سلامت نیوز: در شرایطی که مشخص نیست آینده طرح تحول نظام سلامت به‌کجا ختم خواهد شد پیش‌بینی مسئولان این وزارتخانه نشان می‌دهد در سال 97 هم میزان پرداخت از جیب مردم در همین حدود باقی بماند اما قائم مقام وزیر بهداشت که در یک سال گذشته با برگزاری نشست‌های خبری هفتگی بیشتر در معرض رسانه‌ها بود با صراحت و قاطعانه ابراز نگرانی کرد که چنانچه منابع پایدار لازم هم برای بیمه‌ها و هم برای وزارت بهداشت و هم برای طرح تحول سلامت تأمین نشود در حفظ این دستاوردها دچار مشکل خواهیم بود.

به گزارش سلامت نیوز، ایران نوشت: کمتر از دو ماه دیگر طرح تحول نظام سلامت چهارسالگی‌اش را پشت سر می‌گذارد و وارد پنجمین سال اجرای خود می‌شود؛ طرحی که از 15 اردیبهشت سال 93 در دستور کار دولت یازدهم قرار گرفت و قفل نظام سلامت کشور را گشود.حال با گذشت تقریبی 4 سال از اجرای طرح تحول نظام سلامت و در آستانه سال نو دستاوردهای آن در حوزه سلامت قابل شمارش است.

برنامه طرح تحول نظام سلامت در حالی از سوی دولت اعتدال کلید خورد که پیش از این بحران دارو در سال‌های 91 و 92، قیمت بالای دارو، درمان و تجهیزات پزشکی و اوضاع نابسامان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و به‌طور کلی هزینه‌های کمرشکن سلامت نظام حاکم بر سلامت و درمان را به آشفته بازاری بدل کرده بود تا جایی که رقم پرداختی مردم از جیب‌شان در سال 92 به بیش از 60درصد در مراکز درمان دولتی افزایش یافت. این معضلات در حالی ادامه داشت که دولت یازدهم در سخت‌ترین شرایط بودجه و خزانه با کمک مجلس نهم اعتباراتی را به حوزه وزارت بهداشت تخصیص داد که حاصل آن بیمه شدن 11 میلیون نفر ایرانی بود.آرزویی که بنا به اظهار نظر وزیر بهداشت 20 سال بر زمین مانده بود.

در ابتدای طرح تحول نظام سلامت و همزمان با اجرای برجام، ستاد بحران دارو جهت ساماندهی آشفته بازار دارو تشکیل و تصمیم‌هایی همچون تسهیلات گمرکی، ترخیص دارو از بنادر و... در دولت تصویب شد، بر این اساس بود که روال ترخیص دارو از گمرک و واردات آن به حالت عادی بازگشت. کمبود دارو در تابستان سال 92 به 270 قلم رسیده بود و در این مدت بیماران مبتلا به سرطان و عده‌ای از بیماران خاص به‌دلیل دسترسی نداشتن به دارو جان‌شان را از دست دادند و کسی نبود فریاد این خانواده‌ها را بشنود. حالا کمبودهای دارویی با 17 برابر کاهش به حدود 30 قلم رسیده است و مهم‌تر آنکه ارز اختصاص داده برای ورود دارو طی همین مدت 30 درصد کاهش یافت. بعد از آنکه دارو زخم‌های نظام سلامت را التیام بخشید نوبت به حوزه درمان رسید. اگرچه در برنامه چهارم و پنجم توسعه مصوب شده بود مردم برای خدمات درمانی حداکثر باید 30 درصد از جیب می‌پرداختند اما رئیس جمهوری در شرایطی دولت را تحویل گرفت که مردم نزدیک به 70 درصد از جیب‌شان برای دریافت خدمات پرداخت می‌کردند. دولت یازدهم توانست این رقم را به کمتر از 10 درصد کاهش دهد به نحوی که در حال حاضر مردم در مراجعه به بیمارستان‌های دولتی برای بستری شدن اگر روستایی باشند 3 درصد و اگر شهری باشند 6 درصد پرداخت می‌کنند.

آمارهای مرکز آمار نشان می‌دهد بالغ بر 35 میلیون حق ویزیت متخصص فقط با 3هزار تومان پرداختی از جیب مردم انجام شده است در حالی که در گذشته حق ویزیت همین پزشکان در مطب خصوصی 35 هزار تومان بود. درعین حال در بخش بهداشت 11 میلیون نفر حاشیه‌نشین که از خدمات بهداشتی محروم بودند اکنون به ازای هر 3 هزار نفر یک مراقب سلامت برای آنان گذاشته شد و به ازای هر 12 هزار و 500 نفر یک پایگاه بهداشتی و به ازای هر 25 هزار تا 50 هزار نفر یک مرکز جامع خدمات سلامت ایجاد شد که علاوه بر پزشک، دندانپزشک، کارشناس سلامت روان و کارشناس تغذیه در آنجا حضور دارند و بالغ بر 70 میلیون نفر برای‌شان پرونده الکترونیک سلامت ایجاد شد.همزمان با اجرای طرح تحول نظام سلامت زایمان طبیعی رایگان شد و برای نخستین بار شیوع سزارین در کشور کاهش پیدا کرد. راه‌اندازی آمبولانس هوایی، کمک به دریافت مکمل‌های غذایی برای خانم‌های باردار، استقرار پزشک خانواده و نظام ارجاع در شهرهای زیر 50 هزار نفر دیگر بسته‌های خدمتی است که با طرح تحول نظام سلامت به اجرا درآمد.

همزمان با اجرای طرح تحول نظام سلامت تعرفه خدمات پزشکی به سمت واقعی شدن پیش رفت و ارزشگذاری کتاب نسبی خدمات سلامت برای نخستین بار در کشور موجب شد نظام سلامت با پدیده زیر میزی و دریافت‌های غیر متعارف جامعه پزشکی مقابله کند. بسته‌های خدمتی برنامه تحول سلامت در حوزه درمان علاوه بر کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستان‌های دولتی توانست کیفیت هتلینگ در بیمارستان‌های دولتی و وضعیت ساختمانی و تجهیزاتی در بیمارستان‌ها و خانه‌های بهداشت را بهبود بخشد و جایگاه پزشک خانواده را ثباتی دوباره بخشد.علاوه بر این حمایت از ماندگاری پزشکان در مناطق محروم، حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌های دولتی، برنامه حفاظت مالی از بیماران خاص و صعب‌العلاج، ارتقای کیفیت خدمات ویزیت در کلینیک‌های ویژه، تعرفه‌گذاری 1700خدمت پزشکی و اجرای طرح پرداخت مبتنی بر عملکرد از دیگر دستاوردهایی است که همزمان با اجرای طرح تحول نظام سلامت می‌توان برشمرد.

هر چند در بسته‌های طرح تحول نظام‌سلامت برنامه‌ریزی‌هایی برای حوزه بهداشت و پیشگیری انجام شده بود اما این طرح با محوریت قرار دادن حوزه درمان آغاز شد. تأمین نشدن بموقع منابع مالی آغاز به‌کار، «تحول در حوزه بهداشت» را کمی با تأخیر مواجه ساخت. ارائه خدمات مراقبت‌های اولیه سلامت به حاشیه‌نشینان شهرها، ارائه خدمات نوین سلامت به جمعیت شهرهای زیر 50هزار نفر، ارائه خدمات نوین سلامت به روستاییان، شهرهای زیر 20هزار نفر و عشایر، تکمیل برنامه پزشک خانواده در دو استان فارس و مازندران، برنامه بهداشت عمومی(آب سالم، غذای ایمن، رژیم غذایی سالم و هوای پاک)، برنامه ملی ترویج و توسعه خودمراقبتی و توانمندسازی مردم و افتتاح همزمان 2875 پایگاه و مرکز جامع خدمات سلامت در 17 استان کشور و استقرار پزشک، کارشناس تغذیه و روانشناس بالینی در این پایگاه‌ها خلاصه‌ای از برنامه‌هایی است که تحول بهداشت در نظام سلامت ایجاد کرد.

گزارش‌های منتشر شده از نظرسنجی خبرگزاری جمهوری اسلامی و ایسپا بعد از دو سال از اجرای طرح تحول سلامت رضایتمندی 80درصدی بیماران از حوزه درمان را نشان می‌دهد اما در این میان برخی کاستی‌ها از جمله شلوغی اورژانس بیمارستانی، کمبود تخت‌های بستری بویژه در حوزه روانپزشکی و اطفال، کمبود پرستار و برخی مشکلات زیرساختی و اعتباری همچنان در حوزه بهداشت و درمان کشور محسوس است. با همه این اوصاف از نیمه اول سال 95 زمزمه‌های بحران مالی طرح تحول سلامت به گوش رسید. اینکه طرح تحول دچار کمبود اعتبار شده و به اذعان وزیر بهداشت منابع این طرح از محل هدفمندی یارانه‌ها و یک درصد مالیات بر ارزش افزوده با تخصیص اندکی از محل درآمد این منابع در اختیار مجریان طرح قرار گرفته است افزون بر این مسئولان وزارت بهداشت نیز به‌طور شفاف اعلام کرده‌اند راه‌حل ادامه طرح تحول نظام سلامت تأمین منابع پایدار است و چنانچه منابع پایدار لازم برای بیمه‌ها، وزارت بهداشت و اجرای طرح تحول تأمین نشود در حفظ این دستاورد مهم دچار مشکل و افزایش پرداختی از جیب مردم مواجه خواهند شد. هم اینک پرداخت نشدن بموقع مطالبات وزارت بهداشت از سوی سازمان‌های بیمه‌گر و در نظر نگرفتن منابع مالی پایدار این طرح را با چالش‌های جدی مواجه ساخته است. وزیر بهداشت نیز در مصاحبه‌ای در این باره اعلام کرد چنانچه بودجه سال 97 همانند بودجه سال 92 و اعتبارات طرح تحول برای اجرای این طرح محقق نشود قطعاً بسته‌های خدمتی طرح کوچک می‌شود. مسئولان وزارت بهداشت معتقدند، این طرح حال و روز خوبی ندارد و درگیر بسیاری از مشکلات مالی شده است. هزینه‌های کمرشکن بیمه شدن 11 میلیون ایرانی از یک سو و از سوی دیگر پرداخت نشدن بموقع مطالبات از سوی سازمان‌های بیمه‌گر به وزارت بهداشت نه تنها صدای اعتراض پزشکان، بیمارستان‌ها و شرکت‌های دارویی و کارخانه‌های تولید دارو را بلند کرده است بلکه به این نگرانی هم دامن زده است که آیا قرار است پرداختی از جیب مردم و دسترسی عادلانه به خدمات سلامت که مهم‌ترین دستاوردهای طرح تحول هستند دستخوش تغییراتی شود یا با افزایش هزینه‌های درمان و کند شدن چرخه درمان فشار مضاعفی بر مردم وارد شود؟

 به‌هر ترتیب تخصیص منابع طرح تحول نظام سلامت از محل یک درصد ارزش افزوده و 10درصد هدفمندی یارانه‌ها یکی از منابع مهم اجرای طرح تحول است که امسال نیز مجلس شورای اسلامی در تخصیص بودجه این وزارتخانه روی آن حساب باز کرده است اما بنا به‌گفته کارشناسان حوزه سلامت به نظر می‌رسد با توجه به اینکه کسی از فهرست یارانه‌بگیران حذف نشده است و از سویی دولت برای پرداخت یارانه با مشکل کمبود اعتبار مواجه است بیم آن می‌رود که تخصیص همان رقم 3 هزار و 700 یا 4هزار میلیارد تومان سهم سلامت از محل هدفمندی یارانه‌ها به حوزه سلامت با چالش جدی مواجه خواهد بود.

معاونان وزیر بهداشت تأمین منابع پایدار را راه حل ادامه طرح تحول نظام سلامت می‌دانند. ایرج حریرچی معاون اول وزیر بهداشت اواسط بهمن ماه در نشست خبری خود با اصحاب رسانه هشدار داد، استمرار این روند فعلی مانند غول خفته‌ای است که مجدداً بیدار می‌شود و مشکلاتی را در پرداختی از جیب مردم به همراه می‌آورد. در این میان اما سخنگوی دولت و رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه علنی بررسی عملکرد هشت ماهه بودجه سال 96 وزارتخانه‌ها وسایر ارگان‌ها و نهادها، ایجاد پرونده‌های الکترونیک سلامت، نظام ارجاع و تدوین بسته مشخص خدمات را راهکاری برای کاهش هزینه‌های طرح تحول سلامت خواند و بر جمع شدن سفره گسترده این طرح تأکید کرد. با وجود این اما مسئولان وزارت بهداشت کنترل هزینه‌های طرح تحول نظام سلامت و ارزان‌سازی خدمات سلامت را به‌عنوان یک برنامه طولانی مدت مطرح می‌کنند و مدعی‌اند وزارت بهداشت توانسته است هزینه‌های سلامت را کنترل و خدمات سلامت را ارزان کند اما این کار در دراز مدت به نتیجه می‌رسد. آنها معتقدند، مجموع پولی که دولت و بیمه‌ها در حوزه سلامت هزینه می‌کند هنوز نسبت به‌کشورهای همسطح کشور فاصله دارد اما هزینه‌ای که مردم از جیب‌شان پرداخت می‌کنند به طرز معنی‌داری بیشتر است و اقدامات اصلاحی باید در حوزه پرداخت از جیب مردم انجام شود.
آمارهای مرکز ملی آمار درباره کاهش پرداختی مردم از جیب به‌عنوان مهم‌ترین دستاورد دولت دکتر روحانی نشان می‌دهد، پیش از طرح تحول نظام سلامت متوسط پرداختی مردم در این حوزه 54.3 درصد بود، با اجرای طرح تحول پرداختی از جیب مردم در حوزه سلامت برای نخستین بار بعد از 50سال به زیر 40 درصد رسید. به‌طوری که در سال 93 و 94 این ارقام 38.7 درصد و 38.1 درصد کاهش یافت. علاوه بر این در سال 95 پرداختی از جیب مردم به زیر 38 درصد یعنی به 37.7 درصد رسیده است. در هر حال طرح تحول نظام سلامت دچار کمبود منابع شده و در این میان معوقات مطالبات وزارت بهداشت از سازمان‌های بیمه‌گر، رشد حداقلی بودجه وزارت بهداشت در سال 97 و عدم تخصیص منابع پایدار موجب شده طرح تحول نظام سلامت از آن نقطه قوت و اوج خود به وضعیتی که الان می‌بینیم دچار شود. در همین حال و با وجود مشکلات اعتباری و بودجه‌ای وزارت بهداشت منتقدان از شکست این طرح سخن می‌گویند و حتی خود مجریان این طرح نیز اذغان می‌کنند با ادامه روند فعلی باید خدمات طرح تحول نظام سلامت کوچک‌تر شود.

حالا و در شرایطی که مشخص نیست آینده طرح تحول نظام سلامت به‌کجا ختم خواهد شد پیش‌بینی مسئولان این وزارتخانه نشان می‌دهد در سال 97 هم میزان پرداخت از جیب مردم در همین حدود باقی بماند اما قائم مقام وزیر بهداشت که در یک سال گذشته با برگزاری نشست‌های خبری هفتگی بیشتر در معرض رسانه‌ها بود با صراحت و قاطعانه ابراز نگرانی کرد که چنانچه منابع پایدار لازم هم برای بیمه‌ها و هم برای وزارت بهداشت و هم برای طرح تحول سلامت تأمین نشود در حفظ این دستاوردها دچار مشکل خواهیم بود. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که اجرای طرح تحول نظام سلامت با کاهش پرداختی از جیب مردم مشکلات هزینه‌های کمرشکن سلامت را در جامعه تا حدودی مرتفع کرده است ولی عدم نظارت بر هزینه‌ها و منطبق نبودن مبالغ برخی هزینه‌های بهداشت و درمان با پرداخت بودجه و مهم‌تر از همه اینها تأمین نشدن منابع پایدار سلامت و عدم تخصیص منابع 10 درصد هدفمندی یارانه‌ها و یک درصد ارزش افزوده به طرح تحول از جمله چالش‌های پیش‌روی این طرح است که اگرچه تاکنون به هدف اصلی این طرح یعنی کاهش پرداختی از جیب مردم آسیبی وارد نکرده است اما باید ببینیم این وضعیت تا چه زمانی می‌تواند استمرار داشته باشند.

طرح تحول دچار کمبود اعتبار شده و به اذعان وزیر بهداشت منابع این طرح از محل هدفمندی یارانه‌ها و یک درصد مالیات بر ارزش افزوده با تخصیص اندکی از محل درآمد این منابع در اختیار مجریان طرح قرار گرفته است هزینه‌های کمرشکن بیمه شدن 11 میلیون ایرانی از یک سو و از سوی دیگر پرداخت نشدن بموقع مطالبات از سوی سازمان‌های بیمه‌گر به وزارت بهداشت نه تنها صدای اعتراض پزشکان، بلکه  بیمارستان‌ها و شرکت‌های دارویی و کارخانه‌های تولید دارو را بلند کرده است آمارهای مرکز ملی آمار درباره کاهش پرداختی مردم از جیب به‌عنوان مهم‌ترین دستاورد دولت دکتر روحانی نشان می‌دهد، پیش از طرح تحول نظام سلامت متوسط پرداختی مردم در این حوزه 54.3 درصد بود، با اجرای طرح تحول پرداختی از جیب مردم در حوزه سلامت برای نخستین بار بعد از 50 سال به زیر 40 درصد رسید. به‌طوری که در سال 93 و 94 این ارقام 38.7 درصد و 38.1 درصد کاهش یافت
در شرایطی که مشخص نیست آینده طرح تحول نظام سلامت به‌کجا ختم خواهد شد پیش‌بینی مسئولان این وزارتخانه نشان می‌دهد در سال 97 هم میزان پرداخت از جیب مردم در همین حدود باقی بماند اما قائم مقام وزیر بهداشت که در یک سال گذشته با برگزاری نشست‌های خبری هفتگی بیشتر در معرض رسانه‌ها بود با صراحت و قاطعانه ابراز نگرانی کرد که چنانچه منابع پایدار لازم هم برای بیمه‌ها و هم برای وزارت بهداشت و هم برای طرح تحول سلامت تأمین نشود در حفظ این دستاوردها دچار مشکل خواهیم بود