سلامت نیوز :ایجاد و توسعه فناوری پیشرفته سرماسیاب جهت تهیه فرآورده‏های دارویی گیاهی برای نخستین بار در ایران به دست متخصصان ایرانی در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران انجام شد.
 
به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران ، " زین العابدین بشیری صدر" و " حیدر محمودی نجفی " مجریان طرح "ایجاد و توسعه فناوری پیشرفته سرماسیاب جهت تهیه فرآورده‏های دارویی گیاهی" از اعضای هیات علمی پژوهشکده فناوری های شیمیایی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران هستند.
سید حیدر محمودی نجفی در مورد هدف از انجام این طرح گفت: مطالعات نشان داده است که گرمای ایجاد شده در آسیاب های معمولی، واکنش های اکسایش در حضور اکسیژن هوا را تقویت می‏کنند ، این واکنش ها منجر به تجزیه ویتامین ها، آنزیم ها، مواد فرار و تعداد زیادی از مواد موثره دیگر گیاه می‏شود.
وی افزود: به کار بردن سرما در یک محیط خنثی (مانند ازت مایع) مانع از تجزیه مواد موثره شده و پودر کامل گیاه از نظر محتوای کیفی و کمی بدون هیچ گونه تغییری نسبت به گیاه اولیه می شود .
محمودی نجفی با توضیح این که مواد موثره گیاه اثرات سینرژیک (هم‏افزایی) با هم دارند، افزود: تهیه پودر کامل گیاه با این روش منجر به افزایش اثر و کارآیی داروهای تهیه شده ، می‏شود ، این بهبود کیفیت در فرآورده‏های غذایی اسانس‏دار نیز کاملا مشهود است.
عضو هیات علمی پژوهشکده فناوری های شیمیایی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران در مورد فرآیند سرماسیاب گفت: فرآیند سرماسیاب (Cryogenic Grinding or Freeze Grinding or Cryomilling) عبارت است از خنک کردن یا منجمد کردن یک ماده و سپس کاهش اندازه ذرات آن به وسیله عمل آسیاب که این فرایند در صنایع مختلف دارویی، غذایی، پلیمری و محصولات نانو به طور گسترده‏ای کاربرد دارد.
محمودی نجفی افزود: فرآیند سرماسیاب به عنوان یک فناوری پیشرفته (High Technology) شناخته شده است و در صنعت گیاهان دارویی با استفاده از این فناوری قسمت مورد نظر گیاه در دمای ازت مایع (oC 196-) آسیاب شده و پودر بسیار ریز همگن از کل قسمت موردنظر گیاه به نام توتوم گیاه (Plant Totum) به دست می‏آید.
همچنین زین العابدین بشیری صدر دیگر مجری این طرح با اشاره به دسترسی سایر کشورها به این فناوری گفت: هم اکنون در چند کشور از جمله آمریکا، آلمان، سوئیس، ژاپن، فرانسه، هند و چین از این فناوری برای تولید پودرهای گیاهی با کاربردهای مختلف دارویی، غذایی و آرایشی- بهداشتی و حتی در تهیه مواد پلیمری خاص در مقیاس صنعتی استفاده می کنند.
وی در مورد مزایای استفاده از این روش در مقایسه با روش های آسیاب سنتی گفت: تبخیر دائم ازت در منطقه آسیاب منجر به خروج هوا و اکسیژن از آسیاب شده، اسانس گیاه تحت تاثیر واکنش های اکسایش قرار نمی‏گیرد و در نتیجه عطر و یا رنگ اولیه گیاه کاملا حفظ می‏شود، محصول فرآیند سرماسیاب پودری کاملا ریز و همگن است.
این محقق ادامه داد: در این روش اسانس های گیاه به صورت جامد شکننده در می‏آیند و در نتیجه عطر و یا رنگ گیاه به صورت همگن در کل پودر پخش می‏شود، ادویه‏ های پودری تولیدی با این روش دارای قطر ذراتی حدود 50 میکرون هستند در حالی که پودر تولیدی با آسیاب های سنتی قطر ذراتی حدود 1000 - 500 میکرون دارد.
بشیری صدر افزود: در صنایع غذایی مثل صنعت سوسیس و کالباس که از ادویه جات استفاده می‏شود، در صورت استفاده از این روش، مشکل عدم توزیع یکنواخت ماده معطره و طعم‏دهنده در فرآورده وجود ندارد، در فرآورده‏های مایع، سرعت رسوب ادویه جات تولیدی با روش سرماسیاب به طور چشمگیر کاهش پیدا می‏کند.
وی افزود : همچنین در این فرآیند کاهش عطر و رطوبت پودر گیاه حاصله کمتر است و عطر و وزن اولیه خود را حفظ می‏کند.
بشیری صدر اظهار داشت: در فرآیند سرماسیاب کاهش میزان اسانس در محصول پودری 10–3% است، در حالی که در روش های آسیاب معمولی این کاهش حدود 43–15% درصد برآورد شده است ، به طور میانگین 3/45کیلوگرم پودر ادویه به دست آمده با فرآیند سرماسیاب از نظر عطر و طعم‏دهندگی معادل 4/5کیلوگرم محصول تهیه شده با روش های آسیاب سنتی است و در مقایسه با پودر ادویه جاتی که با روش آسیاب معمولی به دست می‏آیند، محصول سرماسیاب دارای پایداری طولانی‏تری بوده و فرآیند آسیاب در دمای پایین باعث کاهش بار میکروبی گیاه می‏شود.
عضو هیات علمی پژوهشکده فناوری های شیمیایی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران با اشاره به این که ایران یکی از عمده کشورهای تولیدکننده زیره سبز در جهان است، اظهار داشت: فرآوری و بسته‏بندی زیره سبز در حال حاضر به صورت خام صورت می گیرد و به مصرف داخل کشور و صادرات می‏رسد، در صورتی که با استفاده از فناوری سرماسیاب، پودر گیاه دارویی و یا ادویه‏جات با کیفیت بالاتر و با بسته‏بندی مناسب، ارزش افزوده چندین برابر جهت صادرات و یا استفاده در داخل کشور خواهد داشت.
در ادامه دکتر محمودی نجفی در خصوص نحوه عملکرد دستگاه گفت: در دستگاه سرماسیاب ازت مایع به صورت کنترل شده مستقیما وارد محفظه آسیاب گیاه و یا جداره‏های آن شده، جریان ازت مایع از یک شیر سلونوئیدی عبور می‏کند و دمای محفظه آسیاب توسط یک دماسنج به طور دائم کنترل می‏شود.
وی افزود: به منظور پایین آوردن دمای گیاه بخشی از جریان ازت مایع به سمت ورودی آسیاب هدایت شده و تبخیر سریع ازت مایع منجر به سردشدن گیاه می‏شود و در نتیجه حین عمل آسیاب، دمای منطقه آسیاب گیاه بهC ° 40- می‏رسد.
محمودی نجفی خاطرنشان کرد : این طرح با حمایت مالی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و برای اولین بار در ایران انجام شده است و محصول به دست آمده از این روش در مقایسه با فرآورده های داخلی که با روش آسیاب معمولی تهیه می شود، با توجه به کیفیت بالای آن کاملا قابل رقابت با محصولات مشابه است.