سلامت نیوز : برای اولین بار در دنیا، نقشه پروتئینی سلول‌های بنیادی جنین انسانی توسط پژوهشگران ایرانی تهیه شد كه این تهیه این نقشه گام بزرگی برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج با استفاده از سلول‌های بنیادی است.

به گزارش فارس،‌ فناوری سلول‌های بنیادی به عنوان دومین انقلاب در زیست شناسی و پزشكی بعد از فناوری زیستی است كه بعد از انقلاب اسلامی محققان كشورمان در این عرصه به موفقیت‌های بزرگی دست یافتند.

فناوری سلول‌های بنیادی در مطالعات زیست شناسی تكوینی یا جنین شناسی، توسعه داروسازی، ناهنجاری شناسی و سم‌شناسی و مطالعه عملكرد ژن‌ها در موجود زنده دارای اهمیت است اما مهمترین ارزش این سلول‌ها در صلب پیوند است و امید است كه بتوان روزی با كمك این سلول‌ها در جهت درمان بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج گام برداشت.

دانش آغاز مطالعات سلول‌های بنیادی به حدود چهار دهه قبل برمی‌گردد یعنی وقتی كه پیوند مغز و استخوان انجام می‌شد، اما زمانی اهمیت این سلول‌ها بیشتر مشخص شد كه حدود هشت سال پیش 1998 سلول‌های بنیادی جنینی انسانی تولید شدند. به طور كلی سلول بنیادی سلولی است كه توان تمایز به انواع سلول‌ها را داشته باشد و در ضمن توان تقسیم بالا و یا نامحدودی باشد.

بر اساس منشأ سلول‌های بنیادی را به سه دسته تقسیم می‌شود. سلول‌های بنیادی جنینی كه از توده سلولی داخلی بلاستوسیت یعنی جنین قبل از لانه گزینی در رحم (در موش: سه روز بعد از لقاح و در انسان: 7-5 روز بعد از لقاح) به دست می آیند و این سلول‌ها نامیرا هستند و از پتانسیل تمایزی بسیار بالایی برخوردارند حتی در موش می‌توان از آنها موشی كامل ساخت.

سلول‌های بنیادی بند ناف كه در خون بند ناف به هنگام تولد فراوان دیده می‌شوند و سلول‌های بنیادی بزرگسالان كه امروزه مشخص شده در اغلب بافت‌های افراد بزرگسال نظیر مغز استخوان، ماهیچه، پانكراس، كبد، مغز و غیره یافت می‌شوند. توان تقسیم و تمایز این سلول‌ها نسبت به سلول‌های بنیادی جنینی محدودتر است اما امكان استفاده از آنها در طب پیوند بیشتر است.

كاربرد این سلول‌ها در هر مقوله نیازمند شناخت كامل آن‌هاست سوالاتی نظیر شاخص یا شاخص‌های شناسایی این سلول‌ها چه می‌باشد و چه ژن یا ژن‌هایی در سطح پروتئین یا mRNA‌در این سلولها تجلی می‌یابد؟ آیا این پروتئین‌های اختصاصی در طول تكوین یك فرد از جنینی به بزرگسالی و یا در طول تكامل از موجودات ابتدایی تا پستانداران حفظ شده‌اند؟ آیا می‌شود با شناخت پروتئین یا پروتئین‌های اصلی و مسیر تبدیل و انتقال آنها یك سلول فیبروبلاست پوست را تبدیل به یك سلول بنیادی نظیر سلول بنیادی جنینی نمود؟ و سؤالاتی نظیر این‌ها محققان را بر این داشت كه مطالعه تجزیه و تحلیل پروتئین های سلول های بنیادی را شروع كنند.

در مرحله نخست هویت پروتئینی سلول های بنیادی جنینی انسانی به دنبال تولید سلول های بنیادی جنینی انسانی توسط محققان ایرانی و چاپ مقالات آنها در مجلات معتبر بین‌المللی رویان مشخص شد و مقاله آن نیز در مجله پروتومیكس به چاپ رسید. این كار با همكاری پژوهشكده رویان و پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی انجام شد و بر اساس دانسته‌های نویسندگان مقاله و همانطور كه در مقاله هم آورده شده است مطالعه حاضر بزرگتر و اولین نقشه پروتئینی سلول‌های بنیادی جنینی انسانی است كه درك دانشمندان را از زیست شناسی این سلول‌ها افزایش می‌دهد.

در این مطالعه هویت 700 پروتئین بیان شونده در سلول‌ها بنیادی جنینی انسانی با استفاده از روش الكتروفورز دو بعدی واسپكترومتری جرمی را روشن كرده است و اطلاعات كامل آنها به همراه ابزارهای جستجوگر قوی در سایت مزبور موجود است.

فراوان‌ترین این پروتئین‌ها، چاپرون‌ها، پروتئین‌های گرماشك، پروتئزدرم‌ها و پروتئین‌های پاسخ ده در مقابل استرس بودند. پروتئین های فراوانی نیز مرتبط با تقسیم و تمایز سلولی شناسایی شدند. یكی از عكس‌های مقاله مزبور به عنوان طرح روی جلد مجله پروتئمیكس به چاپ رسید.

انجام این طرح یك سال و نیم به طول انجامید.