سلامت نیوز: ویروس HIV همچنان یکی از چالش‌های اصلی در حوزه بهداشت عمومی در جهان است و تاکنون به زندگی بیش از 39 میلیون انسان خاتمه داده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،‌ آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می‌دهد که در سال 2013 میلادی بیش از یک میلیون نفر در جهان بر اثر عوامل مرتبط با این ویروس جان خود را از دست داده‌اند. در پایان سال 2013 میلادی تقریبا 35 میلیون انسان آلوده به ویروس HIV ‌در جهان زندگی می‌کردند. علاوه بر این، در این سال بیش از دو میلیون مورد جدید ابتلا به این ویروس گزارش شده است. در این میان آفریقای سیاه بیشترین آسیب را از شیوع ویروس HIV متحمل شده که طبق بررسی‌های انجام شده در سال 2013 بیش از 24 میلیون نفر از مردم این منطقه به این ویروس مبتلا بوده‌اند. همچنین آفریقای سیاه تقریبا 70 درصد از مجموع مبتلایان جدید به ویروس HIV در سطح جهان را در خود جای داده است.

تاکنون درمان قطعی برای ویروس ایدز ارائه نشده هرچند شیوه درمانی داروهای آنتی‌ رتروویرال می‌تواند این ویروس را کنترل کند تا افراد آلوده به ویروس HIV بتوانند از زندگی سالم و ثمربخش بهره ببرند. در سال 2013 در سطح جهان بیش از 12 میلیون فرد آلوده به این ویروس موفق به استفاده از داروهای آنتی رتروویرال شده‌اند که از میان آنان حدود 11 میلیون نفر این شیوه درمانی را در کشورهایی با درآمد پایین و متوسط دریافت کرده‌اند. همچنین در این سال تعداد افراد ساکن در این کشورها که داروهای آنتی رتروویرال دریافت کرده‌اند دو میلیون نفر افزایش داشته است. سازمان جهانی بهداشت در آستانه روز جهانی مبارزه با ایدز اعلام کرد که با این حال بنابر مطالعات سطح پوشش دهی درمانی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط برای کودکان آلوده به ویروس HIV مناسب نیست به طوری که در سال 2013 از هر چهار کودک مبتلا به ویروس ایدز یک نفر به داروهای آنتی رتروویرال دسترسی داشته در حالی که این رقم در بزرگسالان از هر سه مورد یک نفر بوده است.

به گزارش ایسنا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان جهانی بهداشت، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، سیستم ایمنی بدن را مورد حمله قرار می‌دهد و سیستم دفاعی بدن را در مقابل آلودگی‌ها و برخی انواع سرطان‌ها ضعیف می‌سازد. همانطور که ویروس، عملکرد سلول‌های ایمنی را از بین می‌برد فرد مبتلا به تدریج دچار ضعف سیستم ایمنی می‌شود. این وضعیت موجب می‌شود فرد در معرض انواع آلودگی‌ها و بیماری‌هایی که می‌توانند سیستم سالم ایمنی بدن را دچار اختلال و تخریب کنند، قرار گیرد و آسیب‌پذیر شود. پیشرفته ترین مرحله عفونت ناشی از ویروس HIV سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) خوانده می‌شود که می‌تواند بسته به بیمار در دوره‌ای دو تا 15 ساله پیشرفت کند. ایدز با پیشرفت نوعی سرطان، عفونت یا دیگر علائم جدی پزشکی تعریف و تعیین می‌شود.

- علائم و نشانه‌ها

علائم HIV بسته به سطح و مرحله آلودگی متغیر است. اگرچه مبتلایان به ویروس HIV در چند ماه نخست آلودگی عفونی ترین وضعیت را دارند، بسیاری از آنان نسبت به وضعیت خود تا مراحل پایانی آگاهی پیدا نمی‌کنند. فرد ممکن است در چند هفته نخست آلودگی علائمی را در خود مشاهده نکند یا با نشانه‌های بیماری آنفلوآنزا همچون تب، سردرد، جوش یا گلودرد روبرو شود. همانطور که آلودگی به تدریج سیستم ایمنی بدن بیمار را تضعیف می‌سازد، می‌توان علائم دیگری همچون ورم غدد لنفاوی، کاهش وزن،‌ تب، اسهال و سرفه را در فرد مشاهده کرد. در صورت عدم درمان، بیمار به امراض خطرناک و جدی همچون سل،‌ مننژیت کریپتوکوکال و سرطان‌هایی همچون لنفوم و سارکوم کاپوزی مبتلا می‌شود.

- انتقال

ویروس HIV می‌تواند از طریق ترشحات بدن فرد آلوده از قبیل خون، شیرمادر و ترشحات دستگاه تناسلی منتقل شود. افراد از طریق فعالیت‌های روزانه و معمولی همچون دست دادن،‌ استفاده از وسایل شخصی، غذا یا آب به این ویروس آلوده نمی‌شوند.

از جمله رفتارها و شرایطی که افراد را در معرض آلوده شدن به ویروس HIV قرار می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- رابطه جنسی کنترل‌نشده و محافظت نشده

- ابتلا به دیگر بیماری‌های آمیزشی همچون سیفلیس، تبخال، کلامیدیا و سوزاک

- استفاده از سوزن و سرنگ آلوده و دیگر وسایل تزریقی و محلول‌های دارویی هنگام تزریق دارو

- دریافت تزریق‌های محافظت نشده،‌ انتقال خون و سایر فرآیندهای پزشکی محافظت نشده

- وارد شدن اتفاقی سوزن آلوده به بدن به خصوص در میان کارکنان مراکز درمانی

- تشخیص

با انجام تست HIV وضعیت آلودگی از طریق تشخیص وجود یا فقدان آنتی بادی‌های HIV‌ در خون، ابتلای فرد به این بیماری آشکار می‌شود. سیستم ایمنی بدن آنتی بادی‌هایی ترشح می‌کند تا با پاتوژن‌های بیگانه مقابله کند. در بیشتر افراد «دوره پنجره» معمولا سه تا شش هفته طول می‌کشد و مشاهده می‌شود که در این بازه زمانی آنتی بادی‌های HIV‌ همچنان تولید می‌شوند اما قابل تشخیص نیستند. زمانی که ویروس وارد بدن می‌شود تا موقعی که بتوان آن را از نظر آزمایشگاهی تشخیص داد به دوره‌ پنجره (window period) معروف است. این مرحله اولیه از آلودگی نشان دهنده طولانی ترین دوره آلودگی است اما انتقال ویروس می‌تواند در تمامی مراحل آلودگی اتفاق افتد. در صورتی که فردی به قرار گرفتن در معرض ویروس HIV مشکوک باشد برای تایید وضعیت سلامتی‌اش پس از گذشت شش ماه تحت آزمایش قرار می‌گیرد که زمان کافی را برای تولید آنتی بادی‌ در فرد آلوده فراهم می‌سازد.

- پیشگیری

افراد می‌توانند خطر ابتلا به ویروس HIV را از طریق محدود ساختن قرار گرفتن در معرض فاکتورهای خطرزا کاهش دهند. فاکتورهای کلیدی برای پیشگیری از HIV که معمولا به طور ترکیبی استفاده می‌شوند،‌ موارد زیر را دربرمی‌گیرند:

1- استفاده از وسایل پیشگیری

به کار بردن این نوع وسایل به هنگام برقراری رابطه جنسی می‌تواند احتمال انتقال بیماری‌های جنسی همچون HIV را متوقف سازد.

2- تست HIV‌ و دیگر بیماری‌های آمیزشی

انجام این تست‌ها برای تمامی افرادی که در معرض فاکتورهای خطرزا قرار دارند، توصیه می‌شود. بنابراین افراد می‌توانند در مورد وضعیت سلامتی‌شان آگاهی پیدا کنند و به موقع به خدمات درمانی و پیشگیرانه ضروری دسترسی داشته باشند.

3- استفاده از روش درمانی آنتی رتروویرال برای پیشگیری

4- عدم استفاده از سرنگ و سوزن مشترک

5- جلوگیری از انتقال ویروس HIV‌ از مادر به نوزاد

انتقال ویروس HIV‌ از مادر مبتلا به نوزادش می‌تواند در تمامی مراحل بارداری،‌ وضع حمل و حتی شیر دادن رخ دهد. در صورت عدم استفاده از روش‌های پیشگیرانه در هر یک از این مراحل میزان انتقال HIV از مادر به نوزاد بین 15 تا 45 درصد است. در صورتی که مادر و نوزادش در تمامی این مراحل به داروهای آنتی رتروویرال دسترسی داشته باشند از انتقال ویروس HIV از مادر به نوزاد به طور کامل پیشگیری می‌شود.

6- ختنه کردن مردان تحت نظارت پزشک متخصص

در صورتی که ختنه تحت نظارت پزشک متخصص و صحیح انجام شود احتمال ابتلا به ویروس HIV در مردان تا 60 درصد کاهش می‌یابد. این فاکتور یک عامل پیشگیرانه کلیدی در جلوگیری از شیوع این بیماری است.

در سال 2013 میلادی 67 درصد از تعداد تقریبی یک میلیون و 400 هزار زن باردار مبتلا به HIV در کشورهای با درآمد پایین و متوسط داروهای آنتی رتروویرال دریافت کرده‌اند که از انتقال آن به کودک جلوگیری شده است. این رقم در سال 2009 میلادی 47 درصد بوده است.

- درمان

ویروس HIV را می‌توان با استفاده از ترکیب داروهای آنتی رتروویرال که شامل سه یا تعداد بیشتری داروهای آنتی رتروویرال می‌شود، کنترل کرد. روش آنتی رتروویرال ویروس HIV را درمان نمی‌کند اما تکثیر ویروسی در بدن را کنترل کرده و به سیستم ایمنی بدن اجازه می‌دهد تا تقویت شود و ظرفیت مقابله با ویروس را بدست آورد.