سلامت نیوز : بچه‌دار شدن یکی از پرخرج‌ترین برنامه‌های زندگی یک زوج است و شاید بی‌تعارف پرهزینه‌ترین آنها؛ برنامه‌ریزی بلندمدتی برای به دنیا آوردن یک انسان دیگر و تمام هزینه‌هایی که تامین نیازهای حیاتی و نیازهای ثانویه او در پی دارد و همه اینها تازه در صورتی است که زوجی، بی‌دردسر صاحب بچه شوند و مشکلی در مرحله باروری نداشته باشند و بچه بی‌هیچ مشکلی در رحم مادر شکل بگیرد و بزرگ شود و به دنیا بیاید.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ ناباروری مشکل عده‌ای از زوج‌هاست که درمان آن با وجود گستردگی و تنوع در روش‌ها، هزینه‌بر است و باری است برتمام مشکلاتی که سر پا نگه داشتن یک زندگی ساده و متعارف در پی دارد. منصوره موحدین، عضو هیات‌مدیره انجمن باروری و ناباروری می‌گوید: با توجه به هزینه‌های زیادی که درمان این مشکل بر زندگی زوج‌ها تحمیل می‌کند، بهتر است زودتر تشخیص داده شود چراکه مشکلی که با دارو قابل برطرف شدن است، ممکن است به مراحل پرهزینه‌تری برسد و درمان‌های پیشرفته‌تری لازم شود و ازآنجایی که درمان این مشکل از نظر بیمه‌ها چیزی همسنگ جراحی زیبایی است، زوج‌ها باید قید حمایت بیمه را بزنند و هزینه‌ها را خود متقبل شوند. درمان‌های ناباروری جز در مواردی مانند برخی آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها، تحت پوشش بیمه‌ها قرار ندارد.

هزینه هر دوره درمان ناباروری تا سال گذشته بین 2 میلیون و 500 هزار تا 5 میلیون تومان بود، البته با ذکر این نکته که هر دوره درمان فقط 30درصد احتمال موفقیت دارد و برخی از زوج‌ها باید تا 3بار این درمان‌ها را تکرار کنند. البته امسال این هزینه‌ها به گفته عابد فتاحی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، چند برابر شده است. او به‌همین‌دلیل معتقد است اگر بیمه‌ها بخواهند به این روند ادامه دهند و از زیر بار هزینه‌های درمانی نه‌تنها در حوزه درمان ناباروری بلکه در سایر زمینه‌ها هم شانه خالی کنند، باید آنها را از سیستم درمانی کشور حذف کرد و جایگزینی برای آنها یافت.

عابد فتاحی با بیان اینکه زوج‌های نابارور به‌دلیل آرزویی که برای بچه‌دار شدن دارند، حاضرند هرگونه هزینه‌ای برای تحقق این آرزو بپردازند، می‌گوید: همین موضوع باعث شده برخی مراکز درمان ناباروری و پزشکانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، بعضا مبالغ سنگینی از این افراد دریافت کنند. وی با انتقاد از وضعیت بیمه در کشور می‌افزاید: بیمه‌ها در زمینه‌های مختلف، خدمات درست و کاملی عرضه نمی‌کنند و جایی هم که خدمتی می‌دهد، چندان کافی نیست چراکه بیماران و پزشکان را آن‌طور که باید راضی نمی‌کند. بعضا زوج‌های ناباروری هستند که شرایط اقتصادی نامطلوبی دارند. این افراد بیشتر روستایی و از اقشار آسیب‌پذیر هستند و درمان‌های ناباروری هم مشکلاتشان را اضافه می‌کند. ضمن اینکه درمان نشدن هم می‌تواند باعث به‌ وجود آمدن آسیب‌های اجتماعی مانند طلاق در این خانواده‌ها شود.

ایران، کمی بالاتر از میانگین جهانی

اگر زوجی بعد از 6 ماه تا یک‌سال، بدون استفاده از روش‌های جلوگیری، بچه‌دار نشوند، یعنی زن باردار نشود، می‌توان گفت دچار مشکل ناباروری هستند. این تعریفی است که منصوره موحدین، عضو هیات‌مدیره انجمن ناباروری ارائه می‌دهد. موحدین می‌گوید از آنجا که سن ازدواج در کشورمان بالا رفته و به تبع آن اقدام به بچه‌دار شدن دیر صورت می‌گیرد به اضافه سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که بین خانم‌ها شایع شده، اختلالات سیکل تخمک‌گذاری در خانم‌ها و تاثیرات منفی آلودگی‌های محیطی روی مردان موجب شده تعدادی از زوج‌ها دچار مشکل ناباروری شوند.

ایران به لحاظ آمار ناباروری کمی بالاتر از سطح جهانی است به‌طوری که میانگین جهانی ناباروری 12-10 درصد است اما حدودا 15 درصد زوج‌ها در ایران دچار مشکل ناباروری هستند. البته به گفته این استاد دانشگاه، اگر تعریف ناباروری از یک سال پس از قطع روش‌های پیشگیرانه به دو یا سه سال تغییر کند این آمار نیز طبیعتا عوض خواهد شد. ولی در کل 15 درصد زوج‌هایی که در سن باروری هستند به این مشکل دچارند که بنا بر تحقیقات انجام شده در موارد ناباروری، حدودا در 45 درصد موارد مشکل از سمت مردان، در 45 درصد موارد هم مشکل از خانم‌‌ها و در 10 درصد دیگر هم مشکل ناشناخته یا از هر دو نفر است. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که در ایران، ناباروری با علت مردانه از میانگین جهانی بالاتر است. جانبازان جنگ که در سنین پایین به جبهه‌ها رفته بودند و بعد هم با مشکلاتی مانند ضایعه نخاعی به شهرها و خانه‌هایشان بازگشتند در همان جوانی برای فرزندآوری دچار مشکل شدند و بعضا توانشان را تا حدی از دست دادند.

پسربچه‌هایی که در غرب در معرض بمباران‌های شیمیایی قرار گرفتند نیز در بزرگسالی برای بارور کردن همسرانشان دچار مشکل شدند. این‌گونه مسائل موجب شد که علت مردانه در مساله ناباروری زیادتر از حد جهانی شود ولی به گفته موحدین ایران از این لحاظ، در حالت کلی کمی بالاتر از میانگین جهانی ایستاده است. اما آیا این میزان در شهر و روستا تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد یا روستاییان و شهرنشینان در این مورد چندان تفاوتی با هم ندارند؟ آن‌طور که منصوره موحدین می‌گوید آلودگی شهرهای صنعتی روی ناباروری مردان موثر است. مثلا کار در کارخانجاتی که با ترکیبات رنگ و رزین سر و کار دارد روی باروری کارکنان اثرگذار است. استفاده از مواد دوپینگ و داروهای تقویتی برای پرورش اندام و برجسته کردن عضلات میزان قدرت بارورکنندگی مردان جوان را کاهش می‌دهد. اما مطالعات همه‌جانبه چندان تفاوتی را از این لحاظ بین ساکنین شهرها و روستاها نشان نداده است.

ناباروری مطلق نیست

ناباروری نسبی است. منصوره موحدین می‌گوید این‌طور نیست که وقتی از ناباروری یک زوج حرف می‌زنیم، منظورمان ناتوانی آنها در به دنیا آوردن بچه به‌طور مطلق باشد بلکه منظورمان این است که این زوج به‌طور طبیعی و بدون دخالت روش‌های درمانی نمی‌توانند صاحب فرزندی شوند. درمان ناباروری از مصرف دارو شروع می‌شود تا تکنولوژی‌های پیچیده‌تر. زوجی که با این روش‌ها می‌توانند بچه‌دار شوند نابارور مطلق نیستند. اما مثلا زمانی که بدن مرد مطلقا نتواند اسپرم تولید کند و شخص نتواند با اسپرم خودش بچه‌دار شود یا اینکه بدن زن تخمک‌گذاری نکند، این مرحله از نظر بیولوژیکی ناباروری مطلق است که با روشی مانند تخمک اهدایی قابل درمان است.

این پزشک و استاد دانشگاه توصیه می‌کند زوج‌ها برای بچه‌دار شدن زودتر اقدام کنند تا مشکل در صورت وجود زودتر شناسایی شود چراکه در سال‌های ابتدایی درمان آن می‌تواند ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر باشد. سن باروری در زنان زود به پایان می‌رسد و اصطلاحا از این لحاظ زنان زودتر پیر می‌شوند و با بالا رفتن سن در زنان باروری‌شان مشکل‌تر می‌شود. موحدین می‌گوید: زوج‌ها معمولا پس از 4 الی 6 سال که از ازدواجشان می‌گذرد اقدام به بچه‌دار شدن می‌کنند و به این دلیل مشکلی که باید زودتر خودش را نشان می‌داد تازه آن زمان آشکار می‌شود و در حالتی که ممکن بود با یک درمان دارویی تحریک تخمک‌گذاری برطرف شود، مراحل پیچیده‌تر و پرهزینه‌تری را تحمیل می‌کند.

دوقلوزایی در درمان ناباروری شایع است؟

گفته می‌شود زوج‌هایی که از روش‌های درمان ناباروری استفاده می‌کنند، بیشتر ممکن است صاحب دوقلو یا چند قلو شوند. منصوره موحدین می‌گوید وقتی زنی با استفاده از روش دارویی تحریک تخمک‌گذاری درحال درمان است، ممکن است در نتیجه مصرف این داروها برخلاف روال آزاد شدن یک تخمک از یک تخمدان برای لقاح، دو تخمک آزاد کند و این احتمال دوقلوزایی را بالا می‌برد. اما در روش‌های لقاح مصنوعی که جنین در آزمایشگاه تشکیل می‌شود- روش‌هایIVS (لقاح آزمایشگاهی) و میکرواینجکشن (تزریق اسپرم به داخل تخمک)- احتمال چندقلوزایی بیشتر می‌شود چرا که تعداد جنین‌ها بیش از یکی است و معمولا 4 تا جنین داخل رحم گذاشته می‌شود تا یکی یا حداکثر دوتای آنها لانه‌گذاری کنند و زنده بمانند.

در کشور ما که ممنوعیتی برای چندقلوزایی به لحاظ قانونی وجود ندارد، می‌توانند درصورتی که جنین‌ها همه ماندند، تا زمان تولد نگهشان دارند ولی معمولا همان هفته‌های اول یکی یا دوتای آنها را با مجوز، کم می‌کنیم تا مادر بتواند حاملگی را تا انتهای ماه نهم به سلامت بگذراند و بچه‌اش را سالم به دنیا بیاورد. اما این موضوع به سن مادر، بار چندم بودن استفاده از این روش درمانی و مسائل دیگری بستگی دارد و البته هر چه مادر جوان‌تر باشد احتمال نگه داشتن همه جنین‌ها در رحمش بالاتر می‌رود و به همین دلیل برای زنان کم‌سن‌تر تعداد جنین کمتری در رحم گذاشته می‌شود.

درمان در کشور ما 100 درصد خارجی است

زوجی که پس از 6 ماه تا یک سال بدون استفاده از روش‌های جلوگیری بچه‌دار نشدند باید زودتر به پزشک مراجعه کنند تا درصورتی که مشکلشان تایید شد، بتوانند با هزینه‌های کمتر ناباروری‌شان را درمان کنند. منصوره موحدین می‌گوید درمان ناباروری در کشور ما صددرصد خارجی است؛ از دارو تا تجهیزات پیشرفته هزینه‌های بالایی دارند و تازه موفقیت با به کار گرفتن هر کدام از این روش‌ها صددرصد نیست و ممکن است یک زوج مجبور شوند هر روشی را چندین بار تکرار کنند تا به نتیجه برسند. اما بیمه در درمان ناباروری چه کاره است؟ به گفته این عضو هیات‌مدیره انجمن ناباروری، بیمه با مسئله ناباروری و نازایی مانند جراحی زیبایی برخورد می‌کند و اگر کسی برای درمان این مشکل مراجعه کند از نگاه بیمه با کسی که می‌خواهد بینی‌اش را عمل کند تفاوتی ندارد. هیچ‌گونه حمایت بیمه‌ای، فعلا، روی سیکل‌های درمان وجود ندارد.

مثلا اگر دارویی بین درمان ناباروری و بیماری دیگری مشترک باشد و شخص دفترچه‌اش را برای تهیه دارو به داروخانه ببرد، داروخانه می‌پرسد و اگر دارو برای نازایی تجویز شده بود پوشش بیمه‌ای ندارد و به قیمت آزاد پای فرد حساب می‌شود. اما بیمه‌های تکمیلی که تا حدی این مسئله را پوشش می‌دهند و وابسته به اینکه متعلق به چه سازمانی است، سقف‌های پوششی متفاوتی دارند، البته در این مورد هم زوج‌ها باید تمام هزینه‌ها را پرداخت کنند و بعد از اینکه کارشان تمام شد، صورتحساب را به بیمه ارائه دهند تا بخشی از هزینه‌ای که کرده‌اند به جیبشان بازگردد. اما اینکه بیمه‌های خدمات درمانی و تامین اجتماعی، درمان ناباروری را پوشش نمی‌دهند باعث می‌شود که بیمه‌های تکمیلی هم درمورد پوشش دادن آن مقاومت کنند. بیمه‌ها برای درمان مشکلات ناباروری زوج‌ها جاخالی می‌دهند و زوج‌ها باید بار سنگین هزینه‌ها را خود به دوش بکشند؛ آن هم با وجود تمام مشکلاتی که گرداندن یک زندگی ساده روی دوششان می‌گذارد.