سلامت نیوز : سلامت یك جامعه در گرو وجود نسلی پویا و سازنده است. اگر یك ازدواج براساس اصول درست پایه‌های زندگی مشترك شكل گرفته باشد فرزندانی سالم پرورش پیدا می‌كنند و سلامت خانواده نیز تضمین می‌شود. در این میان زنان علاوه بر مسئولیت‌هایی كه در خانواده به عهده دارند می‌توانند نقش‌های اجتماعی نیز در بیرون از خانه داشته باشند. برای داشتن یك جامعه سالم از همه ابعاد اجتماعی تمام عوامل باید دست به دست هم بدهند تا جامعه‌ای موثر ساخته شود.عواطف و احساسات فردی با عواطف اجتماعی پیوند و رابطه مستقیم دارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ از این رو در دوران بارداری باید به زنان توجه ویژه‌ای داشت و تقریباً در تمام جوامع خانواده و اجتماع نقش تاثیرگذاری در این دوران دارند. بنابراین همه عوامل و فاكتورها به یاری مادر می‌آیند تا در طی كردن این دوره دچار آسیب نشود. زنان معمولاً از دوران بارداری و كسب تجربیات مادر شدن به عنوان لحظاتی طلایی یاد می‌كنند. كارشناسان حوزه‌های مختلف نقش‌هایی كه خانواده، محیط‌كار، جامعه و... به عهده دارند تا این روند به بهترین نحو سپری شود را مورد بررسی قرار داده و سهم هر كدام ازاین سیستم‌های حمایتی را مشخص كرده‌اند. آگاهی به این موارد در گذراندن این مسیر كمك می‌كند تا به وظایف خود واقف باشند.

دكترامیر رستگار خالد جامعه شناس و استادیار دانشگاه شاهد می‌گوید: زنان شاغل وقتی تصمیم به بچه دار شدن می‌گیرند بیشترین فشار اجتماعی را تحمل می‌كنند.البته باید اشاره كرد دوستان، اعضای خانواده، همكاران و افرادی كه با آن‌ها در تعامل هستند مدام می‌پرسند چه زمانی قصد دارند صاحب فرزند شوند و به نوعی فشارهای ذهنی و فکری از سوی جامعه و اطرافیان به آنان وارد می‌شود كه تحت تأثیر این عوامل تصمیم به بچه‌دار شدن می‌گیرند. زنان شاغل در این مبحث تفاوت عمده‌ای دارند و با چالشی جدی‌تر روبه‌رو هستند.این گروه از زنان بسته به نوع شغل و پایگاه اجتماعی شان با مشكلاتی مواجه‌اند و در تصمیم‌گیری‌ها دچار تردید هستند. از یك سو تمایل دارند صاحب فرزند شوند و به انگیزه‌های فردی (نیازهای روان شناختی) خود پاسخ بدهند و از سوی دیگر با مشكلاتی كه سر راهشان قرار دارد مانند مسأله اشتغال و... رو‌به‌رو هستند. در عصر جدید زندگی خانوادگی و كار دو مقوله جدا از هم شده است. از این رو كار به نهادها، سازمان‌ها و سیستم‌ها واگذار شده و این محیط اجتماعی خارج از قوانین و قواعد به مشكلات یك فرد توجهی ندارد و فقط در حوزه فعالیت‌های خود از یك فرد شاغل (زن و مرد) كار می‌خواهد.

این جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه در ادامه می‌گوید: سازمان‌ها و نهادها یك حوزه كاری كاملاً مستقل هستند كه با ارزش‌ها و منطق خود مشاغل را تعریف كرده‌اند بنابراین به سایر جنبه‌های زندگی یك فرد اهمیتی نمی‌دهند از این رو یك زن با منطقی جدای از خانواده باید در اجتماع اهداف خود را دنبال كند به همین دلیل زمانی كه یك زن شاغل تصمیم به بارداری می‌گیرد با مشكلات مضاعفی رو به رو می‌شود چون جامعه و محیط كار سیستم حمایتگرانه‌ای برای این دوره از زندگی را به معنای اصولی تعریف نكرده است. در صورتی كه در جوامع پیشرفته این قواعد و قوانین اساساً تحولی بنیادی داشته و كارفرمایان به نقش‌های خارج از محل كار پرسنل خود توجه دارند. همچنین این جوامع به مردانی كه قرار است پدر شوند فشاری را متحمل می‌كند تا یك مرد بداند برای تأمین نیازهای خانواده موظف است بیشتر كار كرده و درآمد بالاتری داشته باشد و این موضوع در اصل مانند یك محرك برای كار بیشتر معرفی می‌شود.

دوره‌ای مهم
تغییرات جسمی در دوران بارداری در عملكرد فیزیولوژیكی و ساختمانی نیز تغییراتی به وجود می‌آورد اگر این تغییرات با فشارها و مشكلات روحی و روانی همراه شود یك زن باردار در طی كردن این روند مهم دچار صدماتی می‌شود كه مهم‌ترین آن آسیب سیستم عصبی است.

دكتر فاطمه كیخا متخصص زنان و زایمان و استادیار دانشگاه علوم پزشكی تهران می‌گوید: مسائل دوران بارداری در روابط اجتماعی، روحیه و ایجاد مشكلات روانی زنان تأثیر دارد.همچنین كیفیت و سلامت روانی یك زن باردار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. از این رو خانواده به ویژه همسر باید تلاش كند تا مشكلات به حداقل برسد. بنابراین بهتر است زنان قبل از باردار شدن به یك مشاور مراجعه كنند تا اگر بیماری زمینه‌ای مانند افسردگی دارند شناسایی و درمان شود. حضور همسر در جلسات مشاوره‌ای قبل از بارداری كمك می‌كند تا تغییرات این دوره را بهتر بشناسند مردان باید یاد بگیرند این دوره مهم را چگونه در كنار همسرشان طی كنند. دوران بارداری به سه دوره سه ماهه تقسیم می‌شود.اغلب زنان در سه ماه اول بارداری با كاهش انرژی و خستگی‌های مفرط رو به رو هستند. تغییرات تغذیه‌ای با ویار زیاد هم یكی دیگر از مشكلات این دوره است. همسران اگر با تغییرات این دوران آشنا نباشند دچار سرخوردگی خواهند شد.در سه ماه اول زنان به دلیل این‌كه با خستگی‌های مفرط مواجه هستند توانایی پخت غذا و رسیدگی به امور زندگی را ندارند. از این رو مردان موظف هستند به برنامه غذایی همسر خود توجه كنند. باید گفت حمایت روانی و عاطفی خانواده و درك شریك زندگی بهترین همراهی تلقی می‌شود.

دكتر علی اسماعیلی روانشناس و استادیار دانشگاه علامه طباطبایی می‌گوید: در بسیاری از خانواده‌ها یكی از اهداف مهم در زندگی مشترك فرزند‌آوری است.كودكان به زندگی خانوادگی معنا،‌ شادابی و طراوت می‌بخشند. توجه به نیازهای عاطفی، روانی و جسمانی زنان باردار باعث می‌شود تا مادران روند بارداری سالمی را در پیش گرفته و فرزندان سالمی به لحاظ روحی و روانی متولد ‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد اگر مادران به لحاظ عاطفی در آرامش باشند فرزندان‌شان در آینده افرادی مستقل خواهند شد. از این رو توجه به حساسیت‌های زنان باردار در این دوران مهم به داشتن كودكان و فرزندانی مفید در جامعه كمك خواهد كرد.زنان وقتی از سوی خانواده خود، همسر و اطرافیان مورد توجه قرار می‌گیرند احساس ارزشمندی می‌كنند و این احساس خوشایند باعث می‌شود حتی اگر فرزند ناخواسته باشد و زن آمادگی لازم برای مادر شدن را نداشته است به راحتی با این موضوع كنار آمده و كمتر با آسیب روانی مواجه شود و به‌طور قطع فرزند متولد شده هم كمتر دچار آسیب‌هایی در آینده خواهد شد.

این روانشناس بیان می‌كند: تحقیقات نشان می‌دهد اغلب كودكانی كه مادران‌شان طی این مرحله دچار استرس و اضطراب‌های شدیدی بوده‌اند بر كیفیت زندگی‌شان در بزرگسالی تأثیر گذاشته است. بیشتر اختلالات روانشناختی در بزرگسالی ریشه در دوران بارداری مادر دارد. از این رو این امر بیانگر آن است عوامل بیرونی و محیطی تا حدی قابل كنترل نیستند اما توجه از سوی والدین امری قابل اجرا است. فضای خانوادگی باید پر از نشاط باشد تا زنان باردار بعد از زایمان در فضایی مملو از عاطفه به فرزند تازه متولد شده رسیدگی كنند تا دچار اختلالاتی مانند افسردگی پس از زایمان نشوند.در دوران بارداری مادران گاهی اوقات دچار غمگینی و كرختی می‌شوند بنابراین برخورد اطرافیان در ایجاد خلقیات مثبت و منفی تاثیرگذار است.احساس حقارت، خود كم بینی، افسردگی و نداشتن ارزش از مشكلاتی است كه اغلب زنان در روند بارداری با آن رو به رو هستند.

دكتر كیخا متخصص زنان و زایمان با اشاره به سه ماهه دوم وسوم بارداری می‌گوید: زنان در سه ماهه دوم بارداری به لحاظ روانی كمتر دچار استرس می‌شوند و مشكلات را به تدریج پشت سر گذاشته‌اند.آرامش بهتری دارند و بهترین فرصت است كه همسران كمی به درد دل و حرفهای آن‌ها گوش دهند. در سه ماهه سوم زنان با مشكلات ذهنی متعددی رو به رو می‌شوند و ذهنیت‌های منفی در خصوص نوزاد خود دارند آن‌ها از تولد نوزاد، هزینه‌های زایمان، نگهداری از نوزاد، چهره او و سلامتی‌اش درگیری‌های ذهنی دارند و اگر حمایت همسران نباشد فشارهای زیادی را باید به تنهایی تحمل كنند و ممكن است به مرور زمان احساس تنهایی بر آن‌ها غلبه كند. از این رو هر چه فضای خانوادگی صمیمی‌تر و دوستانه‌تر باشد كمتر دچار مشكلات این دوره می‌شوند و تولد یك نوزاد سالم به بهداشت روانی و جسمانی مادر كمك می‌كند.

اتفاقاتی نو
دكتر رستگار خالد با اشاره به این‌كه كودك متولد شده نیاز به مراقبت و توجه خاص دارد بخصوص كه عصر كنونی را «كودك عزیزی» می‌نامند، می‌گوید: برخی اهداف فردگرایانه باعث می‌شود تا زنان به خاطر پیشرفت در شغل در این موضوع تاخیر كنند زیرا تصور می‌كنند دوران بارداری آسیب شدیدی به مناسبات شغلی آن‌ها خواهد زد و نوعی گسست شغلی به وجود می‌آید. مباحثی مانند امنیت زندگی كودك، آینده و... از جمله مشكلاتی است كه زنان شاغل را برای باردار شدن تهدید می‌كند و آن‌ها باید بر موانعی كه جلوی راهشان قرار دارد غلبه كنند. بارداری و مادر شدن یك دوره انتقالی زندگی زنان به شمار می‌رود و برای ورود به این چرخه جدید نگرانی‌هایی وجود دارد. از این رو محیط كار، جامعه، خانواده و... وظایفی به عهده دارند.

حمایت‌های اجتماعی سازمان‌ها در محیط كار باعث می‌شود تا زنان با خیالی آسوده و راحت برای داشتن فرزند اقدام كنند و اگر این حمایت‌ها در همه ابعاد وجود داشته باشد فشارهای روانی كاهش و سلامت كودكان تضمین می‌شود.برنامه‌های مشاوره‌ای خاص، آموزش‌های لازم و حمایت فرهنگی به عهده سازمان هاست و فقط با پرداخت هزینه‌های مهد كودك، اختصاص دادن ساعت‌هایی برای شیردهی و... نمی‌توان چالش‌ها را از میان برداشت بلكه باید فرهنگ‌سازی و حمایتگری شود. اگر حمایت‌های لازم فرهنگی و اجتماعی در حق زنان اعمال شود كودك بیشتر احساس امنیت كرده و در فضای اجتماعی سالم تری رشد می‌كند از این رو سازمان و نهادها باید این مسائل جزئی را از وظایف خود برشمرند تا با تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری در جامعه نسلی جوان رشد كند و با پدیده سالمندی دیرتر رو‌به‌رو شویم.