سلامت نیوز: ارتباط مستقیمی بین عدم توانایی ذاتی برخی افراد در هضم كامل بعضی از مواد غذایی و سرطانزا بودن آنها وجود دارد.

1 اغراق نیست اگر در كنار مرور برخی نكات پایه ‏ای و مهم دانش روز تغذیه،به نكاتی بپردازیم كه باوجود اهمیت بسیار بالایی كه در تنظیم برنامه غذایی صحیح دارند، متاسفانه كمتر مورد توجه قرار می‏گیرند و چه بسا علت ایجاد برخی بیماری‏های رایج و معضلات شایع جسمانی یا روانی افراد جامعه، ناشی از بی‏توجهی نسبت به آنها یا عدم اطلاع از میزان اثربخشی بالای این عوامل در چگونگی اخذ تصمیمات روزمره تغذیه‏ای یا نحوه تغذیه هر فرد باشد. یكی از مهم‌ترین آنها نیز همین مبحثی است كه چند قسمت اخیر خوراك‏بان را به آن اختصاص داده‏ایم، یعنی لحاظ كردن خصوصیات فردی در انتخاب غذای مصرفی. بنابراین واضح است كه پافشاری در بیان مسایل موجود پیرامون این موضوع و كنجكاوی بیشتر در مورد دلایل نادیده گرفتن این مهم با توجه به هدف ذكرشده، چندان عجیب نباشد.

2 در قسمت گذشته با نقل مطالبی از كتاب‌های قدیم و جدید، دیدیم كه برخلاف طب كل‏نگر كه حالات عمومی، عادات و خصوصیات مزاجی هر شخص را در حالت عادی و غیر از مواقع بیماری، برای انتخاب غذای وی از اركان اصلی می‌دانست و آگاهی از آن را در سلامت هر فرد دخیل، امروزه فقط به فاكتورهایی همچون نتیجه تست‏های بیوشیمیایی خون و پیشینه بیماری‏های فامیلی اهمیت داده می‌شود و همگان از یك هرم غذایی مشترك و یك دستور كلی از نظر میزان مصرف مواد غذایی گوناگون برخوردار شده؛ دستورالعملی كه مبنا قرار دادن آن برای دستیابی به برنامه غذایی مطلوب لازم است، اما كافی نیست. شاید كمی متحجرانه به نظر برسد كه در برابر پیشرفت علم پزشكی نوین كه مدتی است با انجام آزمایش‌های ژنتیكی، امكان ابتلا به بیماری‏هایی همچون دیابت، قلب و عروق و... قابل شناسایی است و حتی قادریم از طول عمر خود نیز آگاه شویم، به برخی اعتقادات گذشته رجوع كنیم و برای یافتن راهی قاعده‏مند، از تفكرات پایه در طب سنتی كمك بگیریم، اما متاسفانه با توجه به جمیع جهات به نظر می‌رسد كه در این زمینه با نوعی ابهام یا شاید كم‏اهمیت پنداشتن مساله روبه‏رو هستیم.

3 در متون مرجعی همچون Krause یا Modern nutrition و human neutrition تنها بخشی كه در آن، اشارات مختصری راجع به تغذیه اختصاصی وجود دارد، مبحث ژنتیك و ارتباط آن با تغذیه است. اما قسمت اعظم آن در مورد بیماری‏ها و اختلالات ژنتیكی و ناهنجاری‌های ارثی متابولیكی است كه فرضا به دلیل كمبود فلان آنزیم خاص و ناتوانی حاصله در جذب یك اسید آمینه، مشكلات جسمی و روانی مشهودی ظاهر می‌شود. مانند بیماری فنیل‏كتونوریا كه به دلیل فقدان آنزیم فنیل‏آلانین هیدروكسیلاز، قابلیت متابولیزه كردن فنیل‏آلانین به تیروزین وجود ندارد و این متابولیسم ناقص پروتئین‏های دریافتی از طریق غذا باعث بالا رفتن اسید آمینه فنیل‏آلانین در خون شخص شده و باعث عقب‏ماندگی ذهنی ناشی از رشد ناكافی مغز و ظاهری زال‏گونه می‌شود. قسمت جالب‏توجه این بخش از كتاب‌های نامبرده و آنچه كه مد نظر ماست، از جایی شروع می‌شود كه به ارتباط بین ژنتیك و میزان دریافت مواد مغذی گوناگون در افراد مختلف می‏پردازد. در این قسمت به درستی از تاثیر كلیدی ژنتیك هر فرد بر میزان هضم و جذب مواد مغذی گوناگون سخن گفته شده است.

 از اینكه ژن‏ها در علاقه فرد به برخی غذاها و خودداری از خوردن برخی غذاهای دیگر موثرند، یاد شده و به اثرات ناشی از جذب یا عدم جذب موادی همچون كلسیم و چربی‏های گوناگون در ایجاد پوكی استخوان و چاقی اشاره شده است. حتی به تحقیق پروفسور «میلنر» در زمینه سرطان اشاره شده كه در این پژوهش، ثابت كرد ارتباط مستقیمی بین عدم توانایی ذاتی برخی افراد در هضم كامل بعضی از مواد غذایی و سرطانزا بودن آنها وجود دارد. در مورد دیابت هم این اثرات بارزترند، به این معنی كه پایه مستعد ژنتیكی یك فرد دیابتی با تاثیر در میزان هضم و جذب و متابولیسم غذاهای گوناگون قادر است در صورت عدم آگاهی یا توجه ویژه به این امر، نسبت به یك فرد معمولی بسیار سریع‌تر و آسان‏تر وی را درگیر دیابت كند. اما بحث در تمام این كتب، همین‏جا خاتمه می‏یابد.

در اینجا جملاتی را از كتاب ارزشمند «تغذیه انسان» نوشته «آر. اف. موترام» با ترجمه دكتر «مهشید لطفی» از صفحه 248 این كتاب می آوریم: «... هر نوع برآوردی برای اندازه‏ گیری میزان مواد مغذی مورد نیاز روزانه انسان، حتی اگر توسط ماهرترین كارشناسان رژیم غذایی انجام شده باشد، فقط در مورد یك فرد خاص قابل اتكاست و در رژیم غذایی نیز مانند سایر امور انسانی، فردیت مطرح است. این‌گونه توصیه‌های كلی، عموما بر اساس آمار و متوسط اندازه‌های نرم موجود در جامعه صورت می‏گیرد و ممكن است میزان نیازهای افراد گوناگون از پایین‏ترین حد اندازه‏گیری‏شده تا بالاترین مقدار آن، متغیر باشد. شاید روزی این‌گونه اختلاف‏های فردی كه مانعی اساسی برای فعالیت دقیق‌تر یك كارشناس تغذیه هستند، توجیه شود و راهكاری برای مقابله با آن یافت شود، اما تا آن روز، دانش تغذیه را به سختی می‌توان دانشی دقیق برشمرد. توجیهی برای این تفاوت‌ها را می‌توان در اختلاف كارآیی دستگاه گوارش در افراد مختلف دانست ...» اما باز هم از راه‏حل خبری نیست. اینجاست كه توسل به راه‌های قدیمی، اما امتحان‏شده معنا می‏یابد. با این توضیح كه ما قصد داریم آن را كمی اجرایی‏تر و مدرن‏تر ببینیم.

منبع: روزنامه شرق