به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما، معمولاْ وقتی صحبت از گرما می‌شود، نخستین چیزی که در ذهن همهٔ ما تداعی می‌شود، گرمازدگی است که البته تصوری درست است و می‌دانیم اگر گرمازدگی درمان نشود، بسیار خطرناک خواهد بود. البته در کنار گرمازدگی دو موضوع مهم دیگر نیز مطرح است که کمتر به آنها پرداخته می‌شود؛ گرماگرفتگی و اشعهٔ فوق‌بنفش که معمولاً آن را به نام یو.وی (UV) می‌شناسیم.

گرماگرفتگی، شکل خفیف‌تری از گرمازدگی است و در بسیاری موارد افراد به آن توجه نمی‌کنند؛ چون خیلی‌ها فکر می‌کنند موضوع خطرناکی نیست. درصورتی‌که اگر گرماگرفتگی درمان نشود، به گرمازدگی ختم می‌شود. «ضعف کلی و گرفتگی عضلات»، «سردرد»، «تعریق زیاد»، «تهوع یا استفراغ یا هردو»، «تندشدن نبض یا ضربان قلب و ضعیف‌شدن آن رنگ‌پریدگی پوست»، «سرد و مرطوب‌شدن پوست» و در نهایت «غش‌کردن» از علایم گرما گرفتگی است. برای درمان کسی که دچار گرما گرفتگی شده است، باید فرد را از زیر آفتاب به سایه ببریم و اگر در محیط بسته هستیم وسایل سرمایشی را روشن کنیم تا هوا خنک شود. از فرد بخواهیم دراز بکشد و هیچ‌گونه فعالیت بدنی انجام ندهد.

باید سعی کنیم لباس‌های او را کم کنیم و اگر امکان دارد، لباس‌هایش را در بیاوریم و کمپرس یخ یا پارچهٔ خیس‌شده را روی بدنش بگذاریم. به او جرعه‌جرعه آب دهیم و اگر الکترولیت (مانند محلول او.آر.اس یا نوشیدنی‌های ورزشی دارای الکترولیت) در اختیار داشتیم، بهتر است به‌جای آب از آنها بنوشد. زیرا فردی که تعرض زیادی داشته، املاح بدن را از دست داده است و الکترولیت‌ها می‌توانند املاح را جایگزین کنند. اما اگر علایم شدیدتر بود باید به گرمازدگی شک کنید و در این‌صورت حتماً با اورژانس تماس بگیرید، یا آنکه فرد را به مرکز درمانی برسانید.

حتی اگر علایم فرد گرماگرفته نیز بیش از یک ساعت طول کشید، باز با یک فوریت پزشکی روبه‌رو هستید و نیاز به مداخلهٔ اورژانس دارید. پس تعلل نکنید. آنچه گرماگرفتگی را از گرمازدگی متمایز می‌کند، سطح هوشیاری فرد است. دمای بدن فردی که دچار گرمازدگی شده، بیش از ۳۹.۴ درجه سانتی‌گراد است و فرد علائمی همچون تهوع، استفراغ، سرگیجه و کاهش سطح هوشیاری دارد. ممکن است به‌صورت پرت‌وپلا و نامربوط حرف بزند، نبض و ضربان قلبش تند و قوی است، پوستش خشک یا مرطوب، داغ و قرمز است.

فراموش نکنید گرمازدگی یک اورژانس پزشکی است و فرد نیاز به درمان فوری دارد. گرمازدگی می‌تواند به عضلات، مغز، قلب و کلیه‌ها آسیب بزند. در مواجهه با فرد گرمازده، به‌هیچ‌وجه به او غذا یا نوشیدنی، حتی آب نمی‌دهیم. تنها کارهایی که از دست ما برمی‌آید، انتقال فرد به محل سایه و خنک، درآوردن لباس‌های فرد و قرار دادن پارچهٔ خیس یا کمپرس یخ روی بدن اوست.

اما قبل از هرچیز باید با اورژانس تماس بگیریم، چون اولاً اقدامات ما درمان گرمازدگی نیست و در ثانی فرد گرمازده هرچه سریعتر باید برای درمان به مرکز درمانی منتقل شود. مهمترین پیشگیری از گرمازدگی، ماندن در فضای بسته با دمای متعادل و خودداری از قرار گرفتن در فضای باز و در معرض آفتاب است. اما برخی افراد بنا به ضرورت شغلی یا موقعیت‌های دیگر مجبورند ساعاتی را در فضای باز و در معرض آفتاب باشند. برای پیشگیری از گرمازدگی لازم است همیشه آب و یا یک نوشیدنی دارای الکترولیت و املاح همراه داشته باشیم و هر یک ربع یکبار آب بنوشیم.

بدن ما در ۱۰ ساعت اول بیدار شدن از خواب، هر یکساعت به حدود یک لیوان آب نیاز دارد و اگر فعالیت بدنی داشته باشیم، این نیاز بیشتر می‌شود. باید مراقب باشیم که به‌هیچ‌وجه کودکان، افراد مسن و حیوانات را در محیط بستهٔ ماشین تنها نگذاریم؛ چون دمای داخل ماشین، در زمان کمی بسیار افزایش پیدا می‌کند و خطر گرمازدگی برای آنها وجود دارد. افرادی که در فضای باز فعالیت دارند، باید در میان فعالیتشان استراحت کنند؛ چون انجام فعالیت به‌صورت مداوم و طولانی، خطر گرماگرفتگی و گرمازدگی را بالا می‌برد. نوشیدن مایعات هم نباید فراموش شود.

نوشیدن قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار نیز در روزهای گرم، خطر گرمازدگی و گرماگرفتگی را افزایش می‌دهند. از لباس‌های گشاد و نخی و با رنگ روشن استفاده کنید. سعی کنید از کلاه‌های لبه‌دار بزرگ استفاده کنید که آفتاب کمتری به صورتتان بخورد و در روزهای گرم تابستان دوش آب خنک بگیرید که دچار گرمازدگی و گرماگرفتگی نشوید. گرمازدگی بیشتر در نوزادان و کودکان زیر چهار سال و افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود. به این علت که در این سنین، بدن توانایی کمتری در تنظیم دما دارد. افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض گرمازدگی هستند.

تغییرات ناگهانی محل جغرافیایی و دما نیز موضوعی است که می‌تواند افراد را مستعد گرمازدگی می‌کند. مثلاً فردی که همیشه در یک منطقهٔ سردسیر مثل همدان زندگی می‌کند، در سفر به یک منطقهٔ گرمسیر مثل کیش، بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارد. مصرف بعضی از داروها مانند بعضی از داروهای فشار خون و داروهای ادرارآور (مدر)، همچنین، برخی داروهای روانپزشکی و برخی آنتی‌هیستامین‌ها نیز شانس گرمازدگی را افزایش می‌دهد.

دربارهٔ اشعهٔ فوق‌بنفش نیز باید مراقب‌های لازم را به عمل آوریم؛ هم مراقبت‌های پوستی و هم مراقبت از چشم. استفاده از عینک‌های آفتابی استاندارد و ضد اشعهٔ فوق‌بنفش در روزهایی که اشعهٔ فوق‌بنفش بالاست، یک ضرورت برای حفاظت از چشم‌هاست. همچنین استفاده از کرم‌های ضدآفتاب و داشتن کلاه لبه‌دار برای حفاظت پوست ضروری است.