سلامت نیوز:نامش هیچ كجای دنیا ثبت نشده، هیچ برگه‌ای نام او را نمی‌شناسد، سندی به نامش نیست. كپری دارد زیر آسمان خدا كه مالكی نمی‌خواهد، مدرسه نمی‌رود، پزشكی او را نمی‌شناسد، حتی شاید رای‌اش هم برای آدم‌های انتخاباتی مهم نباشد.
قصه بی‌شناسنامه‌های قلعه‌گنج قصه تلخ بی‌هویتی مردمان سرزمینی است كه روزگار خوش گذشته شان را مثل یك خواب دور به یاد دارند. خوابی كه حتی در موردش صحبت هم نمی‌كنند، مردمانی كه امروز هیچ نشانی در هیچ كجای دنیا ندارند.
در میان مشكلات عدیده‌ای كه قلعه‌گنجی‌ها با آن روبه‌رو هستند، شاید موضوع بی‌شناسنامه بودن عده‌ای از مردم (آماری غیر رسمی حدود ١٠٠٠ نفر) چندان در اولویت رسیدگی قرار نگیرد، اما این مساله تنها به بحث هویتی بر نمی‌گردد، بلكه تبعاتی دارد، از جمله بازماندن از تحصیل، محصور ماندن در منطقه محل زندگی و...
سروش صلواتیان كه این روزها در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام مشكلات مردم قلعه‌گنج را منعكس می‌كند، پیگیر موضوع شناسنامه افراد بی‌شناسنامه هم هست و در مورد علت ورودش به موضوع افراد بی‌شناسنامه می‌گوید: «وقتی قصد داریم بیماران را برای درمان به تهران منتقل كنیم یكی از مهم‌ترین مشكلات‌مان این است كه این افراد شناسنامه و اوراق هویتی ندارند و نمی‌توانیم بلیت هواپیما یا قطار برای آنها تهیه كنیم،
وقتی هم از این مشكل عبور می‌كنیم برای بستری كردن‌شان در بیمارستان‌های تهران به مشكل بر می‌خوریم. بسیاری از بیمارانی كه برای درمان به بیمارستان‌های تهران منتقل شده‌اند به عنوان یك فرد بی‌هویت بستری شده‌اند و تحت درمان قرار گرفته‌اند.»
موضوع افراد بی‌شناسنامه و رسیدگی به وضعیت‌شان هر چند در دستور كار فرمانداری است، اما هنوز این مشكل در منطقه یكی از جدی‌ترین مشكلات مردم است. مسعود حیدروند، مجری طرح ملی آبادانی قلعه‌گنج در رابطه با این مساله می‌گوید: «قبل از ورود بنیاد علوی به قلعه‌گنج مشكل شناسنامه وجود داشت،
از آنجا كه اساسا قلعه‌گنج اداره ثبت احوال نداشت، حتی ثبت ازدواج‌ها هم به صورت دست‌نویس انجام می‌شد و هنوز هم در بعضی مناطق به همین شكل است. اطراف جازموریان عده‌ای از عشایر برای اخذ شناسنامه مراجعه نكرده‌اند، عده‌ای به دلیل كم‌سوادی و بی‌توجهی اقدام نكرده‌اند،
هر گروه به دلایلی شناسنامه ندارند. در سال‌های گذشته گروه‌هایی وارد منطقه شدند و برای اینكه خدمتی به مردم كنند اقدام به گرفتن شناسنامه برای مردم كردند، این طرح‌ها در چند مرحله در شهرستان اجرا شد، در این اقدام شتابزده عده‌ای چند شناسنامه گرفتند،
ما افرادی در قلعه‌گنج داریم كه چند شناسنامه با هویت‌های مختلف دارند. در حال حاضر متولیان امر به حساسیت موضوع پی برده‌اند. بنیاد علوی لیستی از افرادی كه شناسنامه ندارند تهیه كرد، نزدیك به ٣٠٠ نفر را شناسایی كرده‌ایم كه شناسنامه ندارند. در حال حاضر فرمانداری در كمتر از یك ساعت برای بچه‌هایی كه پدر و مادرشان شناسنامه دارند، شناسنامه صادر می‌كند. ما متولی اخذ شناسنامه نیستیم اما اگر تمایلی باشد بنیاد می‌تواند هزینه آزمایش تشخیص DNA و مراحل تشخیص هویت را تقبل كند.»
در مقطعی قانونی تصویب شد كه اداره ثبت احوال برای هر كسی كه با دو شاهد به این اداره مراجعه می‌كرد و درخواست دریافت شناسنامه داشت، شناسنامه صادر می‌كرد. ایرادات این قانون و نحوه اجرای آن و همچنین تخلفاتی كه در سایه آن شكل گرفت، باعث شد عده‌ای سودجو از این ضعف قانون سوءاستفاده كنند و نتیجه اینكه عده‌ای توانستند چند شناسنامه با هویت‌های مختلف بگیرند،
اما پس از ایجاد مشكلات متعدد، قوانین سختگیرانه‌تری برای صدور شناسنامه وضع شد و همین امر باعث شد عده‌ای از مردم كه آگاهی چندانی از وضعیت نداشتند همچنان بی‌شناسنامه بمانند. فرماندار قلعه‌گنج در رابطه با مشكلاتی كه در خصوص نداشتن اوراق هویت در قلعه‌گنج وجود دارد، می‌گوید:
«متاسفانه در سال‌های گذشته تعداد زیادی از مردم با توجه به فقر مالی‌ای كه داشتند اقدام به فروش شناسنامه‌شان كردند، همچنین در تخلفی كه در نتیجه مشكلات قانونی در این زمینه صورت گرفت حدود ٢٦ نفر از كاركنان متخلف ثبت احوال دستگیر شدند و اتفاقاتی افتاد كه باعث شد منطقه جنوب كرمان مشكلاتی در زمینه شناسنامه داشته باشد.
اما در چند سال اخیر تدابیری اندیشیده شد كه این موارد در جلسه شورای تامین مطرح شود و با مصوبه شورای تامین و شناختی كه از افراد توسط دهیاری‌ها و متنفذین پیدا می‌كنند، این موضوع ساماندهی شود، تعداد این افراد به حداقل رسیده است، اگر ما در قلعه‌گنج ١٧٨ پرونده در این مورد داشتیم در حال حاضر این تعداد به حداقل و كمتر از ٧٠ نفر رسیده است،
كسانی كه هویت‌شان در ثبت احوال موجود است را پیگیری می‌كنیم و با اختیاری كه به شورای تامین استان داده شده است، تلاش‌مان این است كه بتوانیم این آمار را به صفر برسانیم.» فرماندار از كسانی صحبت می‌كند كه پرونده ثبتی دارند و نام‌شان در دوره‌های گذشته در اداره ثبت احوال ثبت شده است،
اما بسیاری از كپرنشینان حاشیه جازموریان حتی در رژیم گذشته هم شناسنامه (سجل) نداشتند و بعد هم نام‌شان در هیچ دفتری و هیچ اداره‌ای ثبت نشده و حالا هم حتما نشانی در اداره ثبت‌احوال قلعه‌گنج ندارند كه بخواهند سهمی در آمار داشته باشند.
مسوولان شهرستان قلعه‌گنج می‌گویند در عرض یك ساعت برای افراد در فرمانداری شناسنامه صادر می‌شود، اما سروش صلواتیان كه تا به حال با پیگیری‌هایی كه انجام داده، موفق شده برای ١٩ نفر از اهالی قلعه‌گنج از مراجع قانونی شناسنامه و اوراق هویت اخذ كند، از تجربیات متفاوتی صحبت می‌كند: «اگر بخواهیم برای بچه‌ای كه پدر و مادرش شناسنامه دارند
شناسنامه بگیریم در درجه اول باید سندی ارایه كنیم كه ازدواج پدر ومادر در آن ثبت شده باشد. این خود پروسه عجیبی است به این دلیل كه در این منطقه اغلب ازدواج‌ها به صورت دست‌نویس ثبت می‌شود نه رسمی، در مرحله بعد پدر درخواست صدور شناسنامه را به ثبت احوال ارایه می‌كند.
ثبت احوال نامه‌ای به او می‌دهد برای پلیس امنیت و كلانتری محل زندگی، كلانتری محل باید برای بررسی میدانی به محل زندگی فرد مراجعه كند. البته زمان این مراجعه مشخص نیست ممكن است همین مراجعه یك ماه طول بكشد. بعد از بررسی میدانی، مامور انتظامی یك نامه تنظیم می‌كند خطاب به پلیس امنیت، این نامه ممكن است ایراداتی داشته باشد، یا ناقص باشد، مُهر نداشته باشد و... كه تمام این موارد باعث به تعویق افتادن پروسه اخذ شناسنامه می‌شود. بعد از آن پلیس امنیت نامه تایید هویت فرد را برای ثبت احوال می‌فرستد.
این تنها بخشی از ماجراست. علاوه بر این دهیار و اعضای شورا و سه شاهد معتمد هم باید تاییدیه بدهند كه این بچه شناسنامه ندارد. از تمام این موارد كه بگذریم مهم‌ترین مساله این است كه این بچه چند سال دارد؟ اگر كارت واكسن داشته باشد - كه غالبا ندارند،
و معنای آن این است كه واكسن نزده‌اند- از روی كارت واكسن می‌شود سن را مشخص كرد، اگركارت واكسن نداشته باشد ثبت احوال یك نامه به پزشكی قانونی و وزارت بهداشت می‌نویسد كه طی آن فرد باید آزمایش‌های مورد نیاز برای تشخیص سن را در پزشكی قانونی انجام دهد. تمام این پروسه در خوش‌بینانه‌ترین حالت حداقل بین ٣ تا ٤ هفته طول می‌كشد.»
البته تمام این مراحل مربوط به اخذ شناسنامه برای كسانی می‌شود كه سن‌شان زیر ١٥ سال باشد، برای افراد بالای ١٥ سال ماجرا متفاوت است. به دلیل اینكه برای این افراد تابعیت باید مشخص شود و اثبات نسب شود تا شناسنامه عكس‌دار صادر شود و این پروسه به قدری طولانی است كه معمولا افراد در نیمه راه پیگیری را رها می‌كنند.
قلعه‌گنجی‌ها در غالب موارد آگاهی كافی نسبت به اهمیت شناسنامه و اوراق هویت ندارند و زندگی در كپر به این مساله دامن زده است. آتش‌سوزی كپر در گرمای ٥٠ درجه جنوب كرمان امری طبیعی است. در عین حال در فضای كپر گاوصندوق یا محفظه امنی وجود ندارد كه اسناد را حفظ كند، در نتیجه همه‌چیز با هم می‌سوزد. در چنین شرایطی چطور می‌شود سندی مثل شناسنامه را حفظ كرد؟
یكی از كپرنشینان حاشیه جازموریان می‌گوید: «یك آقایی آمد به ما گفت شناسنامه‌های‌تان را به من بدهید تا با آن برای‌تان ماشین كشاورزی بخرم، ما همه شناسنامه‌های‌مان را دادیم برد و دیگر نیامد.» و صدایی در گوشی تلفن می‌پیچد: «بالغ بر ٧٠ درصد مردم قلعه‌گنج با یارانه روزگارشان را می‌گذرانند، در این بین هستند كسانی كه شناسنامه ندارند كه بخواهند یارانه‌ای دریافت كنند.»
نظر شما