سلامت نیوز: وقتی خسته‌اید، هیچ‌چیز مثل چای نمی‌تواند آرامتان کند؟ وقتی افسرده و ناراحتید چطور؟ یا زمان‌هایی که استرس دارید؛ آن‌وقت هم به فکر یک دمنوش گیاهی می‌افتید؟ به نظر شما نوشیدنی‌های گرم چه تاثیری می‌توانند بر سلامت ذهن و روان داشته باشند؟
درد باید ریشه‌یابی شود
به گزارش سلامت نیوز، هفته نامه زندگی مثبت نوشت: دکتر راست‌منش ابتدا با بیان تعریفی از خلق‌وخو صحبت خود را آغاز می‌کند و می‌گوید: «خلق‌وخو دامنه‌ای از برداشت‌ها را دربرمی‌گیرد؛ زمانی فرد روحیه‌اش خوب است، زمانی دیگر خموده و حتی ممکن است خمودگی‌اش حالتی از افسردگی باشد. گاهی فرد حالت روانی مضطربی دارد و گاهی پریشان است بنابراین وقتی می‌گوییم یک نفر از لحاظ روانی تعادل ندارد و آشفته و پریشان است، الزاما به معنی افسرده بودن، خمودگی و اضطراب او نیست و گاهی ممکن است ترکیبی از این حالات باشد. پس وقتی می‌خواهیم برای درمان مشکلات خلق‌وخو از نوشیدنی‌های گرم کمک بگیریم، باید ریشه اصلی مشکل را پیدا و بعد اقدام کنیم تا بتوانیم با انتخاب صحیح یک نوشیدنی، حالات روانی‌مان را بهبود ببخشیم یا اصلاح و درمان کنیم. مثلا ممکن است گیاهی بر افسردگی تاثیرگذار باشد اما بر اضطراب نه و اگر افسردگی فرد ناشی از اضطرابش باشد، باید از گیاهی که خاصیت ضداضطرابی دارد کمک بگیرد نه گیاه ضدافسردگی! پس در پی انتخاب اشتباهش نتیجه نمی‌گیرد و حتی ممکن است تصور کند داروهای گیاهی به هیچ دردی نمی‌خورند!»
کافئین‌دارها خوبند؟!
دکتر کشاورز درمورد چای سیاه، قهوه و نسکافه توضیح می‌دهد: «قهوه و نسکافه و نوشیدنی‌هایی که کافئین دارند، معمولا ضداسترس هستند چون کافئین محرک ترشح آدرنالین است که آدرنالین همان هورمون استرس است؛ همان هورمونی که در زمان ترس، هیجان و ... ترشح می‌شود بنابراین وقتی فرد نوشیدنی کافئین‌دار مصرف می‌کند، به مرور آدرنالینش افزایش می‌یابد و استرس‌های بیرونی تاثیری بر او نخواهند داشت. قهوه ترک نسبت به قهوه فرانسه کافئین بیشتری دارد و قوی‌تر عمل می‌کند اما نباید فراموش کرد افرادی که نسبت به کافئین حساسیت دارند، با مصرف این نوشیدنی‌ها دچار اضطراب و حتی افزایش تپش قلب می‌شوند.»
مدیر گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در ادامه به خواص ریشه گیاه معروف کره‌ای هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: «فراموش نکنیم که جینسینگ هم علاوه بر اینکه استرس را کم می‌کند، نشاط‌آور بسیار قوی‌ای است که فرد با مصرف آن سرحال می‌شود و خستگی‌های ذهنی و روانی‌‌اش هم کاهش می‌یابد.» دکتر سید رضا راست‌منش نیز در مورد نوشیدنی‌های کافئین‌دار می‌گوید: «چای سیاه و سبز ماده‌ای به اسم تئوفیلین دارد و خاصیت آرامبخشی آن سالیان پیش به اثبات رسیده است. در کنار اینها گرم بودن چای یا هر نوشیدنی گرم دیگر معمولا حس فرح‌بخشی به فرد القا می‌کند مخصوصا که کنار نعناع و نبات هم مصرف شود. البته اگر این معجون با چای سبز، نعناع و نبات تهیه شود، همان «چای مغربی» معروف در کشورهای عربی است که طعم بی‌نظیری دارد و به رفع غمیگینی کمک شایانی می‌کند و می‌تواند کنار سایر درمان‌ها، کمک‌کننده باشد. البته چای سیاه و سبز در عین آرامبخشی می‌توانند باعث بروز اضطراب شوند. مثلا اگر فردی دچار افسردگی همراه با ترس و استرس باشد، آثار مضر چای سیاه و سبز بیشتر از آثار مفیدش خواهد بود.»
دوباره شیر مهربان!
همه ما می‌دانیم که شیر یک نوشیدنی معجزه‌گر است که نه‌تنها به استحکام استخوان‌هایمان کمک می‌کند بلکه باعث زیبایی و شفافیت پوست هم می‌شود. اسید لاکتیک موجود در شیر عاملی برای داشتن پوست صاف و اسیدآمینه‌های آن دلیلی برای مرطوب نگه داشتن پوست بدن است. همچنین شیر به‌دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان می‌تواند از افراد در برابر زیان‌های وارده از سموم محیطی محافظت کند. یک لیوان شیر گرم می‌تواند به آرامش خواب شبانه هم کمک کند. دکتر کشاورز در این‌باره می‌گوید: «شیر به‌دلیل داشتن تریپتوفان و کلسیم، می‌تواند باعث از بین رفتن اضطراب و القای حس آرامبخشی شود؛ کسانی که از مشکلات خواب رنج می‌برند و سخت به خواب می‌روند، می‌توانند شب‌ها با نوشیدن یک لیوان شیر گرم، به‌خصوص اگر با کمی عسل هم شیرین شده باشد، خیلی سریع خواب آرامی را تجربه کنند چراکه تریپتوفان موجود در شیر، پیش‌ساز نوروترنسمیتر (انتقال‌دهنده عصبی) سروتونین است و سروتونین همان هورمون نشاط‌آور و آرامبخش است که باعث افزایش خلق‌وخو هم می‌شود. »
شیوه آماده‌سازی نوشیدنی مهم است
دکتر راست‌منش در ادامه بحث نوشیدنی‌ها و تاثیرشان بر خلق‌وخو، به نکته جالبی اشاره می‌کند که همه ما ممکن است توجه چندانی به آن نداشته باشیم: «گیاهان فقط دارای یک ماده موثره نیستند و گاهی چند ماده موثره دارند که ممکن است یکی برای مشکلی مثل افسردگی خوب باشد و دیگری برای استرس اما از آنجا که قدرت تراوایی و حلالیت مواد مختلف متفاوت است، شیوه آماده‌سازی یک دمنوش، خاصیت‌های مختلفی از آن را به مصرف‌کننده نشان می‌دهد. مثلا اگر چای سیاه در حد متعارف 3-2 دقیقه دم شود مواد آرامبخشی در چای تراوش می‌کند در حالی که اگر بیش از 20 دقیقه دم بکشد، مواد اضطراب‌زا وارد محیط چای می‌شوند که نه‌تنها اسید معده، گاسترین و اسید کلریدریک را افزایش می‌دهند و باعث ناخوشنودی می‌شوند بلکه اضطراب را هم بیشتر می‌کنند بنابراین وقتی در مورد خواص یک گیاه صحبت می‌کنیم، نحوه آماده‌سازی و مدت زمان دم‌کشیدن هم در خاصیتش موثر است. مثلا قهوه که باعث بهبود و افزایش خلق‌وخوست، می‌تواند افسردگی را بهبود ببخشد و این خاصیتش اثبات شده ولی برای افرادی که اضطراب دارند و دچار حمله‌های اضطرابی هستند، اصلا مناسب نیست. کاکائو و اسپرسو هم در همین زمره هستند و شامل این قوانین می‌شوند.»
معجزه گیاهان بومی!
تا به حال از خواص گیاهان بومی کشورمان هم زیاد شنیده‌ایم؛ به گفته دکتر رضا راست‌منش، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، سنبل‌الطیب تاثیر بسیار خوبی بر رفع افسردگی و بهبود روحیه دارد، همچنین زنجبیل برای روحیه و افسردگی خوب است اما کمک چندانی به رفع اضطراب و ... نمی‌کند. گل گاوزبان هم خاصیت آرامبخشی خوبی دارد اما شیوه دم‌کردنی که میان مردم کشور ما مرسوم است، با شیوه دم کردن علمی فاصله زیادی دارد چراکه این گیاه حاوی مواد فراری است که خیلی سریع در هوا پخش می‌شوند بنابراین وقتی مدت زمان طولانی روی بخار می‌مانند، دیگر چیزی از این مواد در دمنوش باقی نمی‌ماند. گل گاوزبان در فرانسه به پادشاه گیاهان معروف است چون روحیه فرانسوی‌ها با این گیاه سازگاری خوبی دارد اما این لقب در کشور آلمان متعلق به گیاه اسطوخودوس است که آن هم آرامبخش بسیار خوبی است. همچنین ترکیبات گل راعی و گل قاصدک با عنوان نووکسین در درمان انواع افسردگی‌ها کاربرد دارد. اگر برگ‌های این گل‌ها در مقادیر مشخص دم شود، می‌تواند به رفع استرس کمک کند اما نوع و مدت‌زمان دم کشیدنش را باید متخصص مشخص کند تا تاثیر مطلوبی بر اوضاع و احوال فرد بگذارد. تاکید می‌کنم که افراد به هیچ‌وجه نباید خوددرمانی کنند و در طول درمان هم باید همچنان تحت نظر متخصص باشند تا در صورت نیاز دوز مصرفی دارو کم و زیاد یا قطع شود.»
وقتی خسته‌اید، هیچ‌چیز مثل چای نمی‌تواند آرامتان کند؟ وقتی افسرده و ناراحتید چطور؟ یا زمان‌هایی که استرس دارید؛ آن‌وقت هم به فکر یک دمنوش گیاهی می‌افتید؟ به نظر شما نوشیدنی‌های گرم چه تاثیری می‌توانند بر سلامت ذهن و روان داشته باشند؟
نظر شما