سلامت نیوز :  در نظام سلامت هر کشور، داروها جایگاه مهمی دارند. افراد زیادی به مصرف آنها نیاز دارند و هرگونه اختلال در تولید یا توزیع دارو می‌تواند صدمه‌های جبران‌ناپذیری به مردم بزند. در ماه‌های اخیر و در پی تشدید تحریم‌ها، وضعیت دارو نیز همانند بسیاری اقلام ضروری دیگر، نابسامان و تهیه بعضی داروها، به خصوص داروهای بیماری‌های خاص، برای بیماران دشوار شده است و این مشکلات می‌تواند به قیمت جان آنها تمام شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خبرآنلاین ؛ برای بررسی وضعیت تولید و مصرف دارو در کشور و مقایسه داروهای خارجی و ایرانی، با دکتر فرزاد کبارفرد، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و رئیس آزمایشگاه‌های جامع تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی گفت‌وگو کرده‌ایم.

چرا خیلی از مردم فکر می‌کنند داروهای خارجی از انواع ایرانی مؤثرترند؟
برای روشن شدن مسئله، بهتر است ابتدا به فرایند تولید دارو اشاره کنم. صنعت داروسازی، صنعت ارائه داروهایی است که بتوانند بعد از استفاده، اثر موردنظر را ایجاد کنند. تولید هر شکل دارو روش خاصی دارد. مثلاً روش ساخت داروی تزریقی با ساخت کپسول متفاوت است. شاید بهتر باشد صنعت داروسازی را به هنر آشپزی تشبیه کنیم. در آشپزی هم، مواد اولیه لازم است اما کافی نیست و به آشپز بستگی دارد که بتواند از مواد اولیه، یک غذای خوب تهیه کند یا یک غذای معمولی. در مورد داروهای داخلی و خارجی نیز همین مسئله صدق می‌کند.

پس داروهای ایرانی و خارجی تفاوتی ندارند؟
بالاخره داروهای ایرانی و خارجی تفاوت دارند ولی این تفاوت در مواد اولیه آنها نیست و مواد اولیه تا حد زیادی یکسان است. البته ماده اولیه خوب هم لازم است اما هنر و پیچیدگی کار، در مخلوط کردن و به دست آوردن داروی نهایی است. به‌عبارت دیگر، میزان اثربخشی دارو، فقط به ماده اولیه خوب مربوط نیست و به فرایند خوب و صحیح ساخت آن هم بستگی دارد. در کشور ما، قسمت دوم، یعنی صنعت وجود دارد اما متأسفانه در تهیه ماده اولیه در داخل ، هنوز با مشکل روبه‌رو هستیم و نمی‌توانیم همه مواد اولیه دارو را از داخل کشور تأمین کنیم. در خط تولید داروها، علاوه بر مواد اولیه، از مواد چسباننده، بازکننده، افزودنی و... هم استفاده می‌شود که این مواد در کیفیت نهایی دارو، اثر بسیار زیادی دارد. اگر هر کدام از این مواد، کیفیت لازم را نداشته باشند، محصول نهایی، مطلوب از آب درنمی‌آید. متأسفانه تهیه همه این مواد (چه اولیه و چه افزودنی) در داخل کشور امکان‌پذیر نیست و لازم است بعضی از آنها از منابع مناسب خارجی، انتخاب و خریداری شودند.

یعنی اگر مواد اولیه وجود داشته باشد، داروهای خارجی هیچ مزیتی بر داروهای ایرانی ندارند؟
اگر مواد اولیه تأمین باشند (البته مواد اولیه با کیفیت)، صنعت داروسازی کشور ما در نحوه ساخت دارو مشکلی ندارد و این تصور که داروهای خارجی بهتر از انواع ایرانی هستند، درست نیست. داروی ساخت داخل، از نظر ماده اولیه هیچ‌چیز کم ندارد و کنترل‌های وزارت بهداشت در مورد تضمین کیفیت دارو وجود دارد تا وقتی که ثابت نشود دارویی از استانداردهای لازم برخوردار است، به بازار عرضه نمی‌شود. در نهایت اینکه فقط شاید تکنیک ساخت بعضی داروهای خارجی بهتر باشد ولی همین امر باعث شده کل صنعت داورسازی تحت‌تأثیر قرار بگیرد.

بعد از صادر شدن مجوز ساخت و ورود دارو به بازار چه؟ دیگر کنترلی انجام نمی‌شود؟
چرا حتماً انجام می‌شود. باید مدام این داروها کنترل شوند تا فرایند ساخت همیشه استانداردهای لازم را داشته باشد و نمونه‌برداری‌های مداوم از داورخانه‌ها انجام می‌گیرد و داروها بررسی می‌شوند و اگر استاندارد رعایت نشده باشد، تذکرهای لازم داده می‌شود تا کارخانه آن مشکل را برطرف کند.

در حال‌حاضر علت کمبود دارو در کشور چیست؟
فرآیندهای ثبت سفارش، واریز ارز، فرآیندهای بازرگانی و.... برای خرید این مواد اولیه به تأمین ارز نیاز دارند و چون انتقال ارز مختل شده است، این فرآیندها نیز دچار مشکل شده‌اند. درگذشته، معمولاً این خریدها، به‌صورت اعتباری انجام می‌شد مثلاً کارخانه یا شرکت، 10درصد پول را ابتدا می‌پرداخت و 90درصد باقیمانده را بانک تضمین می‌کرد و بعد از ورود ماه اولیه، مبلغ باقیمانده پرداخت می‌شد اما اکنون با تحریم بانک‌های ایرانی، انتقال ارز دچار مشکل شده است و حالا کارخانه‌ها یا شرکت‌های واردکننده ماده اولیه، برای تأمین ارز خود باید سراغ صرافی‌ها بروند و همه پول را یک‌جا ارسال کنند که برای آنها مشکل است. این مشکلات باعث شده فرایند خرید مواد اولیه طولانی‌تر شود، این مواد دیرتر به خط تولید برسند و در نتیجه تولید شود. البته در حال‌حاضر وضعیت کمی بهتر شده اما همان فاصله ایجاد شده، تا حد زیادی باعث بروز مشکل در تأمین مواد اولیه دارویی شد.