سلامت نیوز:گیراندن یک شعله به هوای نوش‌جان کردن یک استکان چای آتشی، می‌تواند نخستین پارک ملی ایران و یکی از۵۰ذخیره‌گاه زیست‌محیطی کره زمین را که در یونسکو ثبت شده دود کند و به هوا بفرستد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ، پارک ملی گلستان درحال حاضر طعمه کنجکاوی‌های افراد عبوری است. گاردریل‌های این منطقه تحت حفاظت از بین رفته و مسافران از هر مسیری می‌توانند وارد پارک شوند؛ افرادی که غالبا گردشگر نیستند و هیچ‌گونه آموزشی در مورد حضور در یک منطقه حفاظت شده ندیده‌اند. برای رفع این موانع، طرحی تحت عنوان ایجاد 5تفرجگاه در پارک ملی گلستان با هدف جلوگیری از توقف‌های غیراصولی در حریم راه و ترغیب به تلاش حداکثری برای حفظ زیست‌بوم و ایجاد اشتغال و درآمد پایدار برای ساکنان مناطق پیرامونی در حال بررسی و اجراست.
طرحی که قرار است، خسارت‌های سیل اوایل دهه80 را جبران وجاده عبوری پارک ملی گلستان را ترمیم کند. این طرح می‌خواهد با احداث تفرجگاه، پهنه‌های مخصوص گردشگری برای بازدید‌کنندگان ایجاد کند تا از ورودهای غیرقانونی و غیرمجاز جلوگیری شود. البته از همه مهم‌تر عملیاتی است که به‌گفته ناظران قرار است بدون تخریب و احداث سازه‌های غیرمرتبط و ناهمخوان به سرانجام برسد.
تخریبی در کار نیست، فقط بهسازی
مزدک دربیکی، عضو شورای پژوهش و فناوری اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان با بیان اینکه طرح ایجاد تفرجگاه عمومی در پارک ملی گلستان، مربوط به صندوق ملی محیط‌زیست بوده که هدف آن بهسازی تفرجگاه و تدوین برنامه اقتصادی این منطقه است، در شرح جزئیات این طرح می‌گوید که تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان به لحاظ طراحی، دوباره بهسازی می‌شوند.
همچنین برنامه اقتصادی جهت برون‌سپاری آنها به بخش خصوصی و جامعه محلی تدوین می‌شود. هیچ بحثی راجع به تفرجگاه جدید و احداث سازه‌های جدید در این طرح وجود ندارد و سازگاری کامل با محیط‌زیست دارد.به‌گفته دربیگی در اجرای این طرح هیچ‌گونه جاده‌سازی و تخریبی انجام نمی‌شود و تنها قرار است تفرجگاه‌ها بهسازی شوند: «مکان‌هایی در پارک ملی گلستان وجود دارد که فنس‌کشیده شده دراین طرح، حتی این موانع حدف خواهد شد و به جای آن از موانع سازگار با محیط مانند درختچه‌ها استفاده خواهد شد.»
در بیکی به‌عنوان عضو کمیسیون مناطق حفاظت شده اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت(IUCN ) در ادامه می‌گوید:«تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان از دهه50 تا به حال وجود داشته و تا سال 80کارنامه مدیریتی قابل‌قبولی دارد. اما بعد از سیلاب سال80و81 خسارت شدیدی به پارک ملی گلستان وارد آمد به‌نحوی که یکی از تفرجگاه‌ها به کلی نابود شد. مسافران عبوری این جاده به‌خاطر اینکه بعد از سیل 80، گاردریل‌های جاده تخریب شده و مسیرهای ورودی به پارک ایجاد شده، همینطور بدون هدف و صرفا از روی گردش موقت و استراحت وارد این منطقه می‌شوند.
این اقدام خلاف با مقررات و برنامه مدیریت پارک‌های ملی است. در واقع گردشگران و افرادی که قصد استفاده از امکانات پارک‌های ملی را دارند فقط باید وارد پهنه گردشگری‌ای که برای آنها درنظر گرفته شده، شوند. پهنه‌هایی که ما به‌عنوان تفرجگاه‌های قانونی می‌شناسیم. البته این نکته را هم باید درنظر گرفت که ما در پارک ملی گلستان و در تمام مناطق گردشگری کشورمان، گردشگر هدفمند نداریم و گردشگران ما صرفا برای سفر به یک نقطه خاص مسافرت نمی‌کنند. این موضوع در کنار عبوری بودن جاده پارک ملی گلستان، میزان خسارت وارده به این ذخیره‌گاه محیط‌زیستی را چندین برابر می‌کند.»
لزوم احداث تفرجگاه در تمام مناطق گردشگری
در بیکی با اشاره به اینکه یکی ازمشکلات جدی و اصلی در پارک ملی گلستان، بحث گردشگری بی‌ضابطه است، می‌گوید:«هر فردی که در حال عبور از مسیر است وارد پارک ملی گلستان می‌شود.افراد مختلفی با سلیقه‌ها و رفتار‌های متفاوت وارد پارک ملی گلستان می‌شوند که این اتفاق مشکلات بسیاری ایجاد می‌کند مشکلاتی از قبیل آتش‌سوزی. داده‌ها ما نشان می‌دهد، 90درصد آتش‌سوزی‌ها در مناطق گردشگی منشا انسانی دارد که آگاهانه و ناآگاهانه ایجاد می‌شود. به همین‌خاطر ما نیاز داریم در تمام مناطق گردشگری کشورمان، پهنه‌های گردشگری خاصی احداث کنیم.
باید برای این پهنه‌ها برنامه مدیریتی نوشته شود، مکان‌یابی و جانمایی آن به‌صورت تخصصی و فنی انتخاب و اجرا شود. همچنین طراحی سازه، مسیرهای دسترسی، طراحی هماهنگ با محیط و حذف سازه‌های مزاحم هم به دقت بررسی و عملیاتی شود. در واقع طرح ایجاد تفرجگاه در پاک ملی گلستان نیز با رویکرد ایجاد پهنه‌های گردشگری فنی و تخصصی آغاز به‌کار کرده است.
به‌گفته عضو کمیسیون مناطق حفاظت شده اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN ) این طرح برای نخستین بار در ایران و به‌صورت پایلوت در کشور انجام می‌شود:« مشکلات مهمی که ما در مناطق گردشگری کشور با آن روبه‌رو هستیم، تعریف نشدن ظرفیت برد گردشگری است. در بسیاری مواقع در یک روز شاهد اردوهای چند هزار نفری در مناطق گردشگری هستیم که به نابودی ذخیره‌های زیست‌محیطی منجر می‌شود.
در طرح تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان که به‌صورت پایلوت در کشور اجرا خواهد شد این نکته مهم نیز لحاظ شده که برای هر تفرجگاه ظرفیت تعیین شود. در این طرح بیشترین افرادی که می‌توانند در تفرجگاه‌ها حضور داشته باشند و از امکانات آن استفاده کنند بی‌آنکه آسیبی به محیط‌زیست وارد آورند به‌صورت دقیق محاسبه شده است. براساس تعریف ظرفیت برای تفرجگاه‌ها هست که همه طراحی‌ها انجام می‌شود. »
واگذاری تفرجگاه‌ها به جامعه محلی
براساس طرح تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان، همه تفرجگاه‌ها به بخش خصوصی واگذار می‌شود و سازمان محیط‌زیست تنها به امور مدیریتی آن می‌پردازد. عضو شورای پژوهش و فناوری اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گلستان در این‌باره اینطور توضیح می‌دهد:«بخش‌های خصوصی موظف هستند تمام برنامه‌هایی که برای آنها تدوین شده را مانند مشارکت و آموزش افراد و گردشگران را اجرا کنند. پیمانکاران باید به تمام تعهدات در تفرجگاه‌ها عمل کنند و اولویت با پیمانکاران بومی و تعاونی‌های محلی است چراکه از مشکلات گردشگری در ایران بی‌نصیب بودن جامعه‌های محلی از منفعت گردشگری است.
در کشور ما هنگامی که تورهای گردشگری از مبدا حرکت می‌کنند، تمام لوازم و احتیاجات را از همان جا خریداری می‌کنند حتی آب معدنی هم با خود می‌آورند. چنین رویکردی در دنیا کاملا نادرست و غیرفنی است و باید بخشی از سود گردشگری نصیب جامعه محلی و بومی شود. وقتی جامعه محلی و بومی از سود گردشگری بهره‌ای ببرد برای آنها انگیره‌ای می‌شود تا برای حفاظت و نگهداشت منطقه تلاش کند.
اینها روش‌هایی که در تمام دنیا انجام می‌دهند و جواب داده است. بی‌تردیدافراد بومی هم تعلق خاطر بیشتری دارند و در منطقه به واسطه حضورشان می‌توانند در حفاظت از محیط‌زیست کمک شایانی کنند.» با توجه به صحبت‌های برخی کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست طرح ایجاد تفرجگاه در پارک ملی گلستان تا اینجای کار که روی کاغذ است نه‌تنها آسیبی به طبیعت نمی‌رساند بلکه به حفاظت و نگهداشت آن نیز کمک می‌کنند اما در مرحله اجرا و عملیاتی شدن طرح است که باید دید نمره قبولی کسب خواهد کرد یا خیر.
نظر شما