سلامت نیوز:بیماریهای اسكلتی عضلانی از شایعترین بیماریهایی هستند که به دلیل ریسک فاکتورهای مختلفی مانند سبك غلط زندگی،چاقی، عدم فعالیتهای جسمی و توارث بوجود میآیند. این در حالی است كه ابتلا به این بیماریها زندگی و فعالیت روزمره بیماران را دچار اختلال میكند. سازمان جهانی بهداشت در سال 2009 علت بـیش از 10 درصد کل سالهای از دست رفته را به علت ناتوانی در این بیماریها اعلام کرده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اطلاعات كارشناسان معتقدند،در این بیماریها، آسـیبهای متعددی در اجزای تشکیل دهنده سیسـتم اسـکلتی عضـلانی بدن مانند مفاصل، استخوانها، ماهیچهها، لیگامنتها(كشیده شدن شدید رباطها)، اعصـاب محیطی، تاندونها، غـلاف تانـدونها و رگهای خـونی وارد میشود.
آنان میگویند، این اختلالات پدیده چنـد علتی هستند که فاکتورهای متفاوت فیزیکی و روانی اجتمـاعی وضعیتهای بدنی نـامطلوب، فشـار تماسـی، کار تکراری یا کار یکنواخت، اعمال نیروی عضلانی بـیش از حد، مواجهه با ارتعاش، طراحی نامناسب محیط کار و استرس در بروز و تشدید آن مؤثر است. این در حالی است كه با آموزشهای صحیح و به موقع مانند تغییر سبك زندگی،ورزش كردن،پیشگیری از چاقی و رژیم غذایی مناسب افراد میتوانند سلامت خود را حفظ كنند.
آرتروز و شیوع آن
دكتر ایمان محمدپور- جراح و متخصص بیماریهای استخوان و مفاصل میگوید: هرچه میانگین سنی جامعه به سمت كهنسالی میرود درصد ابتلا افراد به آرتروز بیشتر میشود. این در حالی است كه در مرور زمان فشارهای زیادی به مفاصل وارد میشود كه اثرات مخربی را بدنبال دارد. مفاصل اندامهای تحتانی مانند: باسن،لگن،مچ پا زانو و پا به علت تحمل وزن بدن بیشتر از مفاصل اندامهای فوقانی مانند شانه،آرنج و مچ دست درگیر آرتروز میشوند.
وی با بیان این مطلب كه سبك زندگی فرد آسیبهای به مفاصل وارد میكند میافزاید: از آسیبهای دیگر میتوان به تصادفات،آسیبهای ورزشی و توارث اشاره كرد. برای مثال شیوع آرتروز در افرادی كه چاق هستند، فعالیتهای شغلی سنگین و پر فشار دارند یا در ورزشكارانی كه دچار آسیبهای ورزشی شدهاند و درمانهای مناسب برای آنان صورت نگرفته است مستعد ایجاد آرتروزدر مفصل آسیب دیده در آینده هستند. بنابراین مهمترین نكته در درمان آرتروز پیشگیری از ایجاد آن است كه باید به صورت آموزشهایی برای جوانی و نوجوانان انجام شود و همچنین پیشگیری از چاقی در سنین جوانی،پرهیز از نشستنهای طولانی روی زانوها و بالا پایین رفتنهای مكرر از پلهها است.
این جراح و متخصص بیماریهای استخوان و مفاصل یاد آوری میكند: اگر در مراحل اولیه آرتروز بیمار به پزشك مراجعه كند میتوان با درمانهای موجود سرعت پیشرفت بیماری را كند و یا متوقف كرد درغیر اینصورت نیاز به درمانهای تهاجمیتر و نهایت جراحی است.
وی در پاسخ به این پرسش كه آیا آمار خاصی در مورد شیوع آرتروز در كشور وجود دارد میافزاید: نمیتوان آمار خاصی را اعلام كرد ولی مراجعه زیاد بیماران نشان دهنده شیوع این بیماری در كشور زیاد است. به طور كلی افرادی كه دوران میانسالی را طی میكنند بیشتر به این بیماری مبتلا میشوند و این در حالی است كه متاسفانه بعضی از میانسالان هم كل مفاصل و یا تعدادی از مفاصلشان درگیر این بیماری شده است.
درمان آرتروز
دكتر محمدپور در مورد درمان آرتروز میگوید: در موارد اولیه كه آسیب خیلی شدید نیست و مفاصل بهطور كامل تخریب نشده است میتوان با اصلاح سبك زندگی، پرهیز از بالا و پایین رفتنهای مكرر از پلهها، جلوگیری از انجام فعالیتهایی كه باعث ایجاد فشارهای شدید به سطح مفاصل میشود،عدم نشستن روی زانوها،عدم استفاده از دستشوییهای ایرانی و پرهیز از چاقی به میزان قابل توجهی از پیشرفت این بیماری جلوگیری میكند.
وی در مورد علایم آرتروز تاكید میكند: علامت آرتروز بسیار پر سر و صدا است و با درد،ورم و مشكلات حركتی همراه است. ازاینرو بیماران در مراحل اولیه بیماری به پزشك مراجعه میكنند و با توصیههای پزشك سیر بیماری را كند و یا متوقف میكنند. معمولا در مراحل اولیه برای بیماران داروهایی تجویز میشود كه التهاب و درد را كاهش دهد. فیزیو تراپی هم میتواند با تقویت عضلات علامتهارا كمتر و عمر مفاصل را بیشتر كند. زمانی كه دورههای درمانی پزشكی فیزیوتراپی و كار درمانی جواب ندهد و آرتروز پیشرونده شود ما مجبور هستیم به سمت روشهای جراحی برویم. بیشترین روش جراحی هم در آرتروزی كه مفاصل را درگیر كرده است روشهای تعویض مفصل است كه بیمار میتواند یك زندگی نرمال و بدون دردی را تجربه كنند
این جراح و متخصص بیماریهای استخوان و مفصل در پاسخ به این پرسش كه هزینه جراحی چقدر است میافزاید: هزینه جراحی بستگی به محل و نوع جراحی دارد. این در حالی است كه قیمت پروتزها هم متغیر است. البته پوششهای بیمهای هم قسمت عمده هزینهها را تقبل میكنند هزینه این اعمال جراحی در بیمارستانهای دولتی كمتر و در بیمارستانهای خصوصی بیشتر است ازاینرو نمیتوان هزینه ثابتی را برای آن تعریف كرد.
وی تاكید میكند: باید ازكودكی یكسری از رفتارهای اشتباه را انجام ندهیم. مثلا وقتی كه ما حالتی مانند چمباتمه و یا روی زانو نشستن را انجام میدهیم وزن بدن به پاها فشار وارد میكند بنابراین تا جایی كه میتوانیم نباید این حركات را انجام دهیم. اگر بتوانیم از ابتدا از دستشویی فرنگی استفاده كنیم خیلی بهتر است. باید مواظب باشیم كه دچار چاقی مفرط نشویم و سبك زندگی مان را تغییر دهیم.
كولههای سنگین دانشآموزان
وی در مورد حمل كولههای سنگین توسط دانشآموزان میگوید: كولههایی كه خیلی سنگین هستند غیر استاندارد هستند و معمولا درست هم حمل نمیشود و گاها دانش آموزان روی یك شانه آن را حمل میكنند كه نه تنها میتواند فشار زیادی را به ستون فقرات دانش آموز وارد كند بلكه میتواند باعث اختلال در شكل گیری استخوانها شود كولههای سنگین روی مفاصلی مانند زانو و لگن كمتر تاثیر میگذارد اما به مفاصل گردن و شانه آسیب وارد میكند به طوری كه كودكان را در آینده با مشكلات جدی روبرو میكنند. ازاینرو دانش آموزان نباید كولههای سنگین حمل كنند. خوشبختانه در بعضی از مدارس كمدهای برای جای وسایل دانش آموزان تعبیه شده است تا آنان مجبور به حمل كولههای سنگین نشوند.
پوكی استخوان
دكتر محمد پور با اشاره به این مطلب كه یكی از شایعترین بیماریهایی كه افراد سالمند بخصوص خانمها به آن مبتلا میشوند پوكی استخوان یا استئوپروز است میافزاید: متاسفانه بسیاری از خانمها كمبود ویتامین دی دارند از این رو بیشتر از آقایان در معرض پوكی استخوان هستند. تغییرات هورمونی در زمان بارداری باعث میشود كه خانمها بیشتر در معرض این بیماری باشند. از این رو توصیه میكنم خانمها در سنین 50 سالگی (دانستیومتری )تراكم استخوان را انجام دهند تا پزشك بر اساس نتایج آن از بروز این بیماری پیشگیری كند.
وی با بیان این مطلب كه 60 تا 80 درصد این بیماری از طریق توارث منتقل میشود میافزاید: از فاكتورهای مهم دیگر موثر بر این بیماری میتوان به تغذیه و ورزش اشاره كرد. این بیماری به دلیل كاهش جذب كلسیم در سنین بالا و كاهش تولید ویتامین دی و همچنین تغییرات هورمونی كه در زنان اتفاق میافتد خانمها را مستعد پوكی استخوان میكند.
این متخصص بیماریهای استخوان و مفاصل یاد آوری میكند: مصرف الكل و سیگار در ایجاد و تشدید این بیماری بسیار موثر است و افرادی كه لاغر هستند و همچنین والدینشان به این بیماری مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
وی با بیان این مطلب كه پوكی استخوان دارای هیچ علامت خاصی نیست خاطر نشان میكند: بعضی از بیماران دردهای ناحیه مفاصل و ستون فقرات را مرتبط با این بیماری میدانند در حالی كه پوكی استخوان یك بیماری كاملاً خاموش بوده و زمانی فرد متوجه آن میشود كه با یك زمین خوردن جزیی دچار شكستگی در ناحیه لگن،كمر یا اندام فوقانی میشود. زمانی كه بیمار دچار پوكی استخوان میشود دیگر استخوان به وضعیت نرمال بر نمیگردد بنا براین بهترین راه پیشگیری است. ازاینرو توصیه میشود كه افراد مسن به صورت منظم فعالیتهای بدنی مانند پیاده روی روزانه را داشته باشند. از مصرف سیگار و الكل پیشگیری كنند و مصرف روزانه كلسیم و ویتامین دی را در برنامه خود بگنجانند.
كمر درد
این متخصص بیماریهای استخوان و مفاصل میگوید: یكی از شایعترین دردهایی كه هر فردی میتواند در طول زندگیش تجربه كند كمر درد و گردن درد است كه با توجه به سبك زندگی روزمره بخصوص كسانی كه در شهرها زندگی میكنند، عدم ورزش و كارمندانی كه مدام پشت میز و صندلی مینشینند و متاسفانه وضعیت نشستن درستی هم ندارند كمر درد در آنان خیلی شایع است. كمردرد در مراحل اولیه میتواند ناشی از ضعف عضلات باشد كه با تغییر الگوی رفتاری مانند درست نشستن و عدم قوز كردن درست میشود. بیماران باید به پزشك مراجعه كنند تا مشخص شود كه آیا مشكل از عضلات است یا ستون فقرات. اگر مشكل از ضعف عضلات باشد با انجام دادن یكسری از ورزشها و استفاده از داروهای ضد التهاب و فیزیوتراپی مشكل برطرف میشود.
وی میافزاید: گردن درد و كمر درد تقریبا شبیه هم هستند و كسانی كه طولانی مدت پشت كامپیوتر مینشینند وسرشان مدام پایین است وهمچنین كسانی كه ساعتهای طولانی در فضای مجازی هستند و فاقد عضلات ورزیدهاند دچار گردن درد میشوند. این در حالی است كه یكسری از ورزشها كمككننده هستند ونباید بیماران سرشان را طولانی مدت پایین نگه دارند. خواندن و نوشتن باید به گونهای باشد كه نیاز به خم كردن سر نباشد. در صورتی كه مشكل در ستون فقرات نباشد براحتی میتوان این دردها را درمان كرد ولی اگر ستون فقرات مشكل داشته باشد باید بررسیهای زیادی انجام شود و تصمیم بر اساس نوع بیماری گرفته شود.
دكتر محمدپور در پاسخ به این پرسش كه بعضیها معتقدند با آسیاب كردن هسته سنجد میتوان از بروز پوكی استخوان پیشگیری كرد میگوید: در حال حاضر بعضی از شركتها این مساله را به عنوان مقاله تحقیقاتی بررسی كردهاند و یك یا دو برند دارویی را درست كردهاند كه میتواند در پیشگیری از پوكی استخوان موثر باشد.
راههای پیشگیری از پوکی استخوان
- مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم را افزایش دهید: منابع غذایی خوب برای کلسیم: ماهی سالمون، ماهی ساردین، سویا، کلپ، سبزیجات برگدار، دانههای کنجد، جو دوسر، لوبیا سفید، بادام، ارزن، گردو، دانههای آفتابگردان، کیل، توفو، و بروکلی.
- یک رژیم غذایی سرشار از مواد معدنی را مصرف کنید: پوکی استخوان تنها به واسطه کمبود کلسیم در بدن انسان شکل نمیگیرد. استخوانها به مواد مغذی دیگری برای حفظ قدرت خود نیاز دارند، که از آن جمله میتوان به بور، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، سیلیس و روی اشاره کرد. از منابع غذایی خوب برای هر یک از این مواد معدنی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بور: سبزیجات برگدار، سیب زمینی، هویج وحشی، هویج، چغندر، برگ چغندر، ماهی، گوجه فرنگی، حبوبات، مغزهای خوراکی، میوهها، کدو حلوایی، و غلات کامل.
منیزیم: سیب، انجیر، هلو، کیل، برگ چغندر، کرفس، یونجه، غلات کامل، برنج قهوه ای، سبزیجات برگدار، دانههای کنجد، دانههای آفتابگردان، بادام، و ماهی سالمون.
منگنز: مغزهای خوراکی، آناناس، غلات کامل، اسفناج، چغندر، برگ چغندر، جوانههای بروکسل، نخود فرنگی، کلپ، چای، زردآلو، بلوبری، موز، و میوههای خانواده مرکبات.
فسفر: غلات کامل، دانههای خوراکی، مغزهای خوراکی، تخم مرغ، گوشت ماکیان، ماهی، میوههای خشک شده، و حبوبات.
پتاسیم: موز، میوههای خانواده مرکبات، طالبی، زردآلو، گوجه فرنگی، شاهی آبی، دانههای آفتابگردان، غلات کامل، گوجه فرنگی، سیب زمینی، گوشت ماکیان، و ماهی.
سیلیس: دانههای کتان، جو دوسر، غلات کامل، بادام، دانههای آفتابگردان، کرفس، سیب، توت فرنگی، انگور، کلپ، چغندر، پیاز، و هویج وحشی.
روی: جوانهها، دانههای کدو تنبل، دانههای آفتابگردان، پیاز، مغزهای خوراکی، سبزیجات برگدار، نخود فرنگی، چغندر، برگ چغندر، و هویج.
- بهطور منظم ورزش کنید:
ورزش، بهویژه کار با وزنه، به تقویت استخوانها و ترکیب شدن کلسیم و مواد معدنی دیگر در استخوانها برای افزایش قدرت و استحکام آنها کمک میکند. از جمله بهترین اشکال ورزش برای ساخت توده استخوانی میتوان به کار با وزنه، پیاده روی سریع، استفاده از مینی ترامپولین، یوگا و دویدن اشاره کرد.
- روزی 2 نوبت كلسیم بخورید: اگر غذاهای شما فاقد كلسیم به اندازه كافی است، میتوانید از مكملهای كلسیم استفاده كنید تا روزی 500 تا 800 میلیگرم كلسیم به بدن خودتان برسانید. بهترین حالت این است كه مكملی انتخاب كنید كه جدا از كلسیم حاوی ویتامین K، پتاسیم و بورون باشد. اگر سن شما بالای 60سال است، از تركیبات كلسیم سیترات به جای كلسیم كربنات استفاده كنید و حداكثر روزی 800 میلیگرم كلسیم مصرف كنید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید: سیگار کشیدن با از بین رفتن توده استخوانی پیوند خورده است و بهترین اقدام پرهیز از آن است.
- تنها داروهای ضروری را مصرف کنید، زیرا برخی داروها موجب تحلیل رفتن استخوانها میشوند.
برخی داروها از جمله کورتیکواستروئیدها (اغلب در داروهای آسم، COPD، یا آرتریت استفاده میشود)، داروهای تیروئید، داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی، هورمون درمانی، برای درمان سرطان پروستات و بیماریهای دیگر استفاده میشود، از جمله داروههای تضعیف کننده استخوانها محسوب میشوند.
- روشهایی برای کاهش و مدیریت استرس مد نظر قرار دهید: استرس به پوکی استخوان منجر میشود، از این رو یافتن روشهایی برای کاهش میزان استرس در زندگی گزینهای ایده آل است. در صورت امکان اگر از کار خود راضی نیستید آن را تغییر دهید، رابطه با افراد و دوستانی که موجب افزایش استرس شما میشوند را کنار بگذارید و اگر با استرس مالی مواجه هستید، سطح خواستهها و توقعات خود را کاهش دهید. برای مقابله با استرس یوگا، مدیتیشن، پیادهروی، آواز خواندن یا دیگر فعالیتهایی که به کاهش استرس در شما کمک میکنند را انجام دهید.
- در معرض نور خورشید قرار گرفته یا مکمل ویتامین D مصرف کنید:ویتامین D برای ساخت استخوانهایی قوی ضروری است. پس از مشورت با پزشک میتوانید از مکملهای ویتامین D استفاده کنید. همچنین،؛ آفتاب گرفتن به مدت 20 دقیقه در روز میتواند به تولید ویتامین D در بدن انسان کمک کند.
نظر شما