سلامت نیوز : برنامه جامع کنترل سرطان روی کاغذ باقی‌مانده است. این را پیام آزاده، مسئول کمیته سیاست‌گذاری شبکه ملی تحقیقات سرطان وزارت بهداشت می­گوید. شبکه ملی تحقیقات سرطان در سال 85 و با هدف ارتقای تحقیقات بومی سرطان، هماهنگی بین بخش‌های مختلف تحقیقاتی، اجرایی و خدماتی کشور شروع به فعالیت کرد. دامنه پوشش این شبکه تمامی تحقیقات علوم پایه، بالینی و اپیدمیولوژیک و در نظام سلامت را شامل می‌شود و متشکل از تمامی مراکز علمی کشور است که در زمینه سرطان فعالیت می‌کنند. این شبکه برای همکاری هماهنگ و هدفمندکردن مراکز تخصصی علوم پایه و بالینی مرتبط با تحقیقات سرطان بر اساس اولویت‌های نظام سلامت، ساختاری فراگیر ایجاد کرده است و از انجام پژوهش‌های هدفمند مراکز تحقیقاتی کشور در زمینه سرطان حمایت می‌کند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ تمام مراکز تحقیقاتی کشور که در زمینه سرطان تحقیقات می‌کنند می‌توانند جزو اعضای این شبکه باشند. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در سال 89 اساسنامه شبکه‌های تحقیقاتی را براساس نیازهای پژوهشی نظام سلامت در شورای گسترش دانشگاه‌ها مصوب کرد و شبکه تحقیقات سرطان براساس اساسنامه مجددا تشکیل شد و به فعالیت خود ادامه داد. اما روز گذشته پیام آزاده مسئول کمیته سیاست‌گذاری شبکه ملی تحقیقات سرطان وزارت بهداشت در رابطه با برنامه­های این شبکه گفت: به عنوان مسئول سیاست‌گذاری برنامه جامع کنترل سرطان باید بگویم تا به امروز این برنامه اجرا نشده و فقط روی کاغذ است. از اینکه وزارت بهداشت برای پیشگیری از سرطان کاری انجام نداده است متاسفم. به گفته پیام آزاده درست است که وزارت بهداشت متولی عملیاتی کردن برنامه جامع کنترل سرطان است اما اجرای این برنامه یک کار مدیریتی است و عزم ملی نیاز دارد.

اجرای برنامه کنترل جامع سرطان نیازمند همکاری ارگان‌های مختلف و مشارکت آنهاست و وزارت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند با سرطان مقابله کند. مسئول کمیته سیاست­گذاری شبکه ملی تحقیقات سرطان ادامه می­دهد: دست وزارت بهداشت و من به عنوان مسئول سیاست‌گذاری برای اجرای برنامه جامع کنترل سرطان بسته است اگرچه دست و پا می‌زنیم اما ارگان‌های دیگر و مجلس باید کمک کنند. مسئول کمیته سیاست­گذاری شبکه ملی تحقیقات سرطان وزارت بهداشت در حالی از کم‌توجهی وزارت بهداشت نسبت به اجرای این قانون خبر می‌دهد که محمدحسین قربانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس در گفت‌وگو با آرمان می­گوید: اینکه وزارت بهداشت بگوید دست ما بسته بوده یک جور فرار به جلو محسوب می­شود و کسی نیست که بخواهد دست آنها را ببندد و این­گونه فرافکنی­ها برازنده تشکیلاتی مثل وزارت بهداشت یک کشور نیست.

چطور سلامت بمانیم؟

میوه­ها و سبزیجات نجات بخشند. مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه به آرمان می­گوید: «سبزی­ها و میوه­ها به دلیل داشتن ویتامین­های A و E و آنتی­اکسیدان­ها می‌توانند دیوار دفاعی خوبی در برابر ابتلا به سرطان باشند و در مقابل خوردن مواد غذایی حاوی نیترات و نیتریت می­توانند خطرناک باشند چراکه در بدن به نیتروزامین تبدیل می­شوند و این ماده سرطان­زاست. سوسیس و کالباس و موادغذایی دارای ترکیبات افزودنی نگهدارنده از این دسته­اند. در سوسیس و کالباس‌ها برای ماندگاری گوشت و رنگ آن از این مواد استفاده می‌شود که استفاده نکردن از این مواد غیرممکن است زیرا فاسد شدن گوشت را به تاخیر می­اندازد و طعم و رنگ گوشت را حفظ می‌کنند که این دو ماده در بدن باعث تولید نیتروزامین‌ها شده و در درازمدت ایجاد بیماری می‌کنند. همین­طور مصرف بی­رویه غذاهایی که در روغن زیاد سرخ می­شوند مانند چیپس، به دلیل تولید فرآورده سرطان­زایی به نام آکریلامید مضر است.» آکریلامید یک ترکیب شیمیایی است که در غذاهای با منشاء گیاهی که غنی از کربوهیدرات و مقدار کمی پروتئین است در طی مراحل پخت با حرارت بالا، تشکیل می‌شود. کیمیاگر در پاسخ به این سوال که نیترات و نیتریت موجود در کودهای شیمیایی در تبدیل کردن میوه­ها و سبزیجات به عوامل سرطان‌زا موثر است یا خیر می­گوید: «کود استفاده شده برای این محصولات آن­قدر نیست که آنها را به مواد مضر تبدیل کند. ترکیبات ازته موجود در کودها نمی­تواند خاصیت ضد سرطان میوه­ها و سبزیجات را از بین ببرد. گمان نمی­کنم حتی میوه­هایی هم که بیش از حد بزرگ هستند دارای ترکیبات سرطان­زا باشند.»

کودهای چینی هنوز بلاتکلیف

زمستان سال گذشته بود که یکی از نمایندگان مجلس از واردات کودهای چینی و استفاده از آنها در تولید محصولات کشاورزی خبر داد. حبیب برومندداش‌قاپو، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس گفته بود یکی از دلایل آلوده بودن برخی محصولات کشاورزی به کودهای شیمیایی، استفاده از کودهای تاریخ گذشته چینی است. واردات حجم بالای کودهای چینی باعث ورشکستگی کارخانه‌های تولیدکننده کود شده و توزیع کودهای چینی باعث شده که تولیدکنندگان بخش اعظم محصولات کشاورزی خود را با کودهای غیربهداشتی تغذیه کنند. همین­طور محمد دهقانی، عضو هیات‌رئیسه مجلس، صادق خلیلیان، وزیر جهاد کشاورزی را در مجلس مورد خطاب قرار داده و از او سوال کرده بود که «چرا وزارت جهاد کشاورزی، مفاد بند «و» ماده ۳۴ قانون برنامه پنجم توسعه را اجرایی نکرده است؛ بندی که به‌طور مستقیم اشاره به کاهش استفاده از سموم ضدآفت و کودهای شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی و جایگزینی آنها با کودهای زیستی و ارگانیک دارد.»

براساس اظهارات عضو هیات‌رئیسه مجلس، وضعیت محصولات کشاورزی به دلیل استفاده از سموم شیمیایی زیاد، خطرناک است و سالانه هفتاد هزار بیمار سرطانی به آمار سرطانی‌های کشور افزوده می‌شود که یک‌سوم آنها بر اثر محصولات کشاورزی مسموم دچار این بیماری می‌شوند. با این حال محمدحسین قربانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس، بعد از گذشت حدودا پنج ماه از ماجرای کودهای چینی نسبت به سرنوشت‌شان اظهار بی‌اطلاعی می­کند و می­گوید: «اگر بنا باشد کودها به این شکل استفاده شوند، محصولات کشاورزی در خطرند. در برنامه پنجم توسعه آمده است وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی موظفند سموم مورد استفاده برای کشاورزی و باغداری را رصد کنند و ببینند چقدر از سموم مجاز برای تولید این محصولات استفاده شده و میزان استفاده و نوع کود و سموم را دقیق بررسی کنند که تا به حال عملی نشده است. این موضوع موجب سوال از دو وزیر شد و آنها هم قول دادند که برنامه مدونی تهیه کنند و گزارش جامعی به مجلس ارائه دهند.» قربانی می‌گوید که متولیان این ماجرا، زمستان گذشته، از مجلس 6 ماه مهلت خواسته­اند تا این موضوع را بررسی و گزارش‌شان را حاضر کنند.

چه کسی مسئول است؟

قربانی می­گوید وزارت بهداشت به جای آنکه در برنامه جامع کنترل سرطان از دست بسته بودن خود بگوید کند بهتر است مسئولانه و شفاف به مردم بگوید نتوانسته از پس وظایفش در این رابطه بربیاید و از مردم عذرخواهی کند. عضو کمیسیون بهداشت مجلس ادامه می­دهد: البته نباید زحماتی را که در حوزه­های مختلف کشیده می­شود نادیده بگیریم. هرچند نقدهایی بر عملکردها وارد است اما نباید به خاطر مسائل سیاسی به خدمات انجام شده نیز نگاهی بدبینانه داشته باشیم. شاید پایلوت خوبی برای مدیریت بیماری سرطان نداشته­ایم اما این به این معنا نیست که ابدا هیچ کاری در این زمینه صورت نگرفته است. باید نقص­­ها را دید و آنها را در برنامه­های آینده بهبود بخشید. بسیاری از اساتید پایش­هایی در مراکز سرطان، غدد و... داشته­اند که نمی­توان از آنها غافل شد. به گفته این نماینده مجلس، شبکه ملی تحقیقات سرطان مجموعه­ای در حوزه وزارت بهداشت است که برای تحقیق، بررسی و پیگیری علل ابتلا به این بیماری و ارائه گزارش و آمار است و درمان به عهده مراکز درمانی است. تشکیلاتی که جدا در این حوزه فعالیت می­کنند باید منسجم شوند و موضوع سرطان نباید تنها در یک حوزه بررسی شود. محمدحسین قربانی می­گوید: جلوگیری از تولید ظروف یکبار مصرف سرطان­زا، نظارت بر سموم کشاورزی، مدیریت محیط زیست و جلوگیری از آلوده شدن آب‌های زیرزمینی به فاضلاب­ها و... همه باید مدنظر قرار بگیرند. پدیده ریزگردها، انواع آلودگی­های محیط‌زیست، هوای ناپاکی که نفس می­کشیم، ذراتی که از مصرف سوخت غیر استاندارد وارد هوا می‌شود، تولید بی­رویه اتومبیل­های فاقد استانداردهای زیست محیطی و... همه در سلامت مردم شهرها نقش دارند. چه کنیم که سرطان را کنترل کنیم؟ چه کسی مسئول است؟ همه. هر کسی در هر نهادی که مسئولیت دارد اگر وظیفه‌اش را به‌درستی انجام دهد و کوتاهی نکند، از پس نقش خودش در کنترل سرطان برآمده است...اگر هیچ‌کس کم نگذارد و متعهدانه رفتار کند.