سلامت نیوز:در حال حاضر پس از گذشت ۱۸ماه از زلزله سرپل ذهاب بازسازی این منطقه وارد برنامه‌های میان‌مدت دولت برای بازسازی شده است. در این دوران ضرورت حمایت‌های روانی – اجتماعی بیش از هر چیز احساس می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ،برای بررسی آسیب‌های موجود در منطقه سرپل ذهاب و اقدامات حمایتی صورت گرفته، «آرمان» با ماندانا جواهری مسئول انجمن مددکاران اجتماعی استان کرمانشاه به گفت‌و‌گو نشسته که در ادامه می‌خوانید.

در حال حاضر که حدود 18ماه از زلزله سرپل‌ ذهاب می‌گذرد مردم منطقه بیشتر دچار چه نوع آسیب‌های روانی – اجتماعی و اقتصادی هستند؟
باید توجه داشت که آسیب‌ها یک‌شبه یا در عرض چند ثانیه به وجود نیامده‌اند. آسیب‌ها به مرور زمان و بسته به‌شدت و قوت حادثه و چگونگی عوامل تاثیرگذار اجتماعی به وجود می‌آیند. زلزله خواسته یا در نتیجه عمل یک فرد یا یک قشر یا مداخلات انسانی نیست بلکه حادثه‌ای طبیعی است که همه انسان‌ها از کوچک و بزرگ، کودک و سالمند را دچار آسیب می‌کند.

این آسیب‌های وارده به افراد، پس از حادثه، شکل‌های گوناگونی مانند ترس از بحران، خشونت، انزوا، استرش یا تمایل به خودکشی به خود می‌گیرد که به درمان طولانی‌مدت نیاز دارد حتی امروز هم که  بعد از 18ماه از زلزله پل ذهاب می‌گذرد با کوچک‌ترین تکان زمین، چهره‌های‌های مردم منطقه رنگ‌پریده و مضطرب می‌شود یا مثلا کودکان هنگام بازی پس از مدت کوتاهی به‌سرعت اسباب‌بازی‌هایشان را به طرف هم پرت می‌کنند و بازی‌هایشان به خشونت کشیده می‌شود.

بنابراین هنوز هم پس از 18ماه بین مردم منطقه آسیب‌هایی مانند قدرت تاب‌آوری پایین و احساس خشم وجود دارد. بعضی‌ها هم در کانکس‌هایشان گوشه‌گیر شده‌اند یا حتی تمایل به خودکشی در عده‌ای بیدار شده است.

این اثرات پس از حادثه تازه دارد خود را نشان می‌دهد. یکی دیگر از آسیب‌های مهم وجود افراد خیّرنمایی است که در منطقه حضور پیدا می‌کنند. مردمی هم که آسیب‌پذیر شده‌اند گاهی به آنها اعتماد می‌کنند و در نتیجه این اعتمادها مورد سوءاستفاده‌هایی قرار می‌گیرند. یکی دیگر از مهم‌ترین معضلات، مساله اشتغال و از بین رفتن سرمایه‌های مردم این منطقه است.

به‌عنوان مثال شیشه‌فروش‌ها همه شیشه‌هایشان در جریان زلزله از بین رفته یا مغازه‌داران دیگر همه سرمایه‌هایشان زیر آوارها مانده است. هر چند که دولت اقدامات مفیدی انجام داده است به‌عنوان مثال خانه‌سازی در روستاها انجام می‌شود و آن مناطق چهره زیبایی به خود گرفته‌اند اما خانوارهایی هم هستند که هنوز در چادرها و کانکس‌ها زندگی می‌کنند.

این مشکل از آنجا ناشی می‌شود که آنها قبلا مستاجر بوده‌اند. برای اشتغال و ساخت مسکن، دولت، وام‌هایی درازمدت با سودهایی کم در نظر گرفته است. بیمه تا حدی خسارت زمین‌های کشاورزی و دام‌هایی را که بیمه بودند پرداخت کرده اما بحران‌های اقتصادی و وضعیت تحریم‌ها در شرایط فعلی مشکلاتی در این زمینه ایجاد کرده است.

 اقدامات بازسازی در منطقه سرپل ذهاب چگونه صورت می‌گیرد؟
معمولا اقدامات بازسازی بعد از بلایای طبیعی به سه دوره کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود. ما در حال حاضر در منطقه سرپل ذهاب دوران میان‌مدت به سمت بلندمدت را طی می‌کنیم. در دوران کوتاه‌مدت به‌خصوص در 24 ساعت اول تا سه روز ابتدایی که منطقه به کمک‌های اورژانسی نیاز داشت همه مردم ایران و دولت حمایت کردند. حجم خیرین در سه روز اول بسیار زیاد بود و نیازهایی چون خوراک و دارو برطرف شد.

در 6 ماه اول هم با حمایت‌های بهزیستی، هلال‌احمر و انجمن مددکاران، در منطقه جامعه‌شناسان و روانشناسان بسیاری به‌صورت شیفتی حضور پیدا کردند. در دوران میان‌مدت‌ حجم کمک‌ها کمتر شده و بعضی‌ها در حد اینکه به منطقه بیایند و اوضاع را ببینند که منطقه به چه شکل شده و چه تغییراتی پیش آمده است و اینکه چه نیازهایی وجود دارد.

در کل می‌توان گفت در این دوران، ارزیابی‌های اقتصادی، مالی و جانی و نیازسنجی صورت می‌گیرد. ضمن اینکه مداخلات روانکاوی هم انجام می‌شود. برای برنامه‌های بلندمدت هم بحث‌های روان‌درمانی را پیش رو داریم.

 متولی امر مددکاری و خدمات روانی – اجتماعی در سرپل ذهاب چه  نهادهایی هستند؟
در این میان سازمان بهزیستی به‌طور کامل مسئولیت را به دست گرفته است. بسیاری از افراد نیازمند درمان شناسایی شده‌اند و راه‌های درمانی مانند شناخت از خود، تاب‌آوری و روان‌درمانی بر روی آنها انجام گرفته است.

از سوی دیگر طبق یک تفاهم نامه همکاری میان هلال‌احمر و انجمن مددکاران کشور که نهادی بین‌المللی است وجود دارد که براساس آن، این دو نهاد هنگام بحران‌هایی مانند بلایای طبیعی در زمینه مدیریت بحران و آموزش هنگام بحران با هم تبادل داشته باشند.

هنگام وقوع زلزله سرپل ذهاب با فراخوانی که داده شد اعضای مددکاری اجتماعی کرمانشاه، اولین تیمی بودند که در منطقه و روستاها حضور پیدا کردند و سپس استان‌های دیگر همچون لرستان و کردستان و... به کمک آمدند.

دو سه روز پس از وقوع زلزله، تیم‌های امداد، از طریق ماشین‌های اورژانس اجتماعی مداخلات روانی- اجتماعی را انجام دادند. به‌جرات می‌توان گفت که هر فرد آسیب‌دیده در زلزله حداقل سه یا چهار بار مشاوره داشته و گفت‌و‌گو کرده است. بنابراین همه افراد منطقه از این خدمات برخوردار شده‌اند.

در حال حاضر امدادهای روانی – اجتماعی یکی از ضرورت‌های مهم منطقه است که توسط اورژانس اجتماعی و هلال‌احمرانجام می‌شود. هلال‌احمر در قالب دو تیم «توانا» و تیم «سحر» توسط گروه‌های خود به مداخله و بحث‌های روانی – اجتماعی و بحث‌های درمانی می‌پردازند.

به‌عنوان مثال  افرادی که دچار آسیب‌هایی چون هراس شده‌اند، از طریق بهزیستی برایشان پرونده تشکیل داده می‌شود. سپس برای این افراد  مداخله روانی - اجتماعی از طریق مراکز غیردولتی و انجمن مددکاری اجتماعی، مداخلات لازم انجام می‌شود که بازدهی خوبی هم دارد. از مزایای این اقدامات می‌توان گفت که افراد احساس اعتماد و امنیت و آرامش پیدا کرده‌اند و حتی بسیاری  از افراد خودشان درخواست حمایت‌های روانی – اجتماعی می‌دهند.

 در حال حاضر در دوران میان‌مدت مهم‌ترین معضلات در زمینه حمایت از مردم سرپل ذهاب چیست؟
مهم‌ترین مساله هزینه رفت‌وآمد به روستاها است. اداره‌ها وسیله نقلیه دارند اما در روستاهای دورافتاده یا صعب‌العبور به هلیکوپتر اورژانسی نیاز داریم. به همین خاطر مداخله روانی -اجتماعی در روستاها در دسترس نیست یا با کمترین وسایل انجام می‌شود .

در حالی که نیاز به  مداخلات روانی - اجتماعی در روستاهای دورافتاده احساس می‌شود چون آسیب‌های پس از بحران مثل زخم کهنه‌ای است که اگر از آن مراقبت نشود روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود. در واقع در دوران میان‌مدت، مردم منطقه نیاز به حمایت‌های روانی – اجتماعی و از طرفی حمایت اقتصادی به‌خصوص در بحث اشتغالزایی و وام ها دارند.

 وقوع سیل اخیر چه تاثیری بر امداددهی به مردم سرپل ذهاب گذاشت؟
هنگام سیل مردم منطقه  متوجه شدند که بحران‌ها و شرایط سخت می‌تواند در هر منطقه‌ای به وجود بیاید و مصائبی چون بلایای طبیعی فقط منحصر به آنها نیست.

وضعیت سیل‌زدگان نسبت به وضعیت آنها بحرانی‌تر است، چون در هنگام سیل، امکان شیوع بیماری های عفونی و مارگزیدگی‌ها بیشتر وجود دارد و از طرفی اثاثیه خانه‌ها هم دیگر قابل استفاده نیست.

به همین خاطر مردم منطقه سرپل ذهاب گفتند که ما دیگر امداد نمی‌خواهیم و به یاری مردم سیل‌زده بروید. نکته قابل ستایش این است که این مردم اگرچه خود دچار بحران شده‌اند اما با پیش‌آمدن حادثه سیل، مردم سرپل ذهاب وسایل اضافی خود را به مناطق بحران‌زده هدیه کردند.

 در حال حاضر در منطقه سرپل ذهاب امنیت از هر نوع آن (سیاسی، اقتصادی، روانی – اجتماعی) در چه وضعیتی است؟
سرپل ذهاب منطقه مرزی است و امنیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و روانی اهمیت فراوانی دارد. در مورد مسائل سیاسی مشکلی نیست و پاسداری خوبی انجام می‌شود.

در مورد امنیت جانی هم باید گفت که این روزها در منطقه، خانه‌ها محکم‌تر ساخته می‌شود حتی خانه‌هایی که پیش از این یک طبقه بود، در دو تا سه طبقه و منطبق با اصول معماری بنا می‌شوند اما در مورد امنیت روانی – اجتماعی هنوز باید مداخله‌های لازم صورت بگیرد و همچنین آموزش، هنگام وقوع حوادثی مثل زلزله و پیشگیری از آن نیاز است.