به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما، ضرب‌الاجل را علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده و دلیل آن را هم صحبت‌های وزارت نیرو دربارهٔ آبگیری «سد هراز» دانسته است. سد تنه‌به‌تنه سایت زباله ساخته شده است و در سال‌های گذشته هم هرچه دربارهٔ جانمایی اشتباه آن گفته شده، اثری نداشته و حالا صحبت از آبگیری آن، دمل چرکین عمارت را هم یکبار دیگر باز کرده است.
با این‌حال عطااله کاویان، مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران، به «پیام‌ما» می‌گوید تلاش‌های آنها باعث شده است امسال سازمان برنامه‌وبودجه پولی به وزارت نیرو برای آبگیری پرداخت نکند و وزارت نیرو و آب منطقه‌ای باید دو سال قبل از آبگیری سد، فکری برای ساماندهی این وضعیت بکنند و زبالهٔ جدیدی به عمارت آورده نشود. هنوز مشخص نیست برای مدیریت زباله‌های آمل که قرار است از هفتهٔ آینده جایی در «عمارت» نداشته باشند، چه راهکاری مورد قبول قرار می‌گیرد؛ اما آنچه پیداست، کلاف سردرگم پسماند و سوءمدیریت آن در دهه‌های اخیر است که حالا با آبگیری سد هراز ابعاد متفاوت‌تری به خود گرفته است.
«عمارت» سی کیلومتر با آمل فاصله دارد و «سد هراز» در ۲۲ کیلومتری این شهر است. عمارت چهل سال است که خانهٔ زباله‌های آمل و چند شهر دیگر است و ساخت سد سال ۱۳۸۹ بر روی رود هراز شروع شده. در تمام این سال‌ها از چرایی نزدیکی سد به محل دفن زباله گفته شد، اما اثری در تصمیم‌گیری نداشت و حالا صحبت از آبگیری سد یکبار دیگر موضوع را خبری کرده است.
این درحالی‌است که در سال‌های اخیر چندبار صحبت از جابه‌جایی عمارت، رسیدگی به وضعیت آن، ایزولاسیون و مواردی از این دست هم به میان آمد، اما همه بی‌نیتجه بود. سال ۹۰، یعنی یک سال بعد از آنکه با جانمایی نادرست، شروع به ساخت سد در کنار عمارت کردند، وزارت نیرو وعده داد که برای حل مشکل ساخت سد طی دو سال عمارت زباله را تعطیل و مشکل را حل خواهد کرد. در طول سال‌های بعد دست‌کم سه محل برای دپوی جدید انتخاب شد، اما هیچ‌کدام مناسب نبودند و از سوی سازمان حفاظت محیط زیست رد شدند.
آبان‌ماه سال ۹۹ شهرداری آمل خبر از «شکستن طلسم عمارت» داد و در گزارشی اعلام کرد که با اختصاص یک قطعه زمین پنج هکتاری در «مرتع سنگچال» در ۴۰ کیلومتری جاده هراز، حل معضل مزمن دپوی زبالهٔ آمل و چند شهر همجوار در منطقهٔ عمارت این شهرستان وارد مرحلهٔ اجرایی شده است.داریوش عبادی، دبیر شبکهٔ تشکل‌های محیط زیست مازندران: تغییر محل دپو مشکل را حل نمی‌کند. شیرابهٔ زباله‌ها آنقدر زیاد است که به‌صورت آبشار درآمده. ۷۰ درصد زبالهٔ مازندران به‌صورت تر است و اگر سایت جدیدی هم زده شود و زمین جدیدی هم اختصاص پیدا کند، مشکل حل نخواهد شد
این اتفاق هم عملی نشد. خردادماه پارسال اما «رضا علیخانی»، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مازندران، بر لزوم توقف انتقال زباله به سایت دپوی پسماند عمارت آمل تأکید کرد و خواستار تعیین فوری زمین جایگزین برای انتقال زباله‌ها شد. «سید عباس حسینی»، فرماندار ویژه آمل هم همان زمان از راه‌اندازی «میز تخصصی زباله» در آمل خبر داد و گفت در تلاش برای پیدا کردن راهی برای رفع مشکل هستیم. نتیجه اما تفاوتی با سال‌های گذشته نداشت و راه‌اندازی میز و جلسات متعدد نتوانست راه‌گشا باشد.
تغییر محل دپو مشکل را حل نمی‌کند
روزانه بیش از ۱۸۰ تن زباله از شهرستان آمل به محل دفن زبالهٔ عمارت منتقل می‌شود. این آمار را شهریور پارسال «علی داودی»، شهردار آمل، اعلام کرد. او همچنین گفته بود که «واگذاری زمین در حد فاصل موقعیت آمل و بلده که مورد تأیید محیط زیست و منابع‌طبیعی نیز بوده، همچنان بی نتیجه مانده است.» این زمین همان مرتع سنگچال است که در چندسال گذشته بارها درباره‌اش صحبت شده است. مرتعی که به گفتهٔ «داریوش عبادی»، دبیر شبکهٔ تشکل‌های محیط زیستی و منابع‌طبیعی مازندران، بلامعارض است و همین هم دلیلی برای انتخاب آن بوده.
«آنها گشتند زمینی که معارض شخصی نداشت را پیدا کردند. بدون آنکه از نظر تکنیکی و تخصصی بررسی کنند که آیا محل دپوی جدید درست است، یا خیر. این زمین قبلاً مرتع بوده و دامداران مشمول خروج از آن شدند، اما هیچ کار کارشناسی‌ای درباره‌اش نشده است. از سوی دیگر این منطقه هم به سرچشمهٔ رود هراز متصل است و در چندسال آینده این مشکل تکرار خواهد شد.» او می‌گوید چهار دهه کار اشتباه وضعیت را به بحران بدل کرده است و حالا تغییر محل دپو مشکل را حل نمی‌کند: «شیرابهٔ زباله‌ها آنقدر زیاد است که به‌صورت آبشار درآمده. ۷۰ درصد زبالهٔ مازندران به‌صورت تر است و اگر سایت جدیدی هم زده شود و زمین جدیدی هم اختصاص پیدا کند، مشکل حل نخواهد شد.»
در این سال‌ها او و دیگر فعالان منطقه بارها دربارهٔ جانمایی اشتباه سد صحبت کردند و عبادی حالا به ۱۵ سال قبل برمی‌گردد، وقتی در جلسه‌ای به مسئولان وقت محلی این خطر را گوشزد کرده بود. «هیچکس به آن صحبت‌ها توجهی نکرد. منطقه را دچار سرطان بدخیمی کردند که حالا نمی‌تواند از آن رهایی یابد.
بدون هیچ بررسی‌ای کوه زباله ساختند و هیچ‌وقت به فکر ایزوله کردن و روش‌های مدیریت پسماند نبودند، حالا می‌خواهند چه چیزی را عوض کنند؟» آب سد هراز قرار است برای شرب و تا حدودی کشاورزی استفاده شود و این درحالی‌است که بعد از چهار دهه بی‌مسئولیتی، شیرابه‌ها به آب‌های زیرزمینی هم رسوخ کرده‌اند و این موضوع کار را بیش‌ازپیش سخت کرده است.
عطااله کاویان، مدیرکل محیط زیست مازندران: مهم این است که دو سال قبل از آبگیری نباید زبالهٔ جدید وارد شود. باید ایزولاسیون انجام گیرد و با روش‌های نوین، فکری به حال زباله‌های منطقه شود. همین تلاش‌ها و پیگیری‌های ما بود که سازمان برنامه امسال پولی برای آبگیری به وزارت نیرو نداد
گزارش ارزیابی ساخت سد مانند بسیاری دیگر از گزارش‌های ارزیابی در دست نیست و مسئولان محیط زیست هم دربارهٔ آن صحبت نمی‌کنند، اما ریسک ساخت سد هراز هم کم نبوده است و پژوهش‌های متعددی درباره‌اش انجام گرفته. از آن جمله مقاله‌ای است که با نام «ارزیابی ریسک زیست محیطی سد هراز با استفاده از روش TOPSIS و EFMEA» که «ثریا آدینه» و «رضا طاهرخانی» آن را در سال 1396 منتشر کرده‌اند.
آنها بیشترین ریسک محیط زیستی ساخت این سد را متوجه فعالیت‌های خاکبرداری و خاک‌ریزی می‌دانند و در ادامه می‌نویسند: «عامل خاکبرداری و خاک‌ریزی، انفجار، فعالیت تجهیزات و ماشین‌آلات رتبه‌های اول تا سوم ریسک را برعهده دارند.» به گفتهٔ آنها منطقه از نظر بیولوژیکی، محیط فیزیکی و شیمیایی هم آسیب می‌بیند و از جمله تخریب‌های ساخت این سد براساس این مقاله به‌ترتیب، تأثیر بر زیستگاه‌ها، تأثیر بر حیات‌وحش، تأثیر بر آبزیان حوضهٔ سد، تغییر کاربری اراضی، آلودگی آب، فرسایش و… عنوان شده است. آنها به‌صورت مجزا دربارهٔ اثرات ساخت سد در نزدیکی سایت زباله ننوشته‌اند، اما بیشترین ریسک را در خاکبرداری می‌دانند و آلودگی آب هم از جمله دیگر ریسک‌هایی است که منطقه را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
ساخت سایت جدید در دستورکار نیست
دو سال قبل «محمد ابراهیم یخکشی»، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران، از انتخاب فاینانس داخلی برای تسریع در روند ساخت سد و شبکه‌های پایین‌دست هراز شهرستان آمل با مجوز سازمان مدیریت و برنامه‌وبودجه کشور خبر داد و گفت سد تا سال ۱۴۰۳ آبگیری خواهد شد. حالا صحبت از آبگیری سد هراز جدی شده است و همین هم دلیلی بود تا علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این‌باره صحبت کند. او در روزهای گذشته گفته است: «احتمال آلوده شدن آب سد هراز توسط شیرابه‌های لندفیل عمارت وجود دارد و تاریخ توقف عدم ورود زباله به این محل باید ظرف یک هفتهٔ آینده مشخص شود و وزارت نیرو باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از آلوده شدن آب این سد را پیش‌بینی کند.»
این اولین‌بار نیست که ضرب‌الاجل برای مدیریت پسماند تعیین می‌شود و نتیجه‌ای هم نداشته است. بااین‌حال «عطاالله کاویان»، مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران، می‌گوید قرار نیست عمارت جابه‌جا شود و وزارت نیرو و آب منطقه‌ای موظفند وضعیت را دو سال قبل از آبگیری مدیریت کنند «ما مصوبه‌ای در کارگروه پسماند به تصویب رساندیم که وزارت نیرو و آب منطقه‌ای را ملزم می‌کند که تدبیری برای ایزولاسیون عمارت داشته باشند و زبالهٔ جدید هم به این منطقه وارد نشود.»
او می‌گوید تحقیقات توسط آب منطقه‌ای شروع شده و در فاز نخست مطالعه دربارهٔ آن به یکی از دانشگاه‌های تهران سپرده شده است. «ما می‌خواهیم برای همین زبالهٔ فعلی تدبیری شود. بنابراین، نباید زبالهٔ جدید به عمارت بیاید. برای آنکه چه نسخه‌ای برای زباله‌های فعلی پیچیده شود، هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم.»
به گفتهٔ کاویان قرار نیست محل جدیدی ایجاد شود و می‌خواهیم بسته به ظرفیت شهرهای اطراف، زباله به آنجا برده شود و یا حتی نظراتی دربارهٔ فرستادن به خارج از استان هم مطرح شده است و وزارت کشور و استانداری باید نتیجهٔ نهایی را اعلام کنند: «مهم این است که دو سال قبل از آبگیری نباید زبالهٔ جدید وارد شود. باید ایزولاسیون انجام گیرد و با روش‌های نوین، فکری به حال زباله‌های منطقه شود. همین تلاش‌ها و پیگیری‌های ما بود که سازمان برنامه امسال پولی برای آبگیری به وزارت نیرو نداد.»
وضعیت بحرانی پسماند در استان‌های شمالی و وضعیت وخیم عمارت، این‌بار خودش را با آبگیری سد نشان داده، اما آنچه می‌دانیم این است که در چهار دههٔ گذشته، مدیریت پسماند در حد برگزاری جلسات مختلف، نگاه از بالا به پایین، استفاده نکردن از تکنولوژی روز، انبار کردن زباله در مراتع و جنگل و… باقی مانده است و حالا هر از گاهی تجمع عده‌ای مقابل سایت‌های زباله مانند سراوان، پر شدن شهر از بوی زباله مانند آرادکوه و حالا ساخت سد در کنار عمارت توجه را به این ماجرا جلب می‌کند. ماجرایی که هنوز وزارت کشور، محیط زیست، شهرداری و سایر ارگان‌ها، می‌خواهند چون شبحی در سایه بماند. اما قد سایه کوتاه‌تر از این صحبت‌هاست.
نظر شما