به گزارش سلامت نیوز، قرار گرفتن کشورمان روی کمربند زلزله علت وقوع زمین‌لرزه‌های متعدد است و بیشتر شهرهای کشور در مناطقی قرار دارند که خطر وقوع زلزله با قدرت بالا در آنها زیاد است اما در پهنه جغرافیایی کشورمان مناطقی هم هستند که کم‌خطرتر از دیگر نقاط زلزله‌خیز محسوب می‌شوند و می‌توان از آنها به‌عنوان «مناطق سفید» زلزله نام برد؛ مناطقی که احتمال وقوع زلزله‌هایی با قدرت بالای 6ریشتر در آنها در بازه زمانی حتی هر 3هزار سال یک‌بار است و از این مناطق می‌توان به‌عنوان مناطقی برای سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و یا انتقال پایتخت و مراکز حساس کشور به آنها نام برد.

امن‌ترین شهر ایران از لحاظ زلزله کجاست؟

مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به اینکه مناطق کم‌خطر از نظر زلزله در کشورمان عمدتا مناطقی هستند که کسی در آنها زندگی نمی‌کند، در سال 96 به همشهری گفته بود: منطقه کویر لوت یا کویر مرکزی ایران جزو مناطقی هستند که لرزه خیزی کمی دارند و کسی هم در آنجا زندگی نمی‌کند. اما نوار سنندج - سیرجان ناحیه‌ای است که شامل استان اصفهان، سنندج، اراک و همدان می‌شود که از لرزه‌خیزی پایینی برخوردار است، همچنین ناحیه جنوب اهواز به سمت آبادان و خرمشهر نیز همین وضعیت را دارد اما بقیه مناطق ایران جزو مناطق پرلرزه هستند.

اما چرا به این مناطق، مناطق سفید از نظر زلزله گفته می‌شود؟ به گفته زارع این مناطق، مناطق کم‌لرزه هستند چرا که مثلا در اصفهان هر 2 تا 3هزار سال یک زلزله 6.5تا 7ریشتر و هر 8هزار سال یک زلزله بالای 7ریشتر اتفاق می‌افتد اما در منطقه‌ای مثل جنوب البرز که تهران هم در آن جای گرفته هر 200سال انتظار زلزله‌ای با قدرت 6.5تا 7ریشتر و هر 3هزار سال انتظار وقوع زمین لرزه با قدرت 7.5ریشتر را داریم. به همین دلیل به منطقه البرز منطقه خطرناک از نظر زلزله گفته می‌شود و منطقه اصفهان منطقه کم‌خطر و سفید است. زارع ادامه داد: به همین دلیل است که گفته می‌شود حوالی شهر گلپایگان و نوار سنندج - سیرجان که پیش از این از شهرهای آن نام بردم، منطقه خوبی برای سرمایه‌گذاری درازمدت و توسعه کشور محسوب می‌شوند چرا که از لرزه خیزی کمتری برخوردارند.

به گفته زارع، در نقشه کشورمان، 78درصد شهرها را شهرهای «لرزان» با خطر نسبی بالا تشکیل می‌دهند که در مناطق با ریسک خطر زیاد هستند. با وجود این خطر زلزله در این شهرها هم متفاوت است؛ مثلا ممکن است در یک منطقه، زلزله 6ریشتری تعداد کشته و خرابی بالایی داشته باشد اما در منطقه دیگری زلزله 7ریشتری تعداد کشته و خرابی کمتری به بار بیاورد.

زارع در پاسخ به این سؤال که چه تعداد گسل فعال در ایران وجود دارد؟‌ گفت:‌ 120گسل خطرناک در کل ایران وجود دارند. همچنین چند سامانه گسلی در کشور داریم که یک سامانه گسلی از مرز ایران و عراق در مریوان آغاز می‌شود و تا شمال بندرعباس ادامه پیدا می‌کند که طولانی‌ترین سامانه گسلی کشورمان است. گسل بعدی گسل مکران است که در ساحل دریای عمان و در جنوب شرقی کشورمان واقع شده و زلزله‌های 8ریشتری در آن اتفاق می‌افتد (7آذر 1324وقوع زلزله 8.2ریشتری)که احتمال وقوع زلزله‌ای با شدت 9ریشتر هم در آن وجود دارد. گسل بعدی گسل قطر - کازرون است که دارای چند قطعه ازجمله گسل‌های برازجان، کنارتخته، کازرون و دناست که این گسل تغییراتی را در کف خلیج‌فارس ایجاد کرده است.

زارع درخصوص تاب آوری شهرها در زمان وقوع زلزله نیز گفت: تاب‌آوری شهرها در زمان وقوع زمین‌لرزه‌ها مشخص نیست و فقط می‌دانیم که مثلا شهرهای تهران، تبریز و مشهد در زمان وقوع زلزله ریسک و خطرپذیری بالاتری نسبت به دیگر شهرها دارند چرا که هم جمعیت بیشتر و هم لرزه‌خیزی بالاتری دارند. در عین حال اصفهان لرزه‌خیزی کمتری نسبت به این شهر دارد اما اگر مثلا در 50کیلومتری اصفهان زمین لرزه بزرگی اتفاق بیفتد نمی‌دانیم چه اتفاقی در این شهر می‌افتد. سلسله جبال البرز هم با توجه به سابقه لرزه‌های قبلی ازجمله زلزله منجیل و زلزله سال 1830شمیرانات و زلزله سال 1865البرز، محل فوق‌العاده خطرناک و لرزه‌خیزی است.

خطرناک‌ترین گسل‌های ایران

1 البرز - مشا، ایوانکی، کهریزک، پیشوا، رباط کریم

2 تبریز - شمال تبریز

3 گسل کوه خضر - از میان بخشی از شهر قم عبور می‌کند

4 گسل اصلی جوان زاگرس - از کنار شهر مریوان عبور می‌کند

5 گسل غربی فروافتادگی دریاچه ارومیه - از کنار شهر ارومیه عبور می‌کند

6 گسل بافران - از جنوب شهر نایین عبور می‌کند

7 گسل هیرمند - از نزدیکی شهر زاهدان عبور می‌کند

8 گسل مکران - از نزدیکی شهرهای جاسک و چابهار عبور می‌کند

9 گسل ساحلی بندرعباس - از شهر بندرعباس عبور می‌کند

مخرب ترین زمین لرزه های ایران+تلفات

رفتار گسل های تهران چگونه خواهد بود؟

مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی درخصوص مناطق پرخطر تهران در زمان وقوع زلزله گفت: بسته به اینکه کدام‌یک از گسل‌های تهران فعال شود میزان خرابی در مناطق متفاوت است اما به‌دلیل بافت سنتی و قدیمی این مناطق و سطح بالای آب‌های زیرزمینی، بافت فرسوده و تراکم جمعیت بیشتر که در مناطق9 تا 20تهران شاهد هستیم این مناطق جزو مناطقی هستند که ریسک آسیب‌پذیری و خطرپذیری بیشتری در زمان وقوع زلزله دارند. این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی گفت: گسل‌های تهران در پهنه شمالی و جنوبی تهران بیشتر واقع شده‌اند. گسل مشا در فاصله 35کیلومتری شمال تهران در روستای کلان از توابع لواسان است که با گسل شمال تهران تلاقی دارد و این منطقه یک منطقه خطرناک برای زمان وقوع زلزله است.

در 10کیلومتری این گسل شهر پردیس را داریم که ساخت و سازهای زیادی در آن انجام شده و جمعیت زیادی هم دارد که در این پهنه احتمال تکان‌های شدید و از هم گسیختگی سطح زمین بیشتر است. اما نکته‌ای که نباید به آن بی‌توجه بود این است که در تهران ساختمان‌ها و برج‌ها در روی گسل شمال تهران بنا شده‌اند و در زمان وقوع لرزش در این گسل با خرابی‌های زیاد مواجه خواهیم بود. گسل شمال به‌دلیل برج‌سازی‌های فراوانی که در این منطقه انجام شده و کوچه‌ها هم تنگ است احتمال اینکه ماشین‌های آتش‌نشانی و اضطراری نتوانند خودشان را وارد کوچه‌ها کنند، هست. با وجود اینکه تراکم در این منطقه کم است ولی برج‌سازی‌ زیاد است. گسل جنوب هم به‌دلیل بافت فرسوده آن مورد توجه است به‌خصوص در منطقه16 نازی‌آباد زیرا تقاطع گسل مشا و جنوب است. گسل مشا هم گسلی است که از سمت شرق می‌آید و زلزله فیروزکوه متصل به این گسل بود. زارع درخصوص میزان تخریب هر یک از این گسل‌ها نیز گفت: تخریب و آسیب‌های بعد از زلزله بستگی به‌شدت، محلی که زلزله در آن واقع شده و همچنین ساعت وقوع زلزله دارد. پس امکان پیش‌بینی میزان تخریب برای هر گسل به‌صورت مجزا وجود ندارد، اما مثلا می‌توانیم بگوییم که گسل شمال تهران با توجه به تراکم جمعیت و گسل جنوب تهران با توجه به بافت فرسوده و جمعیت بالا خطرناک‌ترین گسل در تهران هستند. با این حال گسل‌های مشا، ایوانکی، پیشوا، کهریزک و رباط کریم و جنوب کرج و حتی گسل الموت و طالقان هر کدام می‌توانند لرزه خیزی بالای 6ریشتر داشته باشند که به تهران آسیب جدی وارد کنند. همینطور گذر گسل پردیسان از بزرگراه همت که ساخت و سازها و برج‌های زیادی ازجمله برج میلاد در آن واقع شده درصورت فعال شدن می‌تواند خرابی زیادی را به بار بیاورد.

گسل های پرخطر تهران

گسل شمار تهران بزرگترین گسل شهر است که در جنوب دامنه رشته کوه البرز و در شمال تهران قرار دارد.این گسل از لشکرک و سوهانک آغاز شده تا فرحزاد و حصارک و از آن جا به سمت غرب امتداد یافته است. این گسل در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه و سعادت آباد را در بر می گیرد.

در منطقه شمال تهران، دارآباد، اقدسیه، پاسداران، کاشانک، قیطریه، کلاهدوز، بزرگراه صدر، دزاشیب، میدان تجریش، سعدآباد، زعفرانیه، ولنجک، نمایشگاه بین المللی، مقدس اردبیلی، دره پونک، بزرگراه نیایش تا سولقان روی گسل های شمال تهران، نیاوران و محمودیه قرار دارند و جزو مناطق زلزله خیز تهران محسوب می شوند.

گسل شرق تهران از شرق وارد تهران شده و از مناطق سرخه حصار، تهران پارس، اتوبان شهید بابایی و مجیدیه تا منطقه سید خندان امتداد دارد.

گسل شرق تهران، یک گسل طولانی است. این گسل در بالای سد لتیان با گسل شمال تهران تلاقی دارد. به همین دلیل با فعالیت و لغزش هر یک از این دو گسل تهران، ممکن است گسل دیگر حرکت کند.

گسل جنوب تهران، که به گسل ری معروف است. گسل جنوب تهران از خاوران شروع شده و با گذر از دولت آباد و حرکت روی جاده کمربندی تهران در منطقه چهاردانگه پایان می یابد.

گسل های اطراف تهران

چه مناطقی در تهران امن هستند؟

البته به شرطی که ساختمان فرسوده نباشد مناطقی که در هنگام بروز زلزله می توانند امن تر از باقی مناطق زلزله خیز تهران امن باشند می توان به مناطق زیر اشاره کرد:

-راه آهن

-محور نواب

-محور خیابان انقلاب

-میدان آزادی

-هفت چنار

-ارگ قدیم تهران

ارگ قدیم تهران، حد فاصل خیابان شوش، هفده شهریور، انقلاب و کارگر جنوبی را شامل می شود. همچنین خیابان مولوی، میدان بهارستان، میدان امام خمینی، محله امیریه و جمهوری نیز جزو مناطق امن تهران محسوب می شوند. متاسفانه این مناطق بافت فرسوده دارند اما از نظر گسل ها، این نقاط امن هستند.

گسل پردیسان، فعال ترین گسلی که در تهران وجود دارد

محل این گسل در بین بزرگراه آیت الله حکیم و شهید همت است. ضمن آن که اعلام شد این گسل در حال حاضر فعال ترین گسلی است که در تهران وجود دارد.

بزرگراه هایی که روی گسل داوودیه قرار دارند!

گسل داوودیه از غرب از محدوده غربی "میدان صنعت" شهرک غرب(حوالی مرکز خرید مهستان) شروع شده و در امتداد بلوار خوردین در شهرک غرب ادامه داشته و با میل به شرق بزرگراه چمران را قطع می کند.
در ادامه قطع دیگر آن از شمال خیابان "ملاصدرا" به سمت شرق گسترده شده است. سگمنت طویل این گسله فرعی، از سمت شمالی خیابان "ملاصدرا" در تقاطع خیابان شیراز شروع شده و پس از گذر از بزرگراه "کردستان" ، "شمال میدان ونک" و "بزرگراه مدرس: به "بلوار میرداماد" (محله داوودیه) می رسد.
این گسل در ادامه با اندکی میل به جنوب از مجاورت ساختمان بانک مرکزی و محدوده "باغ کتاب"، "فرهنگستان علوم" و "جنوب غربی" "میدان مادر" گذر می کند. افتادگی داوودیه در همین مناطق نیز به وضوح هویدا است.

مناطق 1، 3 و 4 روی گسل لویزان

این گسل در مناطق 1،3 و 4 شهر تهران گسترش و در سمت غربی، حد فاصل منطقه یک و منطقه 3 امتداد یافته است.

دو دانشگاه بر روی گسل جنت آباد شمالی

سگمنت شمالی گسل جنت آباد شمالی، از شرق میدان "استاد شهریار" و از حوالی "بلواری انصار المهدی" شروع می شود و پس از گذر از بلوار"سیمون بولیوار" به ساختمان "دانشگاه آزاد اسلامی" واقع در محله "حصارک" می رسد. قطعه کوتاه تر و جنوبی این گسل به شمال شرق میدان "دانشگاه"(دانشگاه آزاد-واحد علوم و تحقیقات) درانتهای بزرگراه "شهید ستاری" منتهی می شود.

مجموعه ورزشی انقلاب روی گسل

گسل انقلاب به واسطه قرارگیری بخش عمده ای از آن در مجموعه ورزشی انقلاب واقع در منطقه 3 تهران به این نام نامیده شده است. این گسل در راستای جنوب غرب-شمال شرق گستردگی دارد و دارای طولی در حدود 1.5 کیلومتر است و لذا در گروه گسل های فرعی شهر تهران قرار می گیرد.

مرز ناهمواری های بین منطقه 3 و 2 تهران در مسیر عبوری بزرگراه چمران و سمت شرقی آن، نقطه شروع این گسل کوچک در منطقه 3 است. گسل انقلاب از شرق"باغ ونک" در نقطه جنوب غربی خود شروع و پس از عبور از مجاورت محل تلاقی "بزگراه نیایش" و خیابان "سئول" وارد محوطه مجموعه ورزشی انقلاب می شود. امتداد این گسل تا شمال محدوده مجموعه انقلاب ادامه یافته و در آنجا به نقطه انتهایی شمال شرقی خود می رسد.

گسل نیاوران از سعادت آباد تا اقدسیه

گسل نیاوران نیز گسلی است اصلی با طول حدود 14 کیلومتر( با تمامی قطعاتش) که به صورت گسسته (به دلیل شناسایی قطعات آن به صورت مجزا) از غرب در حوالی "سعادت آباد" به شرق "شمال اقدسیه" در شمال تهران گسترده شده است.

گسل تلویزیون از مصلا تا برج های پارک پرنس

این گسل جمعا با تمامی قطعاتش 3.3 کیلومتر طول دارد که از "مصلا" شروع می شود و تا حوالی برج های پارک "پرنس" حوالی خیابان"شیراز شمالی" ادامه دارد. این گسل از آنجا که از محدوده ایستگاه تلویزیون شبکه 2 در غرب خیابان وزرا و انتهای خیابان الوند می گذرد، به این اسم نامیده شده است.

پل پارک وی و پل صدر دقیقا روی گسل قرار دارند!

نقشه گسل های مبنایی تعیین حرائم و پهنه های گسلی در شهر تهران

لیستی از زلزله هایی که در گستره تهران رخ داده است

منابع عکس ها: صفحه اینستاگرامی virauniversity