سلامت نیوز:با گذشت 5 سال از اجرای طرح تحول سلامت و مشخص شدن ضعف‌ها و مشکلات آن، وزارت بهداشت به طرح پزشك خانواده، طرحی كه 3 وزیر قبلی بهداشت آن را پایه‌ریزی كرده بودند، پناه آورده است.
به گزارش سلامت نیوز، جوان نوشت: در شرایط كنونی با بدهی‌های میلیاردی بر جای مانده از طرح تحول سلامت و به‌رغم از دست رفتن پنج سال برای رفع نواقص و فراهم آوردن زمینه‌های اجرای برنامه پزشك خانواده در اعترافی دیر‌هنگام دكتر سید‌حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت تصریح می‌كند: پزشك خانواده و نظام ارجاع باید در كشور اجرا شود و این برنامه‌ها ابزارهایی برای رسیدن به اهدافی مانند افزایش دسترسی مردم به خدمات، پیشگیری از بیماری‌ها و جلوگیری از تقاضاهای القایی و در نهایت بهبود شاخص‌های سلامت است. این در حالی است كه قاضی‌زاده در ابتدای دولت یازدهم بارها تصریح كرده بود: پزشك خانواده را با سبك و سیاقی كه بنا بود اجرا شود، قبول ندارد و اجرای طرح تحول اثبات كرد، وی به طور كلی با برنامه پزشك خانواده موافق نیست.
با روی كار آمدن دولت یازدهم برنامه پزشك خانواده عملاً كنار گذاشته شد تا طرح دولت جدید جایگزین آن شود؛ طرح تحول سلامت روی ویرانه‌های پزشك خانواده برپا شد. طرحی كه برخلاف پزشك خانواده به دنبال پیشگیری از بیماری و مدیریت منابع سلامت با سطح‌بندی خدمات درمانی و نظام ارجاع نبود، بلكه با بنا گذاشتن نظام پرداخت «فی‌فور‌سرویس» درآمد پزشكان و كادر درمان را با افزایش بیماران بالاتر می‌برد. چیزی شبیه كارگاه‌های سری‌دوزی! همین سازو‌كارها هم بود كه طرح تحول سلامت را از همان ابتدا با انتقادهای فراوانی مواجه كرد.
بازگشت پله‌پله
حالا اما طرح تحول سلامت مانده و بدهی‌های میلیاردی كه با بدعهدی بیمه‌ها چالش‌های بزرگتری را برای مردم و بیماران ایجاد كرده است و شاهد عقبگرد پله‌پله وزارت بهداشت از این طرح هستیم، حتی اگر آقای وزیر و سایر مسئولان دولتی بر باقی ماندن نام طرح تحول تأكید داشته باشند. بعد از تغییر درصد فرانشیز پرداختی بیماران و افزایش آن به 10درصد و بی‌اعتباری بیمه سلامت ایرانیان در تمامی مراكز درمانی به استثنای مراكز دانشگاهی این‌بار نوبت اعتراف به كارایی طرح پزشك خانواده است. اعترافی كه پنج سال به تأخیر افتاد و هزینه‌های زیادی را به نظام سلامت، مردم و بیمه‌ها تحمیل كرد.
طرحی برای ویران كردن طرحی دیگر!
یكی از اصلی‌ترین انتقادها درمان‌محور بودن به‌جای سلامت‌محوری بود كه طرح تحول را درست در برابر پزشك خانواده قرار می‌داد. طرح پزشك خانواده با روی كار‌آمدن مرضیه وحید دستجردی به‌طور جدی سرزبان‌ها افتاد. هر چند اصل این طرح از زمان مسعود پزشكیان، وزیر بهداشت دولت اصلاحات كلید خورد، اما با تغییرات مدیریتی به سرانجام نرسید. طرحی كه طی آن پزشكان عمومی دوره‌دیده‌ای جمعیتی بالغ بر 2 هزار و 500 نفر را تحت نظر قرار می‌دادند و این جمعیت در صورت بیماری با سطح‌بندی خدمات و طراحی نظام ارجاع به سطوح بعدی درمانی ارجاع داده می‌شد تا هم بیمار سردرگم نشود و هم منابع مالی به شكلی هدفمند و با ضابطه مصرف شود.
اصلی‌ترین زیر‌ساخت پزشك خانواده هم پرونده الكترونیك سلامت بود كه با راه‌اندازی آن نسخه‌های پزشكان قابل پایش و ارزیابی می‌شد و به این ترتیب می‌شد تا حدود زیادی تقاضاهای القایی خدمات پاراكلینیك و تجویز عكس، آزمایش و...را تحت كنترل در‌آورد، اما از آنجایی كه با چنین سیستمی نظارت‌ها بر كار پزشكان بیشتر می‌شد و بخشی مهمی از درآمد آنها از مجرای تقاضاهای القایی كاهش می‌یافت، پرونده الكترونیك سلامت و به موازات آن پزشك خانواده هیچگاه اجرایی نشد و به جای آن طرح تحول سلامت به‌عنوان طرحی پر سر و صدا و با عملیات رسانه‌ای وسیع برای تبلیغ و مثبت جلوه دادن عملكرد آن از سوی دولت یازدهم به اجرا درآمد و به پیشانی خدمات اجتماعی دولت تبدیل شد.
برنامه نظام سلامت 80 كشور دنیا
باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزیر‌بهداشت هم سال گذشته در رابطه با ضرورت حركت در محور پزشك خانواده گفته بود: به موازات ایجاد صدها رشته‌ها تخصصی و فوق‌تخصصی باید تلاش كنیم پزشك خانواده و طب عمومی گسترش یابد؛ چراكه چالش‌های امروز مرهون این بی‌توجهی است. بنا به تأكید وی پزشك خانواده براساس اسناد بالادستی قانون برنامه توسعه و سیاست‌های ابلاغی محور نظام سلامت است و باید خدمات جامع همگانی سلامت را با محوریت نظام ارجاع سازماندهی كنیم. به گفته معاونت آموزش وزارت بهداشت در 80 كشور دنیا پزشك خانواده داریم و باید به موازات تخصص و تكنولوژی این برنامه را گسترش دهیم، زیرا چالش‌های پیش روی امروز مرهون توجه نكردن به آن است و پزشك خانواده در بسیاری از كشورها به‌عنوان دروازه‌بان نظام سلامت مورد‌قبول است.
بنا به تأكید وی برای جلوگیری از افزایش هزینه و خدمات القایی پزشك خانواده لازم است بیمار از سردرگمی رها شود.
مسعود پزشكیان، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و نخستین طرفدار طرح پزشك خانواده در ایران هم با اشاره به این مطلب كه دولت در اجرای طرح تحول نظام سلامت با مشكل مواجه شده، می‌افزاید: از ابتدا اعلام شد كه براساس كار كارشناسی و تحقیقی كه انجام گرفته است، این طرح با مشكل مواجه می‌شود و امروز این اتفاق افتاده است و مشكلات دولت روز‌به‌روز هم بیشتر خواهد شد.
وی تصریح می‌كند: پزشك خانواده در دنیا وجود دارد و اگر به‌دنبال اجرای صحیح آن بوده و قرار است درست اجرا شود، باید همان راهی را كه دنیا رفته است، ادامه داد و از سیستم خوددرآوردی استفاده نكرد.
چالش مدیریت‌های اتوبوسی
پزشك خانواده نسخه‌ای است كه در بسیاری از كشورهای پیشرفته دنیا هم پیچیده شده و نتایج خوبی هم داشته است. اینكه چرا این نسخه در ایران به درستی اجرا نمی‌شود، نكته‌ای است كه رضا ملك‌زاده، وزیر بهداشت دولت سازندگی و معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درباره آن اینگونه اظهار‌نظر می‌كند: مشكل اجرا نشدن این طرح در بودجه‌اش نبود، بلكه بدنه خود برنامه با نظام سلامت كشور ما همخوانی ندارد. بنا به تأكید وی این برنامه هیچ وقت درست اجرا نشده است. ملك‌زاده با اشاره به سابقه این برنامه افزود: زمان وزارت دكتر پزشكیان، پزشك خانواده كلید خورد، ولی درست زمانی كه می‌خواست به جایی برسد با تغییر مواجه شدیم. یك گروه دیگر آمدند و بعد آن گروه جدید كار را از اول شروع كردند و همینطور گروه‌های دیگر، در نهایت هم كه بودجه داده نشد و هنوز هم تكلیف مردم معلوم نیست!
نظر شما