سلامت نیوز : فراز و نشیب‌های داستان دارو در یك سال و نیم گذشته كم‌نظیر است. داستانی كه سرآغاز آن، تاخیر در تامین ارز دارو و گسیل ارز دارو به مصارف غیر و كمبودهای دارویی است تا كه سرانجامش به روزهای پایانی دولت دهم می‌رسد و جابه‌جایی یارانه دارو و حذف ارز مرجع 1226 تومانی برای واردات داروی ساخته شده و واگذاری یارانه 2200 میلیارد تومانی دارو به سازمان‌های بیمه‌گر و تخصیص ارز تك‌نرخی 2477 تومانی به حیاتی‌ترین كالای سلامت كلمات پایانی این داستان است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد ؛ حالا تكلیف همه معلوم شده. دارو، حدود 90 درصد گران شده و مردم هم در دسترسی به برخی داروها دچار زحمت می‌شوند و انگشت به دهان می‌مانند كه وضعیت موجود، تاوان كدام تقصیر است. حالا آن شركت توزیع‌كننده بدون نگرانی از نامعلوم بودن سود و زیان خود، قیمت را با همان مجوزی گران‌تر می‌فروشد كه داروخانه‌دار را مجاز به تغییر برچسب قیمت روی بسته دارو كرده و وارد‌كننده هم در سایه همان مجوز می‌تواند حتی داروهای در انبار مانده‌اش را كه با ارز 1226 تومانی خریده، مهر گران‌تر بزند.

یك چرخه با سه عضو ثابت و یك تماشاگر واحد كه همان تماشاگر واحد باید تاوان تمام این تغییرها و بی‌ثباتی‌ها را بپردازد. همان كه قرار بود غیر از درد بیماری درد دیگری نداشته باشد اما حالا هزار درد دارد كه دارویش هم در بازار كمیاب است. دكتر عباس حاجی‌آخوندی، رییس سازمان غذا و دارو در پاسخ به «اعتماد» شمایی از وضعیت موجود دارو ارائه می‌دهد.

با توجه به اینكه بانك مركزی اختصاص ارز مرجع 1226 تومانی برای دارو و تجهیزات پزشكی را قطع كرده و از ابتدای سال جدید قرار شد كه ارز دارو و تجهیزات پزشكی با ارز 2477 تومانی مبادلاتی خریداری شود. فكر می‌كنید با یارانه 2200 میلیارد تومانی كه قرار است برای جبران مابه‌التفاوت نرخ ارز از سوی دولت برای دارو پرداخت شود، امسال وضعیت دارو چگونه خواهد بود؟

این موضوع باعث شد ما دارو را با قیمت واقعی تهیه كنیم و ارزش بازار داخلی دارو هم به واقعیت نزدیك شود. در چنین شرایطی و با نزدیك شدن به ارزش واقعی بازار، انتظار افزایش كیفیت داریم. طی سال‌های گذشته دارو از ارز یارانه‌یی استفاده می‌كرد و به همین علت داروی ایران برای مصرف‌كننده بسیار ارزان بود در حالی كه قیمت دارو برای بیت‌المال و بودجه كشور ارزان تمام نمی‌شد زیرا مواد موثره و اولیه با نرخ واقعی دلار خریداری می‌شد و داروی ساخته شده، یارانه دریافت می‌كرد.

محصول نهایی صادر می‌شد اما به دلیل آنكه قیمت، نصف ارزش جهانی بود، ما در بازارهای ارزان و بی‌اعتبار نفوذ پیدا كرده بودیم اما در عوض، حدود 60 میلیون دلار صادرات دارویی از مبادی غیررسمی داشتیم كه این صادرات هم مورد توجه خریدارانی قرار داشت كه مایل نبودند برای دارو هزینه زیادی پرداخت كنند. در واقع، خریداران خارجی از یارانه دارویی ما به این نحو استفاده می‌كردند و این یارانه به غیرایرانی اختصاص یافته بود. در عین حال، یارانه برای دارویی پرداخت می‌شد كه كیفیت تضمین‌شده‌یی نداشت و طبیعی است كه وقتی صنعت، تضعیف می‌شود و صرفا گردش متكی به یارانه دارد، حتما دچار افت كیفیت هم خواهد شد.

پس از حذف ارز مرجع برای دارو و تجهیزات پزشكی و واقعی شدن نرخ ارز و خدمات دارویی، مجموعه دارویی هم از این اتفاق استقبال كرد با وجود آنكه صنعت دارو امروز در شرایط دشواری به سر می‌برد. حذف ارز مرجع و قیمت‌گذاری مبتنی بر ارز 2477 تومانی حتی در فضای روانی مصرف هم موثر است زیرا وقتی مصرف‌كننده برای 60 عدد قرص بلیستر شده زیبای رنگی، فقط 1000 تومان پول می‌داد، نمی‌توانست باور كند كه این دارو از كیفیت بالایی برخوردار است زیرا می‌دانست كه در خارج از كشور، برای 10 عدد قرص باید حداقل، 3000 تومان بپردازد.

مصرف‌كننده هم گرفتار این تردید بود كه با این قیمت‌گذاری كدام دارو، كیفیت بالاتری دارد. مجموعه این اتفاقات باعث شد كه احساس كنیم باید فشار بیشتری به صنعت دارو وارد كنیم تا داروها را با قیمت واقعی تولید كرده و با قیمت واقعی هم توزیع كنند و كمك هزینه دارویی به مردم از طرق دیگری صورت بگیرد. تصویب 2200 میلیارد تومان یارانه پیشنهادی دولت برای جبران ما به التفاوت نرخ ارز در مجلس تا حد زیادی مانع از آسیب ناشی از قیمت دارو به جامعه خواهد شد.

اما حالا صنعت دارو باید ارز را با قیمت دو برابر خریداری كند. وزیر بهداشت هم تایید كرد كه ارز مرجع با قیمت 1250 تومان در اختیار صنعت دارو قرار می‌گرفت در حالی كه ارز تك‌نرخی 2450 تومان و دو برابر، قیمت دارد. فكر می‌كنید یارانه 2200 میلیارد تومانی با توجه به افزایش قیمتی كه پیش روی داروی تولید شده یا وارداتی قرار دارد، برای ممانعت از فشار اقتصادی به مصرف‌كننده كفایت می‌كند ؟

این یارانه داروهای گرانقیمت خارجی و داخلی را شامل خواهد شد و اتفاقا با هدف جلوگیری از مصرف بی‌رویه و گسترده دارو، یارانه داروها قطع می‌شود. به عنوان نمونه استامینوفن كدئین یا آموكسی سیلین، داروهایی هستند كه نباید مصرف دایم داشته باشند در حالی كه ارزان بودن آنها می‌تواند به سهولت مصرف منجر شود اما وقتی قیمت هر برگ 10 عددی آنها از 1000 تومان، به 3 هزار تومان افزایش پیدا كند نه تنها به اقتصاد خانواده آسیب نمی‌زند بلكه فقط از مصرف بی‌رویه ممانعت می‌كند. علاوه بر آنكه قیمت این گروه از داروها صرفا متناسب با رشد تورم افزایش یافته است.

سال گذشته، اعتراضاتی نسبت به خرید دارو و مواد اولیه ارزان اما فاقد كیفیت مكفی از كشورهایی همچون چین و هند و امریكای لاتین صورت گرفت. وارد‌كنندگان دارو و مواد اولیه، باید امسال تمام اقلام را با قیمت دو برابر خریداری كنند. آیا این اتفاق، وزارت بهداشت را به سمت خرید از كشورهایی كه شائبه كیفیت نازل دارو و مواد اولیه‌شان در سطح جهانی مطرح است سوق نمی‌دهد؟

من مشاور دكتر وحید دستجردی بودم. امروز هم كه در سازمان غذا و دارو هستم با اطمینان می‌گویم كه در دوره وزارت خانم دستجردی و آقای طریقت منفرد، هیچگاه داروی بدون كیفیت خریداری نشد و این اتفاق هم دلیل دارد. فكر نكنید كه وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هر كار كه بخواهند می‌توانند انجام دهند. تمام نامه‌ها یا مجوزهایی كه صادر می‌كنیم توسط دیوان محاسبات و بازرسی كل كشور و حراست بررسی می‌شود و همیشه مترصد هستند كه به محض كمترین خطا، اعلام كنند كه خلاف قانون عمل كرده‌ایم. تمام تولید‌كنندگان بهترین و معروف‌ترین برندهای داروی دنیا، مواد اولیه دارویی خود را از هند و چین می‌خرند و ایران هم چنین رویه‌یی را اجرا می‌كند.

ما اعتقادی به خرید گران نداریم هر چند كه تاكنون، سقف خرید‌های دارویی رصد نمی‌شد و مانند اشراف، نفت می‌فروختیم و داروی گران هم می‌خریدیم اما امروز این رویه متوقف شده و مراقب سقف خریدهای دارویی هستیم. امروز، علاوه بر آنكه قیمت داروی ساخته وارداتی، دو برابر افزایش یافته، با رشد تورم و افزایش مالیات هم مواجهیم و بنابراین، نتیجه محاسبه كارشناسانی را كه می‌گویند قیمت داروی وارداتی، دو و سه برابر می‌شود تایید می‌كنیم اما راه‌های دیگری هم پیش روی ما است و می‌توانیم از قوانین اقتصادی بهره بگیریم یا با شركت‌های دارویی مذاكره كنیم و وارد عرصه رقابتی آنها شویم تا از برندهای معتبر داروی ارزان بخریم.

اختلاف قیمت‌ها به معنای تفاوت و تنزل كیفیت نیست؟

به هیچ‌وجه. ما برند را عوض نمی‌كنیم. برندهای معروف هیچگاه داروهای با كیفیت متفاوت تولید نمی‌كنند. كیفیت داروی MERC همیشه یكسان است. اما سازنده داروی هرسپتین، برای بازاریابی در جمع خریداران با نقدینگی كمتر، با خط تولید و نیروی انسانی و دانش فنی یكسان، داروی هركولوم را هم تولید می‌كند كه كیفیت آن هیچ تفاوتی با هرسپتین ندارد بلكه صرفا برند ارزان‌تری است. وارد‌كنندگان ما از خرید داروی ساخته شده‌یی كه در اروپای شمالی یا كشورهای غربی فروش نمی‌رود منع شده‌اند اما اگر داروی تولید هند یا چین یا بنگلادش، گواهی فروش از فرانسه، سویس، انگلیس، كانادا، امریكا، ژاپن یا استرالیا داشته باشد، از نظر قانونی این امتیاز را دارد كه در بازار ایران هم مصرف شود.

ارزش ریالی بازار داروی ایران در سال 91 و حجم ریالی صادرات و واردات دارو و مواد اولیه چقدر بوده و سهم ایران در بازار جهانی دارو چه رقمی است؟

سال 91 ارزش ریالی بازار دارویی ما 4600 میلیارد تومان بود و كمی بیش از دو میلیارد دلار ارز برای خرید داروی ساخته شده و مواد اولیه و تجهیزات پزشكی دریافت كردیم. ارزش بازار جهانی دارو برای سال 2013، 1000 میلیارد دلار بود كه ما از این بازار حدود 2 میلیارد دلار و دو دهم درصد سهم داریم كه چنین سهمی را در هیچ صنعتی شاهد نیستید اما این سهم حاكی از ضعیف نگه داشتن صنعت تولید این كالای استراتژیك توسط سایر كشورهاست زیرا فقط در چنین شرایطی قدرت و توانمندی صنعت داخلی تضعیف می‌شود.

در حالی كه ارزش بازار داروهای ‌های تك دنیا برای سال 2013، 210 میلیارد دلار برآورد شده اما قرار است كه ارزش بازار داروهای كلاسیك در سال 2018، با شیب ملایمی به 1200 میلیارد دلار افزایش یافته اما گردش مالی داروهای ‌های تك 450 میلیارد دلار باشد. چنین برآوردی به شما می‌گوید كه در كدام بخش از صنعت دارو باید بیشتر كار كنید یا میزان سرمایه‌گذاری را افزایش دهید. امروز، ایران از نظر دانش فنی و تولید علم، به طور میانگین بین 13 كشور اول دنیا قرار دارد و سال گذشته، 35 داروی ‌های تك رونمایی شد اما با این حال در سال 91، كمتر از 100 میلیون دلار صادرات دارویی داشتیم.

به نظر می‌رسد كه وزارت بهداشت با حذف ارز مرجع دارو موافق است؟

وزارت بهداشت پذیرفت و منظومه صنعت هم موافق بودند با اینكه بیشترین دشواری بر دوش منظومه صنعت است زیرا نه‌تنها امروز، ارز در اختیار ندارند، نقدینگی‌شان هم تمام شده است. خریدی كه سال گذشته با 70 میلیارد تومان انجام می‌شد امروز، نیازمند 140 میلیارد تومان است و چنین اتفاقی برای بخش‌های صنعتی واقعا شكننده است.