سلامت نیوز : یک متخصص داخلی گفت: مصرف مواد غذایی مناسب به جای داروهای شیمیایی بهترین راه درمان فقر آهن در بدن است.

دکتر ناصر حاجوی در گفت وگو با  (ایسنا) ، اظهار کرد: کم خونی وضعیتی است که در آن، تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن بین خون و سلول‌ها دچار اختلال می‌شود.

وی اظهار کرد: از علل ایجاد کننده کم خونی می‌توان کمبودهای تغذیه‌ای، خونریزی، ناهنجاری‌های ژنتیکی، بیماری‌های مزمن یا مسمومیت‌های دارویی را نام برد.

وی با بیان اینکه منظور از کم خونی‌های تغذیه‌ای، کم خونی‌هایی است که در اثر دریافت کم مواد مغذی ایجاد می‌شوند، گفت: از مهمترین مواد غذایی جهت خونسازی که کمبود آن در خون بدن موجب بروز کم خونی می‌شود می‌توان به آهن، ویتامین B12 و اسید فولیک اشاره کرد که از بین آنها کم خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‌ترین نوع کم خونی تغذیه‌ای است.

وی ادامه داد: میزان نیاز به آهن براساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت است، مثلاً زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت و سایر بافت‌ها به آهن بیشتری نیاز دارند به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر کم خونی قرار دارند.

دکتر حاجوی گفت: در شیرخواران در صورت سلامت مادر، میزان آهن موجود در شیرمادر برای 4- 6 ماه اول زندگی کافی است ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می شوند ذخایرآهن کم بوده و باید بعد از سه ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود، همچنین بستن پیش از موقع بند ناف نیز به دلیل اینکه نوزاد را از یک سوم کل خونش محروم می‌کند خطر فقر آهن را افزایش می‌دهد.

وی ادامه داد: دلایل گوناگونی برای فقر آهن وجود دارد که از آن جمله، دریافت ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی کم آهن مانند بعضی از رژیم‌های گیاه خواری، جذب ناکافی آهن در اثر اسهال، کاهش ترشح اسید معده، مشکلات گوارشی یا تداخلات دارویی مثل کلستیدامین، سایمتیدین، پانکراتین، رانیتیدین و تتراسایکلین است.

وی یادآور شد: افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی، خونریزی زیاد در دوران عادت ماهانه در اثر جراحات ناشی از هموروئید و بیماری‌های بدخیم یا انگل‌ها نیز از جمله عوامل ایجاد کم خونی است.

وی گفت: کمبود آهن در مردان بزرگسال معمولاً در اثر از دست دادن خون رخ می دهد.

این متخصص داخلی به علائم کم خونی ناشی از فقر آهن اشاره کرد و گفت: رنگ پریدگی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم، خستگی زودرس، بی تفاوتی، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها، حالت تهوع در کم خونی‌های شدید، گودی روی ناخن، درمان کم خونی ناشی از فقر آهن از جمله علائم کم خونی است.

وی گفت: برای درمان کم خونی چند روش وجود دارد که بهترین و کم خطرترین آنها استفاده از مکمل‌های خوراکی است، درمان با نمک‌های ساده آهن همچون سولفات فرو خوراکی کاملاً موثر بوده و به شکل قرص، کپسول یا مایع است که مصرف آنها باید تا چند ماه ادامه یابد.

وی یادآور شد: چنانچه این قرص‌ها با معده خالی مصرف شوند جذب آنها بهتر و بیشتر صورت می‌گیرد ولی در این حالت سبب تحریک معده و بروز مشکلات گوارشی خواهد شد که البته بهتر است قرص آهن، آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن کاهش یابد.

دکتر حاجوی تاکید کرد: ویتامین C جذب آهن را افزایش می‌دهد به همین دلیل معمولاً مصرف ویتامین C به همراه آهن پیشنهاد می‌شود.

وی با بیان اینکه علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه کرد، گفت: جذب آهن غذا، اغلب تحت تأثیر شکل آهن موجود در آن است، آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی و پرندگان (آهن هِم) بیشتر جذب می‌شود در حالی که جذب آهن پروتئین‌های گیاهی مانند سبزی‌ها و میوه‌ها ( آهن غیرهم) کمتر است.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که ویتامین C جذب آهن سبزی‌ها و میوه‌ها( آهن غیرهم) را بیشتر می‌کند، مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا نیز می‌تواند جذب آهن را تا 50 درصد کاهش دهد.

وی اظهار کرد: منابع غذایی آهن دار عبارتند از جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم مرغ ، سبزی های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات مثل عدس و لوبیا، هم چنین میوه‌های خشک (برگه‌ها) به خصوص برگه زردآلو و دانه‌های روغنی.

وی در مورد عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آنها گفت: اسید سیتریک و اسید اسکوربیک ( ویتامین C) که درآلو، خربزه، ریواس، انبه، گلابی، طالبی، گل کلم، سبزی‌ها، آب پرتقال، لیمو شیرین، لیموترش، سیب و آناناس وجود دارند می‌توانند عوامل افزایش دهنده جذب آهن در بدن باشند، اسید مالیک و اسید تارتاریک که در هویج، سیب زمینی، چغندر، کدو تنبل، گوجه فرنگی، کلم پیچ و شلغم موجود است سبب افزایش جذب آهن می شود. محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده می‌شوند.

دکتر حاجوی توصیه کرد: استفاده از غذاهایی که غنی از آهن هستند، استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین در هر وعده غذایی، جهت جذب بهتر آهن مثل پرتقال، گریپ فروت، گوجه فرنگی، کلم، توت فرنگی، فلفل سبز و لیمو ترش، گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی، پرهیز از مصرف چای و قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا، برطرف کردن مشکلات گوارشی و یبوست، تصحیح عادات غذایی غلط (مثل مصرف مواد غیرخوراکی مانند خاک، یخ)، مشاوره با پزشک و متخصص تغذیه جهت پیشگیری به موقع و یا بهبود کم خونی، استفاده از نان هایی که از خمیر ورآمده تهیه شده اند، استفاده از خشکبار مثل توت خشک ، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش که منابع خونی از آهن هستند و استفاده از غلات و حبوبات جوانه زده برای پیشگیری از کم خونی ضروری است.

وی ادامه داد: شست وشو و ضد عفونی کردن سبزی‌هایی که استفاده می‌کنید، شستن کامل دست‌ها با آب و صابون، قبل از تهیه مصرف غذا و پس ازهر بار اجابت مزاج، مصرف روزانه یک قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار و مصرف قطره آهن هم زمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان 2 سالگی در کودکان از دیگرعوامل ضروری جهت پیشگیری از فقر آهن است.