دکتر هدی بهین، داروساز، در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره وضعیت دارویی در کشور، گفت:« وضعیت دارویی کشور به صورت کلی وضعیت کاملا نامطلوبی است و خیلی شفاف نیست که چرا نظام دارویی کشور دچار چنین اتفاقی شده است. از یک طرف می بینیم وزیر بهداشت در مورد وضعیت دارو در کشور یک اظهار نظری می کند، انجمن داروسازان نظر دیگری دارد، داروخانه ها حرف دیگری می زند، از رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می پرسیم اظهارات دیگری را بیان می کنند و اگر از مردم درباره کمبودهای دارویی بپرسید چیز دیگری می گویند به همین دلیل می گویم این وضعیت اصلا شفاف نیست.»
وی در ادامه گفت:« اما چیزی که به وضوح در داروخانه ها شاهد آن هستیم این است که با کمبود شدید دارو مواجه هستیم بخصوص کمبود داروهای حیاتی و بسیار مهم، داروهایی که اگر بیمار مصرف نکند واقعا جانش به خطر می افتد مانند داروهایی که مربوط به بیماران خاص است از جمله بیماران پیوندی و بیماران مبتلا به سرطان که واقعا بعضی از داروهای این دسته از بیماران بسیار کمیاب است.»
وی افزود:«متاسفانه ما حتی در مورد داروهای خیلی ساده و روتین هم به مشکل برخود کرده ایم برای مثال داروی داکسپین موجود نیست این دارو برای اغلب بیماران قابل جایگزین شدن با داروی دیگری است اما زمانی که بیمار این دارو را مرتب استفاده می کند و بیماری اش با این دارو کنترل شده است تغییر دارو برای بیمار بسیار سخت است. بیمار باید به پزشک مراجعه کند تا دارو با داروی دیگری جایگزین شود درحالی که اغلب بیمار دنبال همان دارو می گردد زیرا که بیماری اش با همان دارو تحت کنترل بوده است و تمایلی به تغییر دارو ندارد. البته که نگرانی و استرس پیدا کردن دارو هم به بیمار تحمیل شده است.»
دارو موجود نیست، بیماران با داروخانه ها بحث و جدل می کنند
وی در ادامه گفت:« بیمار به داروخانه مراجعه می کند و اگر دارویش موجود نباشد ممکن است این موضوع را از چشم داروخانه ببیند و با داروخانه بحث و جدل کند، چیزی که به کرات، بعد از کمبودهای دارویی در داروخانه ها شاهد آن هستیم بیماران تصور می کنند دارو در داروخانه موجود است اما داروخانه آن را به بیمار نمی دهد.»
وی با اشاره به کمبود داروهایی از جمله داکسپین، وارفارین، متی‌مازول، انسولین نوورپید، دیمن‌هیدرینات، قطره زایلامول، قطره لاتاناپروست، قرص فنوباربیتال کامپاند، ازتیمایب، آلوپرینول ۳۰۰ و ….، گفت:« داروهایی مثل وارفارین که حتی تولید داخل آن را داشتیم و نوع خارجی آن هم وارد می شد این روزها بسیار کمیاب است. وقتی بیماری با این دارو تحت کنترل است معمولا توصیه می شود شرکت سازنده داروی بیمار تغییری نکند به عنوان مثال اگر بیمار دارویی را از شرکت ایکس مصرف می کند و با این دارو بیماری اش تحت کنترل است بهتر است که با داروی همین شرکت بیماری را تحت کنترل داشته باشد اگر قرار است شرکت سازنده دارو تغییر کند دوباره می بایست تنظیم دوز برای بیمار انجام شود که شرایط را برای بیمار سخت می کند زیرا که بیمار علاوه بر تحمل استرس نبود دارویش مجددا باید به پزشک و آزمایشگاه مراجعه کند تا دوز دارو تنظیم شود. بیمار به علت بیماری ای که دارد تحت فشار است و نبود دارو می تواند فشارهای روحی و روانی و مالی بیشتری به بیمار وارد کند.»
داروهای کمیاب تولید داخل هم سر از بازار آزاد درآوردند
وی خاطرنشان کرد:« این که عرض می کنم وضعیت دارو کشور شفاف نیست بر می گردد به اینکه یک داروی تولید داخل را نمی توان به راحتی در سطح داروخانه ها پیدا کرد اما همین دارو در بازار آزاد موجود است حال اگر این دارو با کمبود مواجه شده و سهمیه بندی شده است چطور سر از بازار آزاد درآورده و در آنجا به وفور یافت می شود؟ چطور دارو به خارج از شبکه توزیع رسمی دارو نشت کرده است؟»
دکتر بهین گفت:« یکی از مواردی که باعث کمبود دارو می شود این است که کارخانه های داروسازی به دلیل تحریم ها نمی توانند تبادلات مالی با کشورهای دیگر داشته باشند و در خرید و تامین ماده اولیه دارویی با مشکل روبرو هستند یا به علت به بالا و پایین شدن قیمت ارز برای کارخانه صرفه اقتصادی ندارد که مواد اولیه دارویی را وارد کند یا از نظر زمانی نمی تواند به سرعت ماده اولیه دارویی را از دیگر کشورها تامین کند. در نتیجه وقتی ماده اولیه تامین نمی شود منجر به این می شود که خط تولید کارخانه تعطیل شده و عرضه دارو کم و کشور دچار بحران کمبود دارو شود.»
روی آوردن کارخانه ها به واردات ماده اولیه دارویی بی کیفیت
وی تاکید کرد:« کارخانه های داروسازی باید حمایت شوند تا بتوانند مواد اولیه دارویی را تامین کنند. ممکن است به دلیل بالا رفتن قیمت ارز و اجبار برای عدم افزایش قیمت دارو کارخانه ها ماده اولیه با کیفیت پایین تری را تامین کنند که همچنان ضرر آن متوجه مصرف کننده است که این مسئله باید عیب یابی شود.»
دکتر بهین درباره طرح دارویار و نقش آن در وضعیت بازار دارویی کشور گفت:« به نظر بنده ایده و طراحی و زیرساخت این طرح جزء بهترین طرح هایی بود که در حوزه نظام سلامت ارائه شد و می تواند روند درمانی و دارویی بیماران را بسیار تسهیل کند به عنوان مثال یکی از اقدامات مفید در این طرح این بود که مبنای پوشش بیمه تغییر کرد قبلا مبنای پوشش بیمه حداقل قیمت دارو بود و این تغییر پیدا کرد به قیمتی که بیشترین سهم را در بازار دارو دارد که تغییر بسیار مثبتی بود به عنوان مثال در مورد داروی کپسیتابین اجرای طرح دارویار باعث شد که سهم پرداختی بیمار برای این دارو کاهش پیدا کند.»
اجرای طرح دارویار مشکل کمبودهای دارویی را حل نکرد
افزایش چند برابری قیمت انسولین بعد از اجرای طرح
وی در ادامه گفت:« اجرای طرح دارویار نیاز مراجعه مجدد بیمار به پزشک را برطرف کرده است و نسخه بیمار تا سه بار می تواند برای وی تمدید شود و بتواند داروهای مصرفی خود را بدون مراجعه به پزشک مجددا تحت پوشش بیمه دریافت کند. این طرح به نفع بیماران است اما چندین مشکل وجود دارد. اینکه قبلا اعلام شده بود اجرای طرح دارویار می تواند کمبود دارویی را کاهش دهد که چنین چیزی اصلا محقق نشد و به نظر می رسد علت کمبودهای دارویی مسائل دیگری است و طرح دارویار برای تامین داروی کشور نمی تواند کاری کند چون ماهیت این طرح چیز دیگری است.»
وی افزود:« اجرای طرح دارویار باعث شد ارز 4200 تومانی دارو حذف و قیمت دارو افزایش پیدا کند البته این افزایش قیمت دارو را باید بیمه ها پرداخت کنند اما مسئله ای که وجود دارد این است که بیمه ها در پرداخت بدهی هایشان به داروخانه ها تاخیر بسیاری دارند و بسیاری از داروخانه ها نمی توانند زیر بار فروش دارو با بیمه بروند زیرا برای آنها صرفه اقتصادی ندارد. به عنوان مثال قیمت انسولین بعد از اجرای طرح دارویار 5، 6 برابر شده است و قیمت هر بسته انسولین حدود 600 الی 700 هزارتومان شده است در حالی که در گذشته حدودا بسته ای 100 هزارتومان بود. با اجرای طرح دارویار با وجود افزایش قیمت انسولین، پرداختی بیمار بابت تهیه این دارو شاید کمتر هم شده باشد به عنوان مثال برای انسولین 600 هزار تومانی ، بیمار تنها 12 هزارتومان پرداخت می کند و بقیه آن را باید بیمه به داروخانه پرداخت کند اما بیمه ها بدهی های خود به داروخانه ها را با تاخیر حداقل 6 ماهه پرداخت می کنند که این باعث ایجاد مشکل در گردش مالی داروخانه ها می شود. از این رو داروخانه ها تمایلی به فروش دارو بصورت بیمه ای ندارند. »
اقتصاد داروخانه ها فلج شده و به سمت ورشکستگی می روند
وی در ادامه گفت:« در واقع تاخیر در پرداخت بدهی بیمه ها به داروخانه ها، اقتصاد داروخانه ها را فلج کرده است و داروخانه ها را به سمت ورشکستگی می برد. در واقع برای داروخانه ها صرف نمی کند که انسولین 600 هزارتومانی را به بیمار به قیمت 12 هزارتومان بدهد و بعد از 6 ماه داروخانه بدهی خود را از بیمه دریافت کند ولی داروخانه با شرکت های دارویی بصورت نقدی کار کند. این مسئله در نهایت باعث می شود هزینه بیشتری به بیمار تحمیل می شود.»
وی گفت:« از دیگر مشکلات طرح دارویار این است که پزشکان در مورد این طرح به درستی آموزش ندیده اند. به عنوان مثال در مورد داروهایی که بیمار به صورت روتین و مرتب استفاده می کند و ممکن است تا 6 ماه بعد نیازی به مراجعه به پزشک نداشته باشد ، طرح دارویار این امکان را فراهم کرده است که بیمار وقتی پزشک نسخه را برای وی می نویسد به اندازه مصرف سه ماه می تواند دارویش را به صورت بیمه ای تهیه کند اما بعد از سه ماه لازم نیست بیمار مراجعه مجدد به پزشک داشته باشد و اگر پزشک آموزش دیده باشد می تواند در نسخه الکترونیک، تیکی را فعال کند که بعد از سه ماه این نسخه مجددا برای بیمار فعال می شود و بیمار بعد از سه ماه می تواند دوباره دارویش را به صورت بیمه ای و بدون مراجعه به پزشک دریافت کند.»
دکتر بهین افزود:« متاسفانه چون پزشکان نسبت به این موضوع آگاهی چندانی ندارند این تیک را فعال نمی کنند و بیمار مجبور به مراجعه مجدد به پزشک می شود یا باید داروی خود را به صورت آزاد تهیه کند. از طرفی همانطور که پیش از این گفتیم بعد از اجرای این طرح قیمت داروها افزایش پیدا کرده است و بیمار مجبور به پرداخت هزینه بالایی برای دریافت داروهایش به صورت آزاد می شود و نارضایتی بسیاری برای بیمار ایجاد می شود.»
وی تاکید کرد:« به نظر بنده در مورد طرح دارویار راهکار اصلی، تامین بودجه بیمه ها و تسویه مطالبات داروخانه ها به صورت سریع تر است تا گردش مالی داروخانه ها و تامین دارو با مشکل مواجه نشود. یکی از مسائلی که باعث کمبود دارو می شود عدم وجود نقدینگی در داروخانه ها برای تهیه مجدد داروها از شرکت های پخش دارویی است که این مسئله زنجیره وار وجود دارد و ممکن است از طرف دیگر شرکت های پخش دارو دچار مسائل مالی و ورشکستگی شوند و به دنبال آن شرکت های تامین کننده و کارخانجات دارویی.»
وی در پایان در پاسخ به اینکه با توجه به آزادسازی منابع ارزی ایران و اینکه ایران می تواند در قبال این منابع دارو وغذا دریافت کند پیش بینی شما از آینده وضعیت دارویی کشور چیست؟ آیا این مسئله می تواند به رفع بحران داروی کشور کمک کند، گفت:« ما در گذشته نیز آزادسازی منابع ارزی را داشتیم که پول های بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر آزاد شده است ولی متاسفانه تاثیر مثبت آنچنانی را در حوزه دارو و سلامت ندیده ایم البته امیدواریم که این اتفاق بیفتد و در واردات و تولید داروها بخصوص داروهای حیاتی این اثر مثبت را ببینیم ولی با توجه به تجربه تلخ کمبود دارو از گذشته امیدوار نیستیم که اتفاق مثبتی در حوزه دارو بیفتد مگر با مدیریت و رویکردی نو و جدی در حوزه دارو.»
نظر شما