد واحد علوم و تحقیقات بود و بعد دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی که دانشکده محیط‌زیست را ایجاد کرد. در دانشکده امیرکبیر هم گروه محیط‌زیست داریم. در دانشکده صنعتی شریف در حوزه محیط‌زیست نیز فعال هستیم.
اما نکته‌ای که در این میان نادیده گرفته می‌شود این است که باید بین توسعه و محیط‌زیست یکی انتخاب شود، در حالی که وقتی سوالی برای این مدیران مطرح می‌شود که آیا ما باید به توسعه اهمیت دهیم یا به حفظ محیط‌زیست، بحث توسعه را سنگین‌تر می‌دانند. این فرهنگ هنوز ایجاد نشده و این بینش در بعضی‌ها وجود نداشته که توسعه را می‌توان انجام داد و توسعه یک بایست است؛ اما برای اینکه این توسعه صورت بگیرد شروطی وجود دارد و برای این شروط باید به المان‌های مخرب محیط‌زیست توجه کنیم. ابزار این کار بحثی است که به آن بی‌آی‌ای می‌گویند که به معنای ارزیابی زیست‌محیطی است.
چه پارامترهایی در این زمینه باید مدنظر قرار بگیرند؟
وقتی می‌خواهید یک شرکت پتروشیمی را توسعه دهید در وهله اول باید شناختی نسبت به وضع موجود پیدا کنید. مثلا در زمینه جمعیت‌شناختی منطقه، اقتصاد مردم، وضعیت منابع طبیعی و زیست‌محیطی و شرایطی که در آن منطقه وجود دارد را باید در نظر گرفت. وقتی می‌خواهیم توسعه‌ای را در منطقه ایجاد کنیم، فرآیندهایی دارد. باید این را هم درنظر گرفت که این فرآیندها چه هستند و اجرای این پروژه چه تبعاتی به دنبال خواهد داشت. مثلا ممکن است کارخانه پتروشیمی‌ای وجود داشته باشد که پسماند آن به صورت گازهایی است که مشتعل می‌شود و آلودگی هوا ایجاد می‌کند یا فرض کنید کارخانه‌ای گوگرد تولید می‌کند و این در جایی انباشت می‌شود.
هر فعالیتی می‌تواند به محیط‌زیست صدمه بزند. در فرآیند ارزیابی بررسی می‌کنند که این فعالیت چه لطماتی به محیط‌زیست می‌زند و ما باید چه اقداماتی انجام دهیم تا این لطمات را به صفر یا به حداقل مقدار ممکن برسانیم.
یکی از موضوعاتی که امروزه نقش اساسی در محافظت محیط‌زیست دارد، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است، آیا در این حوزه رشته تخصصی دارید یا دوره‌های علمی برگزار می‌کنید؟
انرژی و محیط‌زیست ارتباط تنگاتنگی دارند. به‌ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر که طبیعتا یکی از مشکلاتی که در حوزه محیط‌زیست وجود دارد به مصرف بی‌رویه انرژی و بحث آلودگی محیط‌زیست مربوط می‌شود.
از این رو دانشکده محیط‌زیست و انرژی، رشته انرژی‌های تجدیدپذیر و مهندسی انرژی را تا سطح دکترا تدوین کرده است. این رشته در رابطه با سیستم‌های محیط‌زیست و بحث موتورخانه‌ها در صنایع مختلف است که می‌توانند محیط‌زیست را آلوده کنند. همچنین بحث اقتصاد انرژی را داریم که رشته‌هایی مانند آلودگی دریا و شیمی دریا را امسال برای اولین‌بار در کشور اجرایی کردیم. زیرشاخه‌های محیط‌زیست رشته‌هایی بین‌رشته‌ای هستند. یعنی وقتی رشته مدیریت محیط‌زیست را مطرح می‌کنیم به مهندسی نزدیک است و خیلی رشته‌های دیگر این گونه است. مثلا رشته محیط‌زیست یک رشته عام است. همچنین رشته گردشگری را در حوزه علوم انسانی در دانشگاه‌ها در دوره کارشناسی داریم و آنها می‌توانند در ارشد هم در این رشته شرکت کنند. توافقی هم با دانشگاه‌های دولتی در حوزه محیط‌زیست و مهندسی انرژی انجام داده‌ایم زیرا برای رشته مهندسی انرژی تا سال 88 مقطع کارشناسی طراحی نشده بود.
چه تعداد دانشجو دارید؟
این دانشکده 42 هزار دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکترا دارد. این در حالی است که دانشگاه صنعتی شریف 10 هزار و دانشگاه اقتصاد و مدیریت هشت هزار دانشجو دارد.
در دانشکده محیط‌زیست و انرژی 20 رشته مختلف در حوزه محیط‌زیست در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکترا وجود دارد؛ در حوزه مهندسی محیط‌زیست مهندسی منابع آب، مهندسی آب و فاضلاب و مهندسی آلودگی هوا، در حوزه علوم انسانی مدیریت محیط‌زیست، اقتصاد محیط‌زیست، برنامه‌ریزی و آموزش محیط‌زیست، در علوم پایه آلودگی محیط‌زیست و آمایش سرزمین و رشته تنوع زیستی حیات وحش، در حوزه علوم انسانی حقوق محیط‌زیست، در حوزه «جی آر اس» مدیریت سلامت ایمنی و محیط سه گرایش در مقطع دکترا وجود دارد که بیشتر در وزارتخانه‌های مختلف خیلی کاربرد دارند و واحد علوم و تحقیقات نخستین دوره را برگزار کرده است.
نظر شما