سلامت نیوز : صحنه ی عجیبی ست؛ هم عجیب هم وحشتناک! دو نفرند؛ یکیشان به زور می خورد 15 سال داشته باشد. آن یکی کمی بزرگتر است؛ صدایش دورگه شده و کمی کرک پشت لبش سبز شده است. جفتشان سیگار باریک و درازی را بین دو انگشت گرفته اند و هر از گاهی دودش را عمیق می کشند توی ریه و عین حرفه ای ها قورتش می دهند و از بینی می دهند بیرون.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خبرگزاری دانشجو ؛ نوجوان بزرگتر می گوید که یادش نمی آید اولین بار کی سیگار کشیده ولی همیشه دلش می خواسته با این موجود لاغر دوست شود و تجربه اش کند. آن یکی پسرک هم خیلی وقت نیست سیگاری شده. خودش می گوید سیگاری نیست و تفننی می کشد؛ شاید هفته ای یک بسته. پدرش سیگاری بوده و همه ی سیگارها را به اسم و قیافه و قیمت و حتی بو می شناسد!

هر دویشان از این که خانواده ها بفهمند سیگار می کشند می ترسند اما این ترس مانع کارشان نمی شود. برای تهیه پول سیگارشان هم به مشکل برمی خورند گاهی. یکیشان می گوید که از وقتی سیگار گران تر شد مجبورند مارک ارزانتری بخرند اما حاضر نیستند تعدادش را کم کنند.

از روی چشم و هم چشمی می کشند یا کلاسِ کشیدن سیگار بالاست، نمی دانم! فقط این را می دانم که خیلی زود دریچه ی دنیایی برایشان باز شده که دنیای قشنگ و خوش عاقبتی نیست...

فراگیری دخانیات، یک مشکل جهانی

فراگیری دخانیات نه تنها مشکل کشور ما، که یک مشکل جهانی است. رشد و توسعه بی سابقه تولید مواد دخانی و فروش گسترده آن، به ویژه در کشورهای جهان سوم و با فرهنگ پایین تر، زیان های بسیاری را به دنبال داشته است.

بیماری، مرگ و میر، مشکلات فرهنگی و اخلاقی و ... از جمله عواقب این همه گیری نامیمون به حساب می آید.

واقعیت هایی مثل «تجربه نخستین سیگار در نوجوانی وجوانی» و «مقدمه بودن سیگار برای اعتیاد» قابل کتمان نبوده و هر چه زودتر باید برای آنها راهکاری اندیشید.

بر اساس مطالعات انجام شده، در حال حاضر سن گرایش به دخانیات در کودکان و نوجوانان به 12 سال رسیده است؛ این آمار زنگ خطر بزرگی برای همه جوامع، علی الخصوص کشور خودمان به حساب می آید.

مجید ابهری، روانشناس و آسیب شناسی در این باره می گوید: «کاهش سن دخانیات به زیر 13 سال نشانگر نزدیک بودن خطر است. با توجه به سهولت دسترسی به سیگار در جامعه ما یعنی فروش دانه ای در دکه های روزنامه فروشی و بعضی از مغازه ها و تنوع سیگارها در بازار، آمار نوجوانان و جوانان سیگاری رو به افزایش است. در جهت گرایش به دخانیات، الگوهای رفتاری مثل پدر و مادر، دوستان و همراهان، هنجارفرستان یا گروه های مرجع مثل هنرپیشه ها و چهره های محبوب جامعه تاثیر مستقیم دارند».

این مشکل نه تنها در ایران، که در بسیاری از کشورهای جهان حتی کشورهای پیشرفته و صنعتی به معضلی بزرگ تبدیل شده است. برای مثال در کشور انگلستان که به طور متوسط روزی 570 کودک برای اولین بار سیگار می‌کشند و به این ترتیب هر سال 207 هزار کودک بین 11 تا 15 سال مصرف دخانیات را آغاز می‌کنند.

طبق این آمار، شمار کلی کودکانی که سیگار کشیدن را امتحان کرده بودند 50 هزار مورد بیشتر از 157 هزار مورد سال ٢٠١٠ بوده است.

در اکثر کشورهای دنیا، قوانین بازدارنده در کنار فعالیت های فرهنگی برای از بین رفتن این مشکل وضع و اجرا می شود. چیزی که جای خالی اش با به صدا در آمدن زنگ خطر در کشور ما، هر روز چشمگیرتر می شود.

چرا نوجوان به دخانیات روی می آورد؟

مصرف دخانیات، سیگار و قلیان در بین نوجوانان رواج بسیار یافته است. شکسته شدن تابوی کشیدن قلیان در بسیاری از خانواده ها و فرهنگ ها، نوجوان را به سمت امتحان و تجربه ی سیگار نیز سوق می دهد.

برخی نوجوانان برای نشان دادن استقلال به این امر روی می آورند. گاه نیز برای مقبولیت در بین دوستان و همسالان و جلب رضایت و توجه آنها دست به اعمال غیرعاقلانه، علی الخصوص اعتیاد می زنند.

ابهری معتقد است: «بزرگنمایی و نشان دادن خود در مرحله ای بالاتر از سن واقعی از یک طرف، از طرف دیگر ضعف مهارت اجتماعی «نه» گفتن به دعوت های غیرمنطقی باعث ورود نوجوانان و جوانان به عرصه دخانیات است.

95 درصد از معتادان سقوط خود را از سیگار شروع کرده اند. یعنی سیگار و قلیان دروازه ورود به مواد مخدر می باشد. بنابراین تغییر سبک زندگی تحت تاثیر شبکه های ماهواره ای در کنار الگوهای منفی رفتاری، دوستان و همسالان نامناسب، آزادی فروش به افراد کمتر از سن قانونی از دلایل اصلی این گرایش است.»

طبق نظر کارشناسان، فراوانی سیگار در بازار، جذابیت های ظاهری نظیر شکل، رنگ، طعم و پاکت های سیگار، تبلیغات، دیدن صحنه هایی از سینما و تلویزیون و تقلید از هنر پیشه ها، آگاه نکردن جوانان از خطرات و مضرات سیگار از سوی مسئولان و نیز پشت کنکور ماندن، از جمله عوامل اجتماعی مؤثر در روی آوردن جوانان به سیگار است.

همچنین ارضای حس کنجکاوی، احتیاج به لذت و تفریح، نیاز به معاشرت و دوستی، همانند سازی با دوستان سیگاری، تأمین امنیت، نیاز به احترام واطمینان، احساس حقارت، کمبود عزّت نفس، نیاز به جلب توجه، اعلام مرد بودن، نیاز به تسکین اعصاب، و نیز رفع خستگی، شکست ها و ناکامی ها، همه از عواملی است که سبب می شود شخصیت آسیب پذیر، زودتر و راحت تر به دخانیات روی بیاورد.

روی آوردن کودکان و نوجوانان به دخانیات و خلاء های قانونی


در اکثر کشورهای جهان، برای کنترل پدیده ی روی آوردن نوجوانان به دخانیات، قوانین سفت و سختی وضع و اجرا می شود. قوانینی که در ایران جایشان خالیست. چندی پیش محمدمهدی پورفاطمی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان اینکه برای مصون‌سازی کودکان از اعتیاد خلاء قانونی وجود دارد، گفته بود: مصون‌سازی کودکان از اعتیاد باید به شکل طرح یا لایحه در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد.


وی همچنین ابراز نگرانی کرده بود: کاهش سن اعتیاد به مواد مخدر و ابتلای کودکان به این مواد افیونی مساله بسیار جدی و حادی است که باید هرچه سریع‌تر فکری برای حل و رفع آن اجرایی شود.

این نماینده مجلس حتی پیشنهاد ایجاد کیته ای مخصوص رسیدگی به مسائل کودکان و نوجوانان را داده بود که به صورت جدی به مسائل مختلف مربوط به نوجوانان علی الخصوص مسائل فرهنگی و زیربنایی پرداخته شود.

پیشگیری بهتر از درمان

همواره جلوگیری از وقوع یک اتفاق، راحت تر و کم هزینه تر است از درمان! مؤثرترین راهبرد برای توانمندسازی افراد در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی اقدامات پیشگیرانه است؛ چرا که یک دلار هزینه در پیشگیری اولیه از اعتیاد از 20 دلار خسارت ناشی از سوء مصرف مواد در جامعه جلوگیری می‌کند.در این زمینه، آموزش مهمترین و بهترین روش پیشگیری است.

نماینده تهران، ری و شمیرانات در این باره می گوید: «درحالیکه در کشورهای اروپایی برای آموزش نوجوانان سرانه‌ای معادل 30 دلار اختصاص پیدا کرده است سرانه یارانه آموزشی در ایران فقط نیم دلار برآورد شده است.

در همین راستا دبیر کل جمعیت مبارزه با دخانیات در این باره از انجام توافقاتی با وزارت آموزش و پرورش برای اجرای طرح پیشگیری از استعمال دخانیات در مدارس (پاد) خبر داد و گفت: قرار است این طرح در مقاطع ابتدایی و راهنمایی به زبان دانش‌آموزان اجرایی شود و از روش‌های تأثیرگذار استفاده شود.

او همچنین از تصویب قانونی در مورد ممنوعیت فروش دخانیات به کودکان زیر 18 سال خبر داد و گفت که حتی اقلامی مانند آدامس نباید با اسم مشابه سیگار در بوفه مدارس فروخته شود.

وی با بیان اینکه تا صد متری مراکز آموزشی عرضه دخانیات ممنوع است، گفت: اجرای چنین قانونی به زمان زیادی احتیاج دارد و ممکن است 20سال طول بکشد اما برای اثرگذاری بر روی تقاضا باید آرام آرام وارد عمل شد.

با نوجوان سیگاری ام چه کنم؟
شاید هیچ اتفاقی برای یک پدر و مادر وحشت آورتر از پیدا کردن پاکت سیگار در کیف نوجوان اش نباشد. با این اتفاق هر دلیلی که داشته باشد و هر زمانی که روی دهد، باید قاطعانه برخورد کرد. اما راهکارهای عملی برای برخورد با چنین شرایطی چیست؟

1. یک سوزن به خود، یک جوالدوز به نوجوان!
همیشه نوجوانانی که والدین همیشه نوجوانانی که والدین سیگاری دارند بیشتر از بقیه به سیگار کشیدن روی می آورند. بنابراین اگر پدر یا مادری سیگاری هستند و فرزند نوجوانی در خانه دارند باید سیگار کشیدن را ترک کنند و یا اگر این کار برایشان سخت است، سعی کنند این امر را جلوی کودک و نوجوانشان تکرار نکنند.

2. تشریح وضعیت موجود و پیش بینی آینده برای نوجوان
همیشه روشن کردن وضعیت موجود، آنچنان که هست و نه آنطور که نوجوان برای خودش به تصویر کشیده، مفید و مثمر ثمر است. باید برای نوجوان توضیح داد که سیگار کشیدن آن چنان هم که تبلیغ می کنند کار شیک و باکلاسی نیست! افراد سیگاری همیشه نفس بدبویی دارند. حتی مو و لباس آنها هم بوی دود مانده می گیرد و بسیار بدبو و غیرقابل تحمل می شود. حتی اگر از زردی دندان ها بگذریم، سرفه های مزمن و کاهش انرژی برای فعالیت های روزمره عوارض بسیار آزاردهنده ای هستند که افراد سیگاری را تهدید می کنند.

3. توجه دادن نوجوان به مسائل مالی
می توان نوجوان را به پرهزینه بودن عادت سیگار کشیدن متوجه کرد. این که او بفهمد چه مقدار از پولی که می تواند صرف خرید وسایل مهم و مورد نیاز شود، دود می شود و به هوا می رود، در ترک دادن او بسیار موثر است.

4. تقویت مهارت اظهارنظر و «نه» گفتن در نوجوان
تجربه نشان داده که نوجوانان در محیط های دوستانه و بین همسالان خود گرایش بیشتری به مصرف دخانیات دارند. اگر به نوجوان مهارت اظهارنظر یاد دهیم و به او بفهمانیم که به جا و در شرایط مناسب از «نه» استفاده کند، بسیاری از مشکلاتمان را حل کرده ایم.

آمار نشان می دهد نود درصد والدین، 5 سال پس از روی آوردن فرزندشان به دخانیات و حتی مواد مخدر، متوجه این موضوع می شوند. این آمار، به والدین هشدار می دهد که نظارت خود بر اعمال و رفتار و همچنین تربیت بیشتر و بیشتر کنند.