فیزیوتراپی، توانبخشی و کاردرمانی پارکینسون، در کنار وسایل کمکی برای بیماران پارکینسون، یکی از روش‌های تاثیرگذار برای بهبود عملکرد بدنی و جلوگیری و یا کندکردن سیر پیشروی بیماری پارکینسون است. در توانبخشی پارکینسون، می‌توانیم از خدمات فیزیوتراپی و تمرینات کاردرمانی پارکینسون و همچنین گفتار درمانی بهره‌مند شویم. کاردرمانی و فیزیوتراپی در بیماری پارکینسون با ایجاد مانع در پیشرفت بیماری و محدودیت عملکردی نقشی کلیدی دارد.
کاردرمانی پارکینسون
کاردرمانگران، باید یک برنامه تمرینی روزانه را در نظر گیرند که همه حرکات را داشته باشد. برنامه‌های ورزشی روزانه به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه نسبت به برنامه طولانی‌تر برای سه بار در هفته ارجحیت دارد. در این تمرینات باید توجه خاصی به تمرینات افزایش انعطاف بدن و کنترل حرکات تنه شود.
معمول‌ترین حالت تغییر در بدن که با پیشرفت پارکینسون دیده می شود؛ حالت خمیده است که علاوه‌بر تمرینات انعطاف‌پذیری، کاردرمانگران باید به بیمار تکنیک‌های آرام‌سازی بدن و کنترل تنفس را آموزش دهند. با پیشرفت بیماری انوع تمرینات را در جهت بهبود راه رفتن تغییر می‌دهیم. به عنوان مثال: تحریک شنوایی ریتمیک همراه موزیک با تغییرات شدت صوت، تاثیر چشمگیری بر درمانجو دارد. همچنین رقص سبب توسعه الگوهای راه رفتن و فراهم کردن محیطی شاد برای بیمار می‌شود.
وقتی کندی حرکت بیشتر آشکار می‌گردد؛ بیماران پارکینسون باید آموزش ببیند که بیشتر از حرکات جنبشی استفاده کنند و حرکات نوسانی به سمت جلو و عقب برای چندین بار درحالی‌که بیمار نشسته است می‌تواند جنبش لازم برای بلند شدن از صندلی را فراهم کند.
برنامه‌های کاردرمانی پارکینسون
در برنامه‌های کاردرمانی پارکینسون، درمانگر بر رو موارد زیر کار می‌کند:
- افزایش دامنه حرکتی (ROM)
- الگوهای متقابل
- حفظ و بهبود تعادل
- تمرینات کششی و انعطاف‌پذیری
- تمرینات مقاومتی
مراحل کاردرمانی پارکینسون چگونه است؟
فعالیت‌های هوازی، فعالیت‌های استقامتی، فعالیت‌های انعطاف‌پذیری و فعالیت‌های تعادلی در تمرینات کاردرمانی پارکینسون استفاده می‌شوند. در قدم اول کاردرمانگران باید ناتوانی جسمی بیمار، میزان یادگیری، وضعیت روانی بیمار، شرایط خانه، تعداد دوستان و مراقبین بیمار را ارزیابی کنند. سپس برنامه کاردرمانی پارکینسون را در جهت بهبودی و حل مشکلات زیر، طراحی نمایند:
- راه رفتن اهسته بیماران
- راه رفتن با قدم‌های کوتاه و کشیده شدن پا بر روی زمین
- توقف نمودن و یا شک و تردید داشتن در هنگام رسیدن به آستانه در
- متوف شدن و چسبیدن پاها به زمین
- اشکال در بلند شدن از صندلی
- اشکال در غلت زدن در رختخواب
- اشکال در لباس پوشیدن
- اشکال در چرخش دست و استفاده از ابزاری مانند پیچ گوشتی
- عدم تحرک دست‌ها هنگام راه رفتن
در نظر داشته باشید که بیشتر مداخلاتی که در توانبخشی پارکینسون انجام می‌شود حالت جبرانی دارد؛ زیرا گاهی احتمال بازگردانی این بیماران به دلیل پیشرونده بودن بیماری مشکل است. لذا آموزش کامل شیوه‌ی جابه‌جایی و مراقبت از درمانجو و خانواده بسیار مهم است.
تمرینات توانبخشی پارکینسون چه نقشی در روند بهبودی بیماری دارد؟
انجام تمرینات ورزشی برای بیماران از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا مفاصل و عضلات حرکت نموده، سفتی بیمار کم شده و وضعیت بدنی او بهتر می‌شود. راه رفتن یکی از مهم‌ترین تمرینات ورزشی می‌باشد. اکثر افراد در مراحل اولیه پارکینسون می‌توانند روزی ۲ تا ۳ کیلومتر راه بروند. در هنگام راه رفتن، کمر بیمار باید صاف باشد؛ شانه‌ها عقب بروند و سر راست نگه‌داشته شود.
برنامه‌های درمانی فیزیوتراپی پارکینسون چگونه است؟
فیزیوتراپی پارکینسون با افزایش دامنه‌ی حرکتی سبب درمان سفتی عضلات و مفاصل در پارکینسون و همچنین افزایش انعطاف‌پذیری آنها می‌شود. در انجام تمرینات فیزیوتراپی، می‌توان از دستگاه الکتروتراپی (FES) نیز استفاده کرد و از بیمار خواست که همزمان با درک تحریک جریان الکتریکی، تمرین را انجام دهد.
فیزیوتراپی پارکینسون برای تقویت عضلات کف لگن و کنترل ادرار و مدفوع به درمانجویان نیز پیشنهاد می‌شود. همچنین خدمات فیزیوتراپی پارکینسون می‌تواند به کاهش درد عضلانی بیماران کمک کند.
اهداف فیریوتراپی پارکینسون:
فیزیوتراپی پارکینسون عوارض و علائم این بیماری را به حداقل می‌رساند و توانایی حرکتی و عملکردی بیمار را به حداکثر می‌رساند؛
بنابراین می‌توان گفت که اهداف فیزیوتراپی پارکینسون عبارتند از:
-
حفظ و بهبود توانایی حرکتی و عملکرد بیمار برای داشتن حداکثر استقلال، به منظور ارتقاء کیفیت زندگی شخصی
-
استفاده از تمرینات حرکتی و ورزشی برای افزایش توانایی حرکتی
-
اصلاح و بهبود الگوهای حرکتی غیرعادی و پوسچربدن
-
افزایش قدرت عضلانی و انعطاف پذیری
آیا کاردرمانی و توانبخشی پارکینسون برای حل مشکلات خواب بیماران مؤثر است؟
مشکلات خواب این افراد به دلیل لرزش‌های شبانه، سفتی در اندام‌ها، عدم توانایی آنها درغلت زدن در رختخواب، مشکلات دفع ادرار، بی‌قراری و حرکات غیرارادی دردناک، توهمات و کابوس‌ها می‌باشد. کاردرمانی پارکینسون می‌تواند با فیزیوتراپی، توانبخشی و روان درمانی تا حدود بسیار زیادی در حل مشکلات خواب درمانجویان بدون مصرف دارو تاثیر گذار باشد.
نقش گفتاردرمانی توانبخشی پارکینسون چیست؟
متخصصین گفتار درمانی می‌توانند با انجام آموزش‌هایی در صحبت کردن، به میزان زیادی باعث شوند که حرف زدن بیمار اصلاح شود و از حالت مونوتن خارج گردد. همچنین توانبخشی پارکینسون در بخش گفتار درمانی، به بهبود توانایی بلع، جلوگیری از آسپیراسیون افراد و تقویت عضلات دهانی می‌پردازد.
مطلب فوق برگرفته از مجله پزشکی کلینیک توانبخشی و کاردرمانی بیماران پارکینسون ایستا می باشد. در صورت تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری و خدمات کاردرمانی پارکینسون به لینک ذکرشده در منبع مراجعه نمایید.
نظر شما