سلامت نیوز:اعتیاد در محیط‌های کارگری بیداد می‌کند؛ یک مقام مسئول در ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید نرخ اعتیاد میان کارگران ۲۲‌درصد است. نتایج آخرین شیوع شناسی اعتیاد نشان می‌دهد که بیش از دو‌میلیون و ۸۰۰‌هزار ایرانی با معضل اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنند.

به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: به این ترتیب اعتیاد در کشور را باید چیزی حدود سه‌درصد دانست. تفاوت فاحش میان نرخ اعتیاد کارگران با میانگین اعتیاد هشدار آمیز است. برای مقابله با اعتیاد باید کانون‌های پر خطر را شناسایی کرد و خدمات پیشگیرانه به افرادی که در این کانون‌ها هستند ارائه کرد؛ محیط‌های کارگری یکی از این کانون‌های آسیب‌پذیر است.

با توجه به اینکه بسیاری از افراد بالغ 60‌درصد ساعات بیداری خود را در محیط کار می‌گذرانند، بنابراین محیط‌های کار از نظر تاثیر بر سلامتی کارکنان برای ارتقای سلامت حائز اهمیت هستند. میزان مصرف جاری مواد، میان افرادی که شاغل نیستند، بیشتر است، اما اکثر مراجعه‌کنندگان به کلینیک ترک اعتیاد شاغل هستند. درضمن ویژگی‌های برخی محیط‌های کاری با افزایش استفاده از مواد مرتبط است، از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به استرس شغلی، دسترسی آسان به مواد در محیط کار، اجبار بر دور بودن طولانی‌مدت از خانواده و هنجارهای محیط کار اشاره کرد.

سازمان جهانی کار، محیط‌های کاری را کانال مهمی برای فعالیت‌های پیشگیرانه و اصلاحی می‌داند، زیرا دسترسی به شاغلانی را که خود یا خانواده‌شان مشکلات مصرف مواد دارند را میسر می‌سازد. بنابراین محیط کار جزئی حیاتی از برنامه‌های جامعه به‌منظور تغییر دادن نگرش نسبت به مصرف مواد است. در شهریور امسال علی موید، قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر گفت:«15تا ۲۶‌درصد کارگران معتادند. اعتیاد در محیط کار به‌ویژه محیط‌های صنعتی و برای کارگرانی که در مناطقی به‌دور از خانواده زندگی می‌کنند، ازجمله موارد هشدارآفرین در این حوزه تلقی می‌شود.» از سوی دیگر بر اساس باور‌های عامیانه چنین تلقی می‌شود که اعتیاد در میان جوانان، مردان، افراد مجرد و افراد بیکار شیوع فراوانی دارد، اما بررسی‌های جدید نشان می‌دهد اعتیاد تمامی این مرز‌ها را درنوردیده و دیگر سن و سال، جنسیت و حتی موقعیت اجتماعی نمی‌شناسد.

نرخ بالای اعتیاد در میان کارگران

مدیر کل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: 50‌درصد والدین سه تا پنج سال بعد از اعتیاد فرزندشان مطلع می‌شوند که نشان می‌دهد از عوارض مواد و نشانه‌های آن آگاه نیستند. در صورتی که باید والدین انواع مواد و عوارض و نشانه‌های آن را بدانند و بحث فرزند پروری را جدی بگیرند. والدین با نحوه برخورد با فرزندشان آشنا نیستند. عارف وهاب‌زاده به مرور به اقدامات پیشگیرانه از اعتیاد در جمعیت دانشجویی و جمعیت زنان پرداخت و افزود: در بعد دانشجویی طرح همیار سلامت روان را راه‌اندازی کردیم. یکی از سختی‌های کار در این حوزه این است که نمی‌توانیم به‌راحتی به دانشجو بگوییم در کارگاه پیشگیری از اعتیاد بنشیند و به توصیه‌ها گوش دهد، باید برای دانشجوها برنامه‌هایی از جنس خودشان ترتیب داد.

به همین علت طرح همیار سلامت را دایر کردیم و اکنون بیش از شش‌هزار نفر تحت پوشش این طرح قرار دارند. او تاکید کرد: البته عنوان کارگاه‌های آموزشی در دانشگاه‌ها، «مهارت آموزی» است و برچسب اعتیاد به آن نمی‌خورد. مدیرکل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به ایجاد دو واحد درس اختیاری مهارت‌های زندگی در مقاطع کاردانی و کارشناسی پس از 21 سال گفت: البته برخی دانشگاه‌ها خودشان این دو واحد را اجباری کرده‌اند که یک قدم مثبت است و اگر در تمام دانشگاه‌ها اجباری شود، قطعا می‌تواند به تقویت بعد مهارت‌های زندگی کمک کند. وهاب‌زاده با اشاره به نتایج آخرین شیوع‌شناسی اعتیاد در محیط‌های کارگری و نرخ اعتیاد حدود 22‌درصدی کارگران افزود: برنامه «کاج» ویژه محیط‌های کاری برنامه‌ریزی شده است. این برنامه از سال گذشته در محیط‌های صنعتی با جمعیت 50 تا 500 نفری شروع شد و همزمان بعد پیشگیری و درمان را پوشش داد. او ادامه داد: امسال اجرای برنامه همیار کارکنان را هم در دستورکار داشتیم که یک برنامه جهانی است و علاوه بر پوشش خود کارگر، به خانواده او نیز توجه دارد و خدمات درمانی را هم ارائه می‌کند و به نوعی یک بسته کامل است. این طرح در مقیاس کوچک‌تر اجرا و نتایج پایلوت مثبت بود و اکنون در حال تعمیم آن هستیم. ما کارفرما و پیمانکار را آموزش می‌دهیم و بخش‌نامه‌ای از سوی وزیر کار ابلاغ می‌شود که روند ارائه خدمات حمایتی درمانی برای کارگران تسهیل شود. به گزارش ایسنا، وهاب‌زاده از اجرای بسته ویژه همسران مصرف‌کنندگان مواد پرخطر در سطح زندان‌ها و کسانی که به نوعی در کلینیک‌های ترک اعتیاد درگیر هستند، خبر داد.

اعتیاد بیماری است

یک کارشناس اعتیاد درباره وجود اعتیاد 22‌درصدی در بین افراد فعال در محیط‌های کاری می‌گوید: این پژوهش در محیط‌های صنعتی با فعالیت بیش از 100 نفر انجام شده و افراد به شکل تصادفی مورد آزمایش قرار گرفتند. رویا نوری می‌افزاید:‌ در برخی محیط‌های صنعتی امکان استعمال مواد مخدر برای کارکنان وجود دارد. در این اماکن وجود استرس‌های ناشی از کار و بی‌توجهی به نیازهای پایه‌ای کارکنان به عنوان نیروی انسانی دلیل بروز اعتیاد است. به گفته او محیط‌های کاری از دیگر محیط‌های جامعه جدا نیستند و نباید این اماکن را تنها مکان بروز اعتیاد دانست. به گفته این کارشناس اعتیاد مولفه‌های متعدد درباره بروز اعتیاد در بین کارکنان تاثیرگذار است. برای مثال افزایش ساعات کاری، شب بیداری، کارهای سنگین با نیروی انسانی محدود، نبود فضای تفریحی، بی‌توجهی به نیازهای روانی افراد، مشکلات شغلی بدون توجه به نیازهای خانوادگی افراد و... می‌تواند از دلایل استعمال مواد مخدر در محیط‌های کاری باشد. این کارشناس اعتیاد می‌افزاید: قبل از هر اقدامی باید اعتیاد را به عنوان یک بیماری در ابعاد فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار داد و آن را پذیرفت. از سوی دیگر می‌توان بررسی کرد که آیا پیمانکار پاسخگوی نیازهای کارگران به عنوان نیروی انسانی است یا خیر. در حالی که اغلب صاحبان مشاغل به کار توجه می‌کنند.

نوری تاکید می‌کند: برای مثال وقتی ساختار کاری بر پایه تولید باشد، طبیعتا نیروی انسانی به عنوان ابزار تولید مورد توجه قرار می‌گیرد نه ابزار آگاهی. بنابراین در محیط‌های کاری که کارفرما برای تامین نیازهای نیروی کاری دغدغه‌مند نیست، طبیعتا اینکه افراد مصرف‌کننده مواد مخدر باشند یا خیر، تفاوتی ندارد. به گفته او بر اساس بررسی‌های انجام شده برخی از پیمانکاران اعتیاد نیروی کار را مفید می‌دانند، چون آنها بر این باورند که با خروج چنین نیروی کاری به تولید صدمه‌زده می‌شود و فرد مصرف‌کننده مواد مخدر از لحاظ کاری کارایی دارد. او می‌گوید: اگر کارفرمایان توجیه شوند که باید برای سلامت کارگران اقدامات مناسب انجام دهند و نظام اجتماعی کشور هم به تقویت این مساله بپردازد، می‌توان در این زمینه کار اساسی انجام داد. به گفته او برخی از کارفرمایان با مطالعه این شیوع شناسی به دنبال سیاستگذاری در حوزه کاری هستند. این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه باید سیاستگذاری برای درمان اعتیاد در محیط‌های کار تدوین شود تا مطابق با آن عمل شود، می‌افزاید:‌ برای درمان کارگران معتاد باید برنامه تدوین شود. از سوی دیگر تامین اجتماعی باید از فرد متقاضی ترک اعتیاد حمایت کرده و بیمه بیکاری به او اختصاص دهد. برای مثال نهادهای مسئول می‌توانند اعتیاد را به عنوان یک بیماری پذیرفته و یک یا دو بار هزینه ترک او را تامین کنند تا فرد انگیزه‌ای برای درمان داشته باشد. به گفته او برای درمان اعتیاد هیچ‌اقدام هیجانی نتیجه‌بخش نیست.