مدتی قبل نتایج تحقیق یک مؤسسه ژاپنی درباره عواقب فاجعهبار زلزله تهران منتشر شد و باز هم زنگ خطر را در اذهان مردم به صدا در آورد؛ زنگ خطر فاجعهای که دیر یا زود از راه خواهد رسید. تهران سرانجام خواهد لرزید؛ اما شهروندان این شهر چقدر برای این حادثه خود را آماده کردهاند؟
قانون نوشت : کمتر از ده روز دیگر هشتمین سالگرد زلزله تلخ بم است. زلزلهای که با تمام خسارتهایش درسهای زیادی هم برای ما داشت. مهمترین آن این بود که در این سرزمین زلزلهخیز همیشه باید آماده بود. شواهد میگوید که خطر زلزله در کمین ماست. شاید فاجعهای انسانی در راه باشد. راستی چند نفر از ما «کوله زلزله» را در پستوی خانهمان آماده داریم؟
به گزارش خبرنگار قانون، مدتی قبل نتایج یک تحقیق یک مؤسسه ژاپنی درباره عواقب فاجعه بار زلزله تهران منتشر شد و باز هم زنگ خطر را در اذهان مردم به صدا در آورد؛ زنگ خطری با ترس آمیخته از وحشتِ فاجعهای که در راه است.
این رعب و نگرانی سوالی را در ذهن خیلیها به وجود آورده که «ما داریم چیکار میکنیم!؟» و پاسخهایی که نشان از غرق همه ما در زندگی روزمره است «اگر به زلزله تهران فکر کنیم دیوانه میشویم، ادامه دادن زندگی خیلی دشوار میشود.» جالب اینکه نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که شدت زلزله تهران هفت و شاید هم بیشتر از هفت ریشتر خواهد بود. کافیست مروری بر ابعاد فاجعه زلزلههایی که در دهههای قبل در کشورمان رخ داده، کنیم؛ زلزله بم، رودبار، طبس و... شوک و وحشت تمام وجودمان را در برمیگیرد. چقدر زود فراموش کردیم که زلزلههای قبل چه برسر مردم آوردند.
همه ما به وضوح میدانیم در شهری زندگی میکنیم که چند گسل زلزلهخیز در زیر پاهایمان قرار دارد و اینها میتوانند در یک چشم به هم زدن تمام هست و نیست ما را به باد بدهند، اما کمتر کسی به ابعاد و عواقب این فاجعه فکر میکند و به فکر مقاومسازی ساختمان محل سکونت، تهیه جعبه کمکهای اولیه و ذخیره غذا است.
نقش مهم رسانهها
سالهاست تهران در انتظار زلزلهای ویرانگر به سر میبرد. بر اساس مطالعات به طور متوسط هر 158 سال زلزلهای ویرانگر در تهران رخ داده و آخرین زلزله 175 سال پیش اتفاق افتاده است. بر همین اساس وقوع زلزله تهران به تأخیر افتاده و همین دستمایه شایعات مختلفی با این مضمون شده که به زودی زلزله تهران رخ میدهد.
کارشناسان میگویند «تا این لحظه وقوع دقیق زلزله را هیچ دانش بشری نتوانسته که برآورد کند، اما با توجه به این پیش فرضها که یک مکان روی گسل زلزله قراردارد و مولفهها و متغیرهای دیگر میتوان برآورد کرد که احتمال وقوع زلزله چقدر است.»
اما در صورت وقوع تهران با جمعیت حدود 10 میلیونی و 22 منطقه چه مقدار آمادگی این اتفاق را خواهد داشت. مردم بدون توجه به این سؤالات درگیر زندگی روزانه هستند و این وحشتناک است.
این سؤال هم مطرح است که با توجه به این وضعیت مسئولان شهری و دولتی مانند وزارت کشور و مسکن و شهرسازی و شهرداریها چه برنامههایی دارند و چقدر اذهان عمومی مردم را آماده کردهاند. آیا صرف به صدا درآوردن زنگ زلزله در مدارس و به رخ کشیدن آمادگی مسئولان در مانورهای صوری آیا مردم آمادگی لازم را برای مقابله با این فاجعه پیدا میکنند؟
دکتر غلامرضا لطیفی جامعهشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به خبرنگار قانون میگوید: «باید این آمادگی طوری باشد که منجر به تشویش اذهان عمومی نشود و علاوه بر برنامه روزمره زندگی مردم آمادگی آن را داشته باشند که اگر زلزله رخ دهد مردم چه اقداماتی باید انجام دهند و سازمان ها ذیربط چه اقداماتی.»
این استاد دانشگاه بر «آموزش ادواری و مستمر» از طریق رسانهها و بخصوص صدا و سیما تأکید بسیاری میکند و میگوید: «باید از لحاظ ذهنی مردم آمادگی بیشتری برای مقابله با این فاجعه داشته باشند، زیرا این حادثه در کمین ماست.»
ذهن ما بلایای طبیعی و انسانی مختلفی مثل زلزله و جنگ را به خاطر میآورد که طی آنها دهها هزار نفر ایرانی چهره در نقاب خاک کشیدند. دکتر لطیفی میگوید: «عموم مردم هیچ وقت فکر نمیکنند که ممکن است یکی از همان قربانیان باشند. یکی از همان دهها هزارنفری که در بم کشته شدند.»
کارشناسان معتقدند اگر مردم این احساس را داشته باشند که احتمال وقوع حوادث طبیعی برای خود آنها هم وجود دارد، نگاهشان به قضیه «جدیتر، علمیتر و سازمانیتر» خواهد بود.
دکتر لطیفی بر این باور است که مردم تهران آمادگی ذهنی را برای زلزله دارند، اما درباره اینکه چه اقداماتی را باید انجام دهند، آمادگی ندارند، بنابراین «آموزش حرف اول را میزند و رسانهها بخصوص صدا و سیما نقش مهمی در ایجاد این آمادگی دارند.»
آمادگی فیزیکی هم نداریم
با این همه فجایعی که در کشور ما رخ داده، کمتر کسی نسبت به تهیه کوله امداد و نجات اقدام کرده است. این کوله از لوازمی تشکیل شده که پس از وقوع زلزله کمکحال شماست و با وجود آن درمانده نمیمانید، از مواد بهداشتی و درمانی تا غذایی در آن هست.
دکتر لطیفی درباره آمادگی خانوادههای تهرانی میگوید که «تاکنون پژوهش وتحقیق مبنی بر آمادگی و عملکرد خانواده برای وقوع زلزله صورت نگرفته است و نمونه آماری از شهر تهران برای سطح آمادگی آنها در دسترس نیست.»
کارشناسان «سطح آگاهی شهروندان تهرانی» درباره زلزله را مهم میدانند و به این موضوع اشاره میکنند که در جوامع شهری گرفتاریهای زندگی و روزمرگی زیاد است و معمولاً کمتر کسی به کوله امداد و نجات زلزله فکر میکند.
دکتر لطیفی میگوید: «چند سال قبل شهرداری یک کتابچه راهنمایی با سیدی آموزشی به خانوادههای تهرانی داد و بعد مشخص شد که اصلاً مردم به آن توجهی نکردهاند.»
البته این رویه همه کشورها و شهرها نیست. در کشور زلزلهخیز ژاپن همیشه کوله امداد و نجات زلزله مواد غذایی و بهداشتی در خانه مردم پیدا میشود، بر خلاف خانوادههای تهرانی که اصلاً آمادگی زلزله را ندارند.
او پیشنهاد میکند که «باید کوله زلزله در رسانهها، بخصوص صداو سیما تبلیغ شود تا مردم به سوی آن جذب شوند. این نوعی تبلیغ ادواری بسیار مهمی است. حتی اگر مسئولان همین کولههای امدادی را به مردم بدهند، به نوعی آمادهسازی و آموزش را به وجود آوردهاند.»
به هرحال زلزله در کمین است؟ آیا شما کوله نجات و امداد خود را آماده کردهاید؟
نظر شما