از طرف دیگر متخصصان بر لزوم واکسینه شدن افراد در برابر ویروس HPV و غربالگری تاکید دارند اما متاسفانه با وجودی که چندی است آگاه سازی درباره این بیماری از سوی رسانه ها شدت گرفته است و اطلاعات و حساسیت مردم نسبت به این بیماری افزایش یافته است اما از یک طرف نبود واکسن مناسب و هزینه بالای آن و از طرف دیگر قیمت های عجیب و غریب و گاه نجومی آزمایش HPV به گونه ای است که افراد عطای پیشگیری را به لقای آن می بخشند و گویی واکسینه شدن در برابر این بیماری و غربالگری به صورت یک خدمت لوکس درآمده است این در حالی است که اگر فردی به زگیل تناسلی مبتلا شده باشد به مدت 10 تا 15 سال طول می کشد که این بیماری باعث بروز سرطان دهانه رحم در فرد مبتلا شود و این اهمیت اقدام پیشگیرانه را می رساند.
طبق بررسی های خبرنگار سلامت نیوز، آزمایش HPV به همراه تست پاپ اسمیر از یک میلیون و صد هزارتومان شروع و در برخی آزمایشگاه ها هزینه این آزمایش حتی به 3 میلیون تومان هم می رسد و نوعی هرج و مرج در تعرفه های این نوع آزمایش وجود دارد و مشخص نیست چرا هر آزمایشگاهی تعرفه خاص خود را دارد البته که برخی از آزمایشگاه هایی که با آنها تماس گرفته شد از اعلام هزینه آزمایش خودداری کردند و مسئول پذیرش این ازمایشگاه ها اعلام کردند که اجازه اعلام هزینه آزمایش را ندارند و باید برای اطلاع از هزینه ها به صورت حضوری مراجعه شود. با پیگیری از دکتر کاظم وطن خواه رئیس آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت مشخص شد هیچ دستوری از سوی وزارت بهداشت برای عدم اعلام هزینه به آزمایشگاه ها داده نشده است.
دکتر وطن خواه همچنین درباره نحوه برخورد با تخلفات آزمایشگاه ها عنوان کرده است که بسته به نوع تخلف آزمایشگاه ها ممکن است برخورد با آزمایشگاه های متخلف از اخطار کتبی تا لغو موقت یا دائم پروانه آزمایشگاه تا ارجاع به مراجع قضایی ذیربط متفاوت باشد.
مسئله دیگر بیمه نبودن آزمایش HPV است البته برای این آزمایش در برخی آزمایشگاه ها بیمه تکمیلی پذیرفته می شود. دکتر اعظم السادات موسوی متخصص زنان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت و گویی با خبرنگار سلامت نیوز، با انتقاد از بیمه نبودن تست HPV گفته بود: با وجودی که خیلی اصرار بر بیمه شدن این آزمایش بود هنوز تحت پوشش قرار نگرفته است.
این آنکولوژیست گفت:« یکی از سرطان های شناخته شده که عامل آن ویروس HPV است، سرطان دهانه رحم است که راه های پیشگیری از آن کاملا شناخته شده است. سرطان دهانه رحم یکی از مهمترین علل مرگ و میر زنان در دنیا است مخصوصا در کشورهای در حال توسعه که هنوز سیستم غربالگری و تشخیص زوهنگام سرطان همگانی نشده است و مدیریت خوبی در این زمینه وجود ندارد لذا بیشترین مرگ ناشی از این سرطان در بیش از 90 درصد مرگ های ناشی از سرطان دهانه رحم در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد.»
وی گفته بود:« دستورالعمل برنامه غربالگری با انجام تست ویروس HPV چندین بار نوشته شده است ولی متاسفانه هنوز اجرایی نشده است.»
وی از ابتلای 11 درصد ایرانیان به ویروس HPV خبر داده و این آمار را مشابه آمار ابتلا در جهان می داند اما باید گفت در کشور ما با توجه به فرهنگ و ارزش های اسلامی چرا باید آمار مبتلایان ما با آمار جهانی یکسان باشد؟! از طرف دیگر در جهان برای کاهش همین آمار 11 درصدی ابتلا، واکسیناسیون و غربالگری دارند اما در کشور ما نه واکسیناسیون بر علیه HPV وارد برنامه واکسیناسیون کشوری شده است نه غربالگری داریم!
جای بسی تاسف است که مردم که خود داوطلبانه برای غربالگری پیش قدم شده اند اما با هزینه های نجومی آزمایش HPV مواجه می شوند. البته که رئیس آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت تاکید بر یکسان بودن تعرفه ها در آزمایشگاه ها دارد اما بررسی های خبرنگار سلامت نیوز از چندین آزمایشگاه(اسامی آزمایشگاه ها نزد سلامت نیوز محفوظ است) چیز دیگری را نشان می دهد که لزوم نظارت بیشتر بر آزمایشگاه ها را می طلبد.
دکتر وطن خواه درباره علت بالا و پایین بودن هزینه آزمایش HPV و تست پاپ اسمیر گفته است:« ممکن است تعرفه انجام آزمایش با توجه به روش انجام آزمایش متفاوت باشد. روش های پیچیده ترو دقیق تر که نیاز به تجهیزات پیشرفته تر دارند تعرفه بالاتری دارند. » اما در زمان تماس با آزمایشگاه ها به چنین مسئله ای اشاره نشد.
مشروح مصاحبه درباره تفاوت تعرفه های آزمایش HPV با دکتر وطن خواه، رئیس آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت را در زیر می خوانید:
_ آیا تعرفه های خدمات آزمایشگاهی برای سال 1402 اعلام شده است؟
دکتر وطن خواه : بله. همزمان با تعرفه سایر خدمات سلامت، تعرفه های خدمات آزمایشگاهی نیز ابلاغ شده است. در سال 1402 نسبت به سال قبل، تعرفه خدمات آزمایشگاهی در بخش دولتی حدود 35 درصد و در بخش خصوصی حدود 33 درصد افزایش داشته است.
- چرا تعرفه های یک آزمایش مشخص در آزمایشگاه های مختلف، تفاوت های فاحشی دارد؟ به عنوان مثال در مورد تست پاپ اسمیر و تست HPV از چندین آزمایشگاه استعلام گرفتیم که هزینه این دو آزمایش با هم از یک میلیون و 100 هزارتومان تا سه میلیون تومان متفاوت بود.(مقایسه آزمایشگاه های خصوصی)
دکتر وطن خواه : خدمات آزمایشگاهی بر اساس کد ملی هر آزمایش در هر بخش تعرفه یکسان دارند. در مورد HPV با توجه به درخواست پزشک معالج ممکن است صرفا یک آزمایش تشخیصی اولیه درخواست شده باشد و یا همزمان آزمایشات مربوط به ژنوتایپینگ نیز درخواست شود که هزینه های متفاوتی خواهد داشت. البته با توجه به اصول مدیریت بهره برداری از خدمات آژمایشگاهی بهتر است ابتدا درخواست آزمایش کیفی (تشخیص اولیه) داده شود و سپس در صورت مثبت شدن، آزمایشات تکمیلی درخواست شوند.
- آیا این تفاوت قیمت می تواند ناشی از هزینه های متفاوت کیت ها و تجهیزات آزمایشگاهی باشد؟ اگر چنین است چطور تعرفه های یکسانی برای آزمایشگاه ها در نظر گرفته می شود؟
دکتر وطن خواه : برای هر خدمت آزمایشگاهی با کد ملی مشخص، تعرفه ها درهر بخش مثلاً بخش خصوصی یکسان است. البته ممکنست تعرفه انجام آزمایش با توجه به روش انجام آزمایش متفاوت باشد. روش های پیچیده ترو دقیق تر که نیاز به تجهیزات پیشرفته تردارند تعرفه بالاتری دارند.
-یا به عنوان مثال آزمایش ایدز در یک آزمایشگاه تست PCR تا 4 میلیون تومان اعلام شد آیا چنین تعرفه ای واقعا معقول است؟ و با توجه به اینکه انجام این آزمایش در مراکز مشاوره بیماری های رفتاری رایگان است آیا هزینه های آزمایش های این مراکز از سوی وزارت بهداشت پوشش داده می شود و بودجه خاصی برای این منظور در نظر گرفته شده است؟
دکتر وطن خواه : آزمایشات تشخیصی و تکمیلی برای بیماری ایدز نیز همانند آزمایش HPV ، باید به صورت مرحله ای درخواست شود.و آزمایشات تخصصی تر هزینه های بالاتری در قالب تعرفه های مصوب دارند.
لازم به ذکر است درصورتی که فرد از نظر بررسی HIV/AIDS به یکی ازمراکز مشاوره بیماری های رفتاری که زیر نظر معاونت بهداشت هستند مراجعه نماید با انجام دو تست ایمونو اسی که اولی رپید تست می باشد و در صورت مثبت شدن آن ایمونو اسی دوم(الایزا نسل چهارم) برای فرد انجام شده و وارد چرخه تشخیص و درمان می شود .( در صورتی که هر دو ایمونو اسی همدیگر را تایید کنند نیازی به انجام PCRنمی باشد در غیر این صورت تست مولکولی هم انجام می شود) وهزینه های مرتبط با آنها براساس سیاست های معاونت بهداشتی در قالب طرح های مختلف مشخص می گردد که در بسیاری از موارد رایگان است.
-تفاوت قیمت ها این سوال را به ذهن متبادر می کند که آیا آزمایشگاه هایی که قیمت پایین تری اعلام می کنند از کیت های بی کیفیت استفاده می کنند؟ ما موردی داشتیم که یک آزمایش خاص در یک آزمایشگاه انجام و به توصیه پزشک به دلیل شک به نتیجه آزمایش در یک آزمایشگاه دیگر این آزمایش تکرار شد و نتایج بسیار متفاوتی داشت و بیمار سرگردان بود که نتیجه کدام آزمایش معتبر است!. آیا آماری از درصد خطاهای آزمایشگاهی دارید؟
همانطور که قبلا اشاره شد تعرفه آزمایش ممکنست با توجه به روش انجام آزمایش متفاوت باشد. ارزیابی کیفیت کیت های آزمایشگاهی توسط اداره کل تجهیزات وملزومات پزشکی وزارت انجام می شود و فهرست کیت ها و وسایل تشخیصی آزمایشگاهی مورد تایید دروبسایت رسمی آن اداره کل در دسترس عموم است و آزمایشگاهها ملزم هستند صرفا از کیت های مورد تایید استفاده کنند وگرنه تخلف محسوب می شود.
لازم به ذکراست براساس آمارهای موجود بیشترین عامل خطاهای آزمایشگاهی ناشی از خطاهای پیش ازانجام آزمایش ومربوط به جمع آوری و مشکلات در کیفیت نمونه های آزمایشگاهی هستند. نتایج متناقض آزمایشگاهی الزاما دلیل بر اشکال در کیت ها یا روند انجام آزمایش نیست وتغییرات بیولوژیک ، نوسانات درون فردی وروش های مختلف انجام آزمایش (که هریک محدوده طبیعی مختص به خود را دارند)نیز در تفاوت این نتایج تاثیر گذاراست.
علیرغم تمام توجهات خطاهای تصادفی در آزمایشگاهها مثل سایر عرصه ها اجتناب ناپذیر است ودر حیطه آزمایشگاهها در سراسر دنیا بصورت بسیار محدود وجود دارد و البته در چارچوب برنامه مدیریت ریسک در آزمایشگاه ها متناسب با پیامدهای آنها به حداقل می رسند.
-برخی از آزمایشگاه ها از اعلام میزان هزینه یک آزمایش خودداری می کنند آیا از سوی وزارت بهداشت چنین دستوری داده شده و یا این کار آنها تخلف محسوب می شود؟
دکتر وطن خواه :: به طور معمول هزینه های آزمایش در برگه رسید آزمایشگاه به تفکیک سهم بیمه و سهم بیمار اعلام میشود و دستوری مبنی بر عدم اعلام هزینه به آزمایشگاه ها داد نشده است.
-نحوه نظارت بر آزمایشگاه ها به چه صورتی است و با آزمایشگاه های متخلف چطور برخورد می شود؟
بر اساس بخشنامه های ابلاغی از وزارت بهداشت، مدیریت امور آزمایشگاههای معاونت های درمان و بهداشت دانشگاههای علوم پزشکی موظف هستند نظارت مستمر بر آزمایشگاههای تحت پوشش خود داشته باشند و گزارش های مربوط به برنامه های نظارتی خود را دو نوبت در سال از طریق سامانه برنامه عملیاتی معاونت های درمان و بهداشت، به آزمایشگاه مرجع سلامت اعلام کنند.
نحوه برخورد با آزمایشگاههای متخلف متناسب با نوع تخلف آنها متفاوت است. مثلا نحوه برخورد با تخلفات مربوط به عدم رعایت تعرفه، با تخلفات حرفه ای و فنی، یا تخلفات مربوط به نقض آیین نامه ها و مقررات کشوری با هم فرق دارد و ممکنست از اخطار کتبی تا لغو موقت یا دائم پروانه آزمایشگاه تا ارجاع به مراجع قضایی ذیربط متفاوت باشد.
نظر شما