سلامت نیوز: ماجرای سن و جمعیت به یکی از معضلات اصلی جامعه تبدیل شده است اما در میان هیاهوی سلامت و کرونا و اقتصاد معیشت گم شده و دیگر کسی به آن توجه ندارد. اما همین ماجرا و اینکه ایرانیان در حال کم شدن هستند اتفاق شومی است که حتی صدای نهادهای بینالمللی را هم درآورده است. باوجوداین در کشور ما هم همچنان کارشناسان نسبتبه این مساله ابراز نگرانی میکنند اما گویا برنامه اجرایی و مدونی برای این مساله وجود ندارد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو، حدود سه دهه قبل بود که برنامههای تحدید جمعیت در کشورهای مختلفی اجرایی میشد تا به قول معروف، ازدیاد جمعیت باعث کاهش کیفیت زندگی نشود. در کشور خود ما هم شعار غلط «فرزند کمتر، زندگی بهتر» رواج پیدا کرد تا نرخ رشد جمعیت از حدود 3.1 به حدود یک فرزند در شرایط فعلی برسد که البته برخی منابع از کمتر بودن این نرخ رشد در برخی شهرهای بزرگ کشور هم خبر میدهند. اما مرجع اصلی برای فرزندآوری زوجهای جوان هستند که گفته میشود در شرایط دشوار اقتصادی فعلی تنها به فکر اداره زندگی دونفره خود هستند. بسیاری از جوانان هم که به سن ازدواج رسیدهاند بهدلیل شرایط دشوار معیشتی فعلا قصد ازدواج ندارند تا شاید شرایط بهتر شود. از سوی دیگر، برخی اخبار نگرانکننده درباره انصراف زوجهای دهه شصتی از فرزندآوری به گوش میرسد. به گفته رییس کمیته مطالعات و پایش سیاستهای جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، متولدان دهه۶۰ از جرگه فرزندآوری خارج شدهاند. محمدجواد محمودی، درباره نرخ جمعیت گفت: در محاسبه نرخ رشد جمعیت، نرخ زادوولد دارای اهمیت خاصی است. او افزود: از سال۱۳۸۰ تا سال۱۳۹۴ در کشور موالید افزایش یافته است اما پس از سال۱۳۹۴ بهعلت خالیشدن توان درونی جمعیت، تعداد تولدها با شیب تقریبا تندی شروع به کاهش کرده است، بهصورتیکه در سال۱۳۹۹ تعداد موالید کشور، یکمیلیون و ۱۱۴هزار تولد، نسبتبه سال۱۳۹۴ (یکمیلیون و ۵۷۰هزار تولد) با کاهش بیش از ۲۹درصدی (کاهش بیش از ۴۵۰هزار تولد) همراه بوده که این روند طی چند دهه اخیر بیسابقه بوده است. محمودی تصریح کرد: تعداد تولدهای سال۱۳۹۹ در مقایسه با سال۱۳۹۸ نیز نشاندهنده کاهش تعداد تولدهای حدود ۸۲هزار نفری بوده و میزان موالید از حدود۲۰ در هر هزار نفر جمعیت در سال۱۳۹۴ با کاهشی محسوس به ۱۳.۳در هر هزار نفر جمعیت در سال۱۳۹۹ به کمترین حد خود طی ۵۰سال گذشته رسیده است.
محمودی با بیان اینکه نرخ رشد طبیعی جمعیت با نرخ رشد جمعیت متفاوت است، تاکید کرد: در نرخ رشد جمعیت، نرخ مهاجرت نیز مورد محاسبه قرار میگیرد اما در نرخ رشد طبیعی جمعیت، نرخ زادوولد و نرخ مرگومیر محاسبه میشود. در سال۱۳۹۸ نرخ رشد طبیعی جمعیت حدود ۰.۹۵درصد بوده اما سال۹۹ این نرخ به ۰.۷۳درصد رسیده است. محمودی درباره نرخ رشد جمعیت در آینده گفت: خارج از شرایط اقتصادی و شیوع کرونا، آنچه نرخ رشد جمعیت در آینده را تعیین میکند، به ساختار سنی جمعیت و متولدان دهه۶۰ و بعد از آن بازمیگردد. در واقع، با گذشت زمان این افراد به سن ازدواج میرسند و ازدواج میکنند و صاحب فرزند میشوند؛ بنابراین زمانی که ازدواج بهطور طبیعی کاهش مییابد، به تناسب آن، از میزان فرزندآوری هم کاسته میشود. رییس کمیته مطالعات و پایش سیاستهای جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح کرد: تغییرات حجم جمعیت ایران براساس سناریوهای سازمان ملل (بازنگریشده در سال ۲۰۱۷) نشان میدهد در صورت ادامه روند کنونی کاهش باروری، براساس سناریوی حد پایین، جمعیت ایران تا سال۱۴۳۰ به حدود ۸۲میلیون نفر، در سال۱۴۳۹ به حدود ۷۷.۶میلیون نفر و تا سال ۱۴۷۹به حدود ۴۲میلیون نفر کاهش خواهد یافت.
یک آیندهپژوه حوزه جمعیت هم به تسنیم گفته است: از دهه۸۰ «پنجره جمعیتی» کشور باز شده و حدود ۲۰سال از آن سپری شده است؛ در حالت خوشبینانه فقط یک دهه فرصت داریم و سیاستها و فرهنگسازیهای جمعیتی باید در این یک دهه اتفاق بیفتند. مریم اردبیلی در ادامه یادآور شد: نسلهای بعد (دهههای 70 و 80) نسبتبه دههشصتیها جمعیت کمتری دارند و باید نرخ باروری آنها برای رسیدن به نرخ جایگزینی بیش از سه فرزند باشد، این موضوع کار را مشکل میکند؛ به این خاطر در زمان حاضر، سیاستهای ما باید در کمترین زمان اعمال شود؛ متاسفانه 20سال از این فرصت طلایی را از دست دادهایم! وی تاکید کرد: در هر جای دنیا اگر هر متخصصی از تصویب سیاستهای ضدجمعیتی در ایران مطلع شود، بدون شک به ما خواهد خندید! زیرا مشاهده میکند که کشوری با شرایط بحرانی کاهش جمعیت، بهدست مسوولان خودش سیاستهای ضدجمعیتی اعمال میکند!
چشم بادامیها آینه عبرت شدند
کاهش جمعیت و سالمندی منجر به ایجاد مشکلات فراوانی برای ژاپن شده و با توجه به بحران جمعیت در ایران و چین تا چندین سال آینده این دو کشور نیز مانند ژاپن با تبعات پیری جمعیت روبهرو خواهند شد. اگرچه چین بهطور رسمی سیاست سهفرزندی را ابلاغ کرده است اما به نظر میرسد این اقدام در شرایط فعلی برای این کشور جوابگو نباشد. سیاست تکفرزندی در این کشور که از حدود چهار دهه قبل وضع شده بود موجب شد نرخ باروری چین در سال۱۹۹۱ به زیر سطح جایگزینی یعنی ۲.۱فرزند بهازای هر زن برسد. پس از آن نیز همین شرایط ادامه پیدا کرد و نرخ باروری کل در سال۲۰۰۰ به ۱.۲۲فرزند و در سال۲۰۱۵ به ۱.۰۵فرزند بهازای هر زن رسید. کاهش شدید نرخ باروری در چین باعث شد تا رهبران این کشور مسیر را با وضع سیاست دو فرزندی در سال۲۰۱۶ تغییر دهند اما این سیاست نیز نتوانست میزان موالید را افزایش دهد. براساس تخمینها، نرخ کل باروری چین در سال۲۰۲۰ چیزی حدود ۱.۰ فرزند بوده است. درحالحاضر چین با یک بحران جمعیتی، مشابه آنچه در ژاپن رخ داده روبهروست. ساختار جمعیتی کنونی چین درست شبیه به ساختار جمعیتی ژاپن در سال۱۹۹۲ است. همچنین ساختار جمعیتی چین در سال۲۰۳۵ شبیه به ساختار جمعیتی ژاپن در سال۲۰۱۸ خواهد بود؛ به این معنا که چین احتمالا رکود به سبک ژاپن را تجربه خواهد کرد.
نظر شما