سلامت نیوز : حتی در هفته هوای پاك هم، آلاینده‌ها به هوای تهران رحم نكردند! این بار،
علاوه بر ممنوعیت فروش روزانه آرم طرح ترافیك، طرح زوج و فرد خودروها از
جلوی در منازل تا پایان هفته اجرا می‌شود تا شاید ریه‌های شهروندان
تهرانی‌ها در جنگی نابرابر مغلوب این ذرات میكروسكوپی بیماری زا نشود.در
حالی كه سال‌هاست تهرانی‌ها و ساكنان كلانشهرهای ایران با مشكل آلودگی هوا
دست و پنجه نرم می‌كنند، كارشناسان می‌گویند آنچه از سوی مسئولان تحت عنوان
عزم ملی برای كاهش آلودگی هوا همچنان اعلام می‌شود، جنبه شعارگونه داشته و
تا كاهش واقعی آلودگی هوا هنوز راهی طولانی در پیش است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ از ارائه
راه‌حل‌هایی چون آبپاشی تهران گرفته تا اعلام تولید و توزیع بنزین با
استاندارد یورو4 در روزهای اخیر؛ به نظر می‌رسد كه متولی واحدی وجود ندارد
تا گرهی از كلاف سردرگم آلودگی هوای تهران باز كند. اظهارات روز گذشته رئیس
سازمان حفاظت محیط‌زیست برای اجرایی شدن طرح زوج و فرد خودروها از جلوی در
منازل تهرانی‌ها گواهی است بر این ادعا. هرچند بر اساس مصوبات هیات دولت،
اجرای تمهیداتی برای كاهش موقتی آلودگی هوا تنها منوط به مصوبات كمیته كاهش
آلودگی هواست اما روز گذشته پیش از تشكیل این كمیته، رئیس سازمان حفاظت
محیط‌زیست از اجرایی شدن طرح زوج و فرد از جلوی در منازل خبر داد.
اظهارنظری كه واكنش سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران
بزرگ و جانشین او را برانگیخت. از آنجا كه این اظهارنظر پیش از تشكیل جلسه
كمیته كاهش آلودگی هوای تهران اعلام شده بود، سرهنگ جمال بذرافشان، جانشین
پلیس راهور تهران بزرگ اعلام كرد: «تنها کمیته اضطرار کاهش آلودگی هوای
استانداری تهران می‌‌تواند چنین مصوبه ای را اعلام كند و هیچ دستگاه دیگری
نباید در ارتباط با اجرای طرح زوج و فرد تصمیم‌گیری کند. بر اساس موارد
قانونی در این زمینه باید نظر کمیته اضطرار کاهش آلودگی هوا به پلیس منعکس
شود و سپس پلیس برای اجرای طرح اقدام کند.»
این در حالی است كه به گفته مهندس وحید نوروزی، مشاورمحیط‌زیست معاون
شهردار تهران و یكی از نمایندگان شهرداری در كمیته اضطرار كاهش آلودگی هوا،
نماینده راهور تهران نیز در جلسه روز گذشته به اجرایی شدن این طرح از جلوی
در منازل رای مثبت داد. نوروزی در گفت‌وگو با تهران امروز می‌گوید: «آنچه
لازم به اجراست قانون است و سازمان حفاظت محیط‌زیست باید حدود خود را از
نظر قانونی رعایت كند. درست است كه رئیس این سازمان معاون رئیس‌جمهور است و
در رده‌ای بالاتر از اعضای این كمیته قرار دارد اما تصمیم‌گیری برای طرح
زوج و فرد فقط در اختیار اعضای كمیته است و در صورت تشكیل جلسه می‌توان
برای آن تصمیم‌گیری كرد.»
كمیته تصمیم می‌گیرد نه فرد!
نوروزی ادامه می‌دهد: «اجرای طرح و زوج و فرد خودروها، عدم فروش آرم
روزانه طرح ترافیك یا حتی تعطیلی، از راه‌حل‌هایی است كه به‌طور موقتی
می‌توانند در كاهش آلودگی هوا كمك كنند. اما دستورالعمل‌ها در این زمینه
كاملا مشخص است، اگر میزان آلاینده‌ها به عدد خاصی برسد، جلسه كمیته تشكیل
می‌شود و بسته به اینكه در شرایط هشدار، اضطرار یا بحران باشد، تصمیماتی
اخذ می‌شود.» نوروزی می‌گوید: «مسئولان باید بدانند كه اظهارنظرهای فردی در
بین راهكارهای كاهش آلودگی هوا جایی ندارد.» او ادامه می‌دهد: «هرچند از
نظر قانونی سازمان حفاظت محیط‌زیست متولی موضوع آلودگی هواست اما این
سازمان قدرت قانونی و اجرایی لازم را برای اجرایی كردن راهكارهای كاهش
آلودگی هوا ندارد. سازمان حفاظت محیط‌زیست نهادی نظارتی است و قدرت اجرایی
چندانی در این زمینه ندارد. بنابراین می‌توان بزرگ‌ترین مشكل را در باره
آلودگی هوا نبود متولی واحد مقتدر در این زمینه دانست.»
نوروزی می‌گوید: «برای حل معضل آلودگی هوا باید در مجلس قانون مصوب شود
و به‌طور مشخص در لایحه برای آن ردیف بودجه مشخص در نظر گرفت. هر سال‌هم
كمیسیون‌های تخصصی گزارش كار در این زمینه را دریافت كنند و این امر در
اختصاص بودجه سال بعد تاثیرگذار باشد. در چنین شرایطی مجلس بر روند كاهش
آلودگی هوا نظارت خواهد داشت اما اكنون در كمیسیون زیربنایی صنعت و
محیط‌زیست، مواردی مصوب می‌شود كه پس از ابلاغ به وزارت‌خانه‌ها، فلان
وزارت‌خانه می‌گوید بودجه ندارم اجرایی كنم.» او با تقدیر از تغییراتی كه
در منش مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست دیده می‌شود، ادامه می‌دهد:
«اقدامات این سازمان نسبت به 5 سال قبل بسیار امیدوار كننده است اما هنوز
به جایگاه آن سازمان محیط‌زیستی كه انتظار می‌رود، نرسیده است.»
به گفته
نوروزی، اگر مسئولان سعی كنند عبارت «عزم ملی» كه بسیار مورد استفاده قرار
گرفته است را به مرحله اجرا درآورند، باید حمل و نقل عمومی را گسترش دهند،
سوخت و خودرو استاندارد تولید كنند و بر از رده خارج كردن خودروهای فرسوده
همت بگمارند. مشاورمحیط‌زیست معاون شهردار تهران معتقد است از رده خارج شدن
فقط یك میلیون و 300 هزار خودرو طی 15 سال، اقدامی چشمگیر نیست.
طرح جدید هم دردی را دوا نكرد
مسئولان دولتی كه طی چند سال اخیر همواره از ناكارآمدی طرح جامع كاهش
آلودگی هوا سخن می‌گفتند، سرانجام در سال گذشته طرح جدیدی را تدوین كردند
كه پس از تصویب در كمیسیون زیر بنایی صنعت و محیط‌زیست پس از تعطیلات
نوروزی به همه وزارت‌خانه‌ها و دستگاه‌ها ابلاغ شد. طرحی كه به نظر می‌رسد
سرنوشت هوای تهران و كلانشهرها را در سال91 نیز دچار تغییر نكرده است. در
ماه‌های گذشته هر گاه دستگاه‌های سنجش آلودگی، میزان آلاینده‌ها بیش از حد
مجاز نشان داده‌اند، تنها راهكارهای موقتی برای كاهش آلودگی هوا اعمال شده
است. سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با بیان ناکارآمدی
راهکارهای موقت مانند اجرای طرح زوج و فرد در تمام شهر یا تعطیلی تهران
برای کاهش آلودگی هوا می‌گوید: «اجرای این طرح‌ها فقط در کوتاه مدت
می‌‌تواند مفید باشد و کاهش آلودگی هوا با استانداردسازی وسایل نقلیه و
سوخت میسر می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «80درصد آلاینده های هوای شهر تهران
به وسیله خودروها تولید می‌شود اما جلوگیری از ورود خودروها تنها راهکاری
موقت برای کاهش آلودگی هواست، در حالی که استانداردسازی این منابع متحرک
می‌‌تواند تاثیر فزاینده‌تری داشته باشد.»
اما سخنگوی فراکسیون محیط‌زیست‌مجلس همزمان با تشدید آلودگی هوای
تهران، بنزین را نقش اول سریال آلودگی هوا می‌داند. او می‌گوید: «عامل اصلی
آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهرهای کشور، کیفیت پایین سوخت و آلودگی
بنزین مصرفی است. آنچه مسلم این است که سوخت ما آلودگی دارد و در این زمینه
هیچ‌گونه تردیدی وجود ندارد و از سوی دیگر موتور خودروهای تولیدی فاقد
مبدل کاتالیستی است و در نتیجه آلاینده‌ها به صورت مستقیم وارد هوا
می‌شوند.» به گفته او، راهکار فوری کاهش آلودگی هوا ارتقای کیفیت سوخت و
نصب مبدل کاتالیستی بر روی خودروهاست.
چون دولت بر اساس قانون متعهد شده
بود تا در سال 91 کیفیت بنزین تولیدی کشور را از طریق کاهش میزان ناخالصی
گوگرد به کمتر از 20 پی پی‌ام و افزایش عدد اکتان آن به 95، ارتقا دهد. اما
بنزینی که اکنون در جایگاه‌های سوخت کشور عرضه می‌شود دارای 1000 پی پی‌ام
گوگرد بوده و عدد اکتان آن نیز کمتر از 85 است.» پروفسور علی یخكشی فوق
دكترای مدیریت محیط‌زیست از دانشگاه ژرژآگوست آلمان، در گفت‌وگو با تهران
امروز می‌گوید: «تشكیل كمیته كاهش آلودگی هوا به تنهایی دردی را دوا
نمی‌كند. سازمان محیط‌زیست باید مدیران قاطعی در اختیار داشته باشد كه برای
اجرایی شدن برنامه‌های این كمیته تلاش كنند.» او در توصیف عملكرد سازمان
حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: «سرعت حركت لاك پشت‌ها از روند اجرایی شدن طرح
جامع كاهش آلودگی هوا سریع‌تر است.»
پروفسور یخكشی ادامه می‌دهد: «مشكل این است كه مسئولان آنقدر دست روی
دست می‌گذارند تا مسئله حاد شود آن وقت از راه‌حل‌های غیرمنطقی و افراطی
استفاده می‌كنند. كارشناسان و متخصصان از 10 سال پیش تاكنون همواره فریاد
زده‌اند كه وضعیت آلودگی هوای تهران هر روز وخیم و وخیم‌تر می‌شود اگر
چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود اما متاسفانه همچنان شاهد برخوردها و
كشمكش‌هایی چون عدم پرداخت بودجه برای گسترش مترو هستیم.» یخكشی می‌گوید:
«در كشورهای توسعه یافته بهترین خودروها از بهترین كارخانه‌های خودروسازی
پس از 10 سال فرسوده اعلام می‌شوند اما عمر خودرو فرسوده در كشور ما 25 سال
است! »
آلودگی هوا را جناحی نكنید
رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهر تهران نیز با انتقاد از این
روند اعلام كرده است: «مردم از روند جناحی کردن مسائل آلودگی هوا خسته شده و
به‌دنبال نتایج کاهش آلودگی هوا هستند.» به گفته مهندس محمدهادی حیدرزاده:
«اصل 50 قانون اساسی تاکید دارد حفاظت از محیط‌زیست وظیفه عمومی است،
بنابراین موضوع آلودگی هوا به صورت مشخص وظیفه یک یا چند دستگاه نیست؛ بلکه
باید همه سازمانها، نهادها و احزاب و بخش‌های مختلف در این زمینه مشارکت
کنند. درمدیریت آلودگی هوا چه به صورت رسمی و غیررسمی باید تغییراتی ایجاد
شود. فضای فعلی آلودگی هوا در فضای رسانه‌ای و سیاسی متاسفانه فضای مدیریت
پینگ پنگی است و همه توپ را به زمین هم می اندازند، هم اکنون کمترین جریان
به سمت متن آلودگی است و همه به حاشیه‌ها توجه دارند که این عامل عواقب
بسیار بدی را به‌دنبال دارد که مهم‌ترین نشانه آن افزایش میزان آلودگی
هواست.»
او با بیان اینکه در شرایط حساس سیاسی حال حاضر کشور بسیاری از
رسانه‌های بیگانه از موضوع تعطیلی شهر تهران به علت آلودگی هوا سوءاستفاده
می‌کنند، می‌گوید: «همانند موضوع دیپلماسی هسته‌ای ما در موضوع آلودگی
هواباید به یک همگرایی بین همه سلائق علمی، اجتماعی و سیاسی در داخل نظام
برسیم و از فرافکنی و متهم کردن یکدیگر جلوگیری کنیم که این دلیل بر سانسور
انتقادهای سازنده و کارشناسانه نخواهد بود.»
حیدرزاده پیشنهاد ائتلافی بزرگ برای كاهش آلودگی هوا را ارائه كرده و
ادامه می‌دهد: «براساس نظرات کارشناسانه تعدادی از تشکل‌های زیست‌محیطی و
متخصصین محیط‌زیست به منظور رسیدن به یک انسجام در مدیریت آلودگی هوا،
اولویت قرار دادن حفظ سلامت شهروندان، جلوگیری از فضای ملتهب در این بخش و
همچنین جلوگیری از بعضی سوءاستفاده‌های داخلی و خارجی پیشنهاد یک ائتلاف
بزرگ را در این زمینه داده‌ایم.» او با بیان اینکه در این ائتلاف چند بخش
مهم حضور دارند، می‌افزاید: «این بخشها شامل مسئولان اجرایی کشور
درحوزه‌های مرتبط شامل روسای سازمان محیط‌زیست در بعد از انقلاب، متخصصین و
اساتید دارای سوابق علمی، تشکل‌های زیست‌محیطی مرتبط با آلودگی هوا،
فراکسیون محیط‌زیست‌مجلس، صنایع مرتبط از جمله خودروساز و صنایع سوخت و
همچنین نمایندگان رسانه‌ها هستند.»
حیدرزاده با تاكید بر اینكه از روسای
پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست و معاونان آنها برای شركت در این ائتلاف دعوت
شده است، ادامه می‌دهد: «پیشنهاد ما این است که این ائتلاف جلساتی را در
صورت نیاز با رئیس‌جمهوری، رئیس مجلس، رئیس قوه قضائیه و مسئولین اجرایی
داشته باشد که همگرایی را بیشتر کرده و به نوعی در بهبود وضعیت آلودگی هوا
کمک کند.»
هرچند از نظر قانونی سازمان حفاظت محیط‌زیست متولی موضوع آلودگی هواست اما این سازمان قدرت قانونی و اجرایی لازم را برای اجرایی كردن راهكارهای كاهش آلودگی هوا ندارد. سازمان حفاظت محیط‌زیست نهادی نظارتی است و قدرت اجرایی چندانی در این زمینه ندارد.
نظر شما