«آسمان آبی، هوای پاك» این جمله‌ای است كه به تكرار كنار خیابان‌های تهران به چشم می‌خورد، روی پوشش‌هایی كه كارگاه‌های ساختمانی عظیم‌الجثه را از خیابان جدا می‌كنند، كنار مجتمع‌های تولید انبوه ساختمانی كه محل اصلی مراجعه خودروهای دیزلی هستند، ساختمان‌هایی كه چون هیولایی سهم عابران را از آسمان می‌بلعند و بعد كه ساخته شدند، چون سدی در برابر ورود باد می‌ایستند و قلدری می‌كنند.

قانونی كه زمین ماند، آرزوهایی كه فراموش شد

سلامت نیوز:‌ «آسمان آبی، هوای پاك» این جمله‌ای است كه به تكرار كنار خیابان‌های تهران به چشم می‌خورد، روی پوشش‌هایی كه كارگاه‌های ساختمانی عظیم‌الجثه را از خیابان جدا می‌كنند، كنار مجتمع‌های تولید انبوه ساختمانی كه محل اصلی مراجعه خودروهای دیزلی هستند، ساختمان‌هایی كه چون هیولایی سهم عابران را از آسمان می‌بلعند و بعد كه ساخته شدند، چون سدی در برابر ورود باد می‌ایستند و قلدری می‌كنند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،خیابان‌های تهران را تردد سرسام‌آور ماشین‌ها و ویراژ موتوسیكلت‌ها غرق كرده‌اند، دو طرف خیابان‌ها را هم یا كارگاه‌های ساختمانی پر كرده‌اند یا ساختمانی‌هایی بدقواره كه سایه‌شان روی سر خیابان و پیاده‌رو سنگینی می‌كند. در هیاهوی این شهر، آیا تهران و تهرانی‌ها فرصت تنفس دارند؟ 25 روز از روزهای سال 98 تاكنون «هوای پاك» داشته‌اند و یك روز در تقویم عنوان «روز هوای پاك» را به دوش می‌كشد.

29 دی، روز هوای پاك است، روز نفس و روز آسمان آبی، اما تاكنون دو سال از تصویب «قانون هوای پاك» در مجلس می‌گذرد و برخلاف چنین قانونی كه بیش از 20 نهاد را بسیج رفع آلودگی هوا می‌كند، روزهای ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس سال 98 نسبت به سال 97 افزایش یافته است. «آیا از وجود قانون هوای پاك خبر دارید؟»، «آیا از وجود روزی به نام روز هوای پاك مطلع هستید؟»، «كدام نهادهای دولتی را مسوول رسیدگی به وضعیت آلودگی هوا می‌دانید؟»، «عامل اصلی آلودگی هوا چیست؟»

، «آیا هنگام آلودگی هوا از ماسك استفاده می‌كنید؟» و «آیا امیدی به بهبود وضعیت آلودگی هوای تهران دارید؟» این سوال‌ها از 30 دانشجوی دوره لیسانس تا دكترای دانشگاه‌های تهران پرسیده شد تا تصور كلی این قشر جوان از آلودگی هوای تهران سنجیده شود. اكثریت پرسش‌دهندگان نه از وجود «روز هوای پاك» در تقویم و نه از وجود قانونی به نام «قانون هوای پاك» مطلع بودند، نه در روزهای آلوده از ماسك استفاده می‌كردند و نه امیدی به دیدن دوباره آسمان آبی داشتند.


ناسالم برای همه گروه‌ها
تا یك روز پیش از «روز هوای پاك»، تهران در سال 1398 فقط 25 روز هوای پاك را به چشم دیده است، كیفیت هوا در 208 روز قابل‌قبول، در 66 روز ناسالم برای گروه‌های حساس و در 5 روز ناسالم برای همه گروه‌ها گزارش شده است. این در حالی است كه در سال 97، تهران تعداد روزهای پاك كمتری را تجربه كرد (17 روز)، اما سال گذشته تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس، كمتر و معادل 49 روز بود؛ علاوه بر آن سال گذشته در تهران روز «ناسالم» گزارش نشده است. طبق گزارش شركت كنترل هوا، طی 10 سال(ابتدای سال 88تا كنون) گذشته (معادل 3956 روز)، تهران فقط 181 روز «پاك» را تجربه كرده است. طی این 10 سال، 1125 روز ناسالم برای گروه‌های حساس، 90 روز ناسالم، 7 روز بسیار ناسالم و یك روز خطرناك گزارش شده‌اند. برآورد 10 ساله نشان می‌دهد كه ذرات معلق زیر 2.5 میكرون مهم‌ترین آلاینده شهر تهران هستند.


«كدام نهادهای دولتی را مسوول رسیدگیبه وضعیت آلودگی هوا می‌دانید؟»
گفت‌وگوی با 30 نفر از دانشجویان دوره لیسانس تا دكترای دانشگاه‌های تهران حاكی از آن است كه حدود 63 درصد از آنها اطلاعی از روزی به نام «روز هوای پاك» ندارند. علاوه بر آن حدود 80 درصد این دانشجویان عمدتا از وجود قانونی به نام «قانون هوای پاك» اظهار بی‌اطلاعی می‌كنند. حدود 70 درصد آنها در صورت آلودگی هوا از ماسك فیلتر‌دار استفاده نمی‌كنند و 86 درصد آنها معادل 26 نفر از 30 نفر، امیدی به بهبود آلودگی در تهران ندارند.

اكثر دانشجویانی كه به پرسش‌های  پاسخ داده‌اند، شهرداری (34 درصد) را مسوول اصلی رسیدگی به وضعیت آلودگی هوا می‌دانند. پس از شهرداری، محیط‌زیست به عنوان دومین (28 درصد) متولی آلودگی هوا عنوان می‌شود. علاوه بر این در میان پاسخ دانشجویان، نامی از وزارت صمت (3 بار)، وزارت راه (یك‌ بار)، نیروی انتظامی (2 بار)، وزارت كشور‌(2 بار)، وزارت نفت (3 بار)، مدیریت بحران (یك‌ بار) و وزارت ارتباطات (یك بار) به میان می‌آید. از میان 30 نفر فقط دو نفر می‌دانند كه طبق قانون هوای پاك بیش از 20 ارگان در قبال آلودگی هوا به نوبه خود وظیفه دارند.


«قانون هوای پاك» تیر 96 توسط مجلس به تصویب رسید. قانونی با 34 ماده و 39 تبصره در حجم سه هزار و 800 كلمه. اما این قانون تاكنون آن طور كه بایسته و شایسته است به اجرا نرسیده و ردیف بودجه مشخصی ندارد. «محمدباقر نوبخت»، رییس مركز برنامه و بودجه، آذر امسال اشاره كرده بود: «قانون هوای پاك در لایحه بودجه 99 ردیف اعتبار مجزایی ندارد.»

به‌زعم نوبخت، محل درآمد این قانون از مواردی مانند جرایم محیط‌زیستی است و در لایحه سال 99، 47 میلیارد تومان درآمد قابل تحقق از محل دریافت خسارات و جرایم محیط‌زیستی برای خدمات آزمایشگاهی و اجرای قانون هوای پاك پیش‌بینی شده، اما تحقق همین اعتبار نیز همچنان در هاله‌ای از ابهام است.

طبق قانون هوای پاك، بیش از 20 دستگاه مسوول اجرای این قانون هستند؛ سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ وزارت كشور؛ شهرداری‌ها و سازمان شهرداری‌ها؛ وزارت بهداشت؛ درمان و آموزش پزشكی؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ وزارت جهاد كشاورزی و سازمان جنگل‌ها؛ وزارت امور اقتصادی و دارایی؛ وزارت راه و شهرسازی؛ صدا و سیما؛ وزارت نیرو؛ وزارت دفاع؛ نیروی انتظامی؛ سازمان ملی استاندارد؛ سازمان انرژی اتمی ایران؛ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ سازمان بازرسی كل كشور؛ وزارت اطلاعات؛ وزارت دادگستری و بیمه مركزی.

با این حال این ارگان‌ها پس از گذشت دو سال همچنان نتوانسته‌اند به اجرای این قانون ادای وظیفه كنند تا جایی كه هفته گذشته، دادستان دیوان محاسبات كشور در نامه‌ای به كلیه دستگاه‌های اجرایی خواستار ارایه توضیح درباره نحوه هزینه‌كرد اعتبارات مربوط به قانون هوای پاك با توجه به وضعیت آلودگی هوای كلانشهرها شد (ایسنا، دوشنبه 23 دی).


دلیل اصلی آلودگی به نظر شما چیست؟
حدود یك‌چهارم پاسخ‌ها (27 درصد) به «خودروهای بی‌كیفیت» ختم می‌شود و كارخانه‌ها (19 درصد) در مقام دوم پاسخ‌ها قرار دارد. سه نفر از پاسخ‌دهندگان خود ارگان شهرداری را به عنوان عامل آلودگی هوا معرفی كرده‌ و گفته‌اند كه طراحی شهری غلط، خصوصا در دوره شهردار قبلی، راه‌های تنفسی شهر تهران را بسته است.

«حمل و نقل عمومی نامناسب»، «بنزین بی‌كیفیت»، «شهرسازی نامناسب»، «فضای سبز ناكافی» و البته «مدیریت غلط شهری» به عنوان عوامل اصلی ایجاد آلودگی از سمت این دانشجویان عنوان شده است. حسین، كارشناس ارشد آمایش سرزمین از دانشگاه تهران كه هم از روز هوای پاك مطلع است و هم قانون هوای پاك را می‌داند، می‌گوید: «به نظرم عدم تعادل فضایی در كشور و شهرهای سرریز شده از جمعیت دلیل اصلی این وضعیت هستند.»

او نسبت به وضعیت حمل و نقل عمومی انتقاد دارد و می‌گوید: «ما هنوز فرهنگ ماشین‌دوست داریم. مثلا اگر یك مجتمع تجاری بخواهد به مشتریانش جایزه بدهد، ماشین جایزه می‌دهند، نه دوچرخه، نه كتاب، نه بسته سفر.»

او نسبت به وضعیت خودروها و بنزین انتقاد دارد و می‌گوید كه در این آلودگی حتی نمی‌توان دوچرخه‌سواری كرد. حسین تاكید می‌كند كه عدم استفاده از حمل و نقل عمومی، استفاده از سرویس‌های تاكسی خصوصی نیز متاسفانه به فرهنگی تبدیل شده است كه چندان جالب نیست: «فرض كنید من می‌خواهم از دختری خواستگاری كنم، اول سنم را می‌پرسند، بعد تحصیلاتم را، بعد اینكه خانه دارم، بعد اینكه ماشین دارم یا نه. فكرش هم خنده به لب می‌آورد كه سر جلسه خواستگاری بپرسند آیا داماد دوچرخه دارد یا نه.»


«محمدصادق حسنوند»، رییس مركز تحقیقات آلودگی هوا، پیش از این گفته بود كه بر اساس آخرین گزارش در سال ۱۳۹۷ مرگ سه هزار و ۴۴۷ نفر ۳۰ سال و بالاتر از آن در تهران به علت مواجهه با ذرات معلق كمتر از ۲.۵ میكرون ثبت شده است. (ایرنا، 11 دی 1398) «محسنی‌بند‌پی»، استاندار تهران، دوم دی هم در حاشیه نشست خبری سخنگوی دولت اعلام كرده بود كه 8/60 درصد از منابع آلاینده هوای تهران ناشی از منابع متحرك شامل انواع خودروها و موتوسیكلت‌هاست و از این میان، 33 درصد مربوط به خودروهای دیزلی است (كامیون، اتوبوس و مینی‌بوس)، حدود 18 درصد سهم خودروهای سواری بنزینی و 10 درصد هم ناشی از موتوسیكلت‌ است.


«بعد از اینكه مشكل تنفسی پیدا كردم، بله.»، «بله اما نفس كشیدن باهاش راحت نیست.»، «بله اما ماسك‌ها تقلبیه.»، «بله، حداقل ذرات معلق وارد ریه نمی‌شه.»، «بله، برای آلودگی كه فكر نكنم تاثیری داشته باشه و بیشتر برای بوی بد می‌زنم.»، «بله تنفس سخت است اما چه فایده.»، «بله، وقتی آلودگی از 150 تا می‌ره بالاتر.»، «بله اما واقعا امیدی به ماسك ندارم.»

از میان 30 نفر، فقط 9 نفر از ماسك استفاده می‌كنند و 21 نفر باقی گفته‌اند كه حتی در آلوده‌ترین روزهای سال هم از ماسك استفاده نمی‌كنند. سارا، دانشجوی ارشد حمل و نقل دانشگاه علم و صنعت از ماسك استفاده نمی‌كند و منتظر است تا از پایان‌نامه‌اش دفاع كند و به شیراز برگردد. وحید، دانشجوی ارشد معماری دانشگاه تهران هم می‌گوید كه استفاده از ماسك یك‌بار یا دوبار در سال معنا دارد، اما حالا كه تعداد روزهای ناسالم افزایش پیدا كرده است، نمی‌خواهد هر روز از ماسك استفاده كند و ترجیح می‌دهد از تهران برود اما ماسك نزند.

آیا دانشجویانی كه در اواخر دهه دوم و دهه سوم از زندگی خود هستند، به روزهای پاك تهران امیدی دارند؟ 26 نفر از این 30 نفر پاسخ قاطعانه نه داده‌اند و 4 نفر باقی با اینكه گفته‌اند، آری، اما این جواب مثبت را مشروط داده‌اند و شرط اصلی آنها تغییر اساسی در روال كاری مسوولانی است كه موظف به اجرای قانون هوای پاك هستند.

یاسمین، 26 ساله و دانشجوی مكانیك دانشگاه امیركبیر می‌گوید كه نمی‌توان به‌طور قطع از بهبود وضعیت هوای آلوده در تهران قطع امید كرد، اما این روزها شهرهای دیگری هم مثل اراك و همدان با آلودگی دست و پنجه نرم می‌كنند و این چندان تصور روشنی از آینده را نشان نمی‌دهد.

محمدرضا، دانشجوی دكترای علوم اجتماعی دانشگاه تهران ریشه این ناامیدی را چنین توصیف می‌كند: «بوی بد امسال اقلا منو ناامید كرد، هیچ‌ وقت تهران اینقدر بوی بد نمی‌داد. همین بوی بد نشان می‌دهد كه با اقداماتی كه تا حالا انجام شده انتظار امیدواری نباید داشت.»

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha