سلامت نیوز: به مناسبت روز جهانی كودك، نشست علمی مسئولیت دولت، جامعه مدنی در قبال كودكان دارای والدین زندانی برگزار شد. این نشست كه به همت كانون شهروندی زنان و كمیسیون حقوق بشر اسلامی انجام شده بود، به آسیبشناسی كودكانی كه والدین آنها در زندان بهسر میبرند پرداخت. كودكانی كه برچسب خانواده زندانی به آنها زده شده و به نوعی از جامعه طرد شدهاند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه قانون، در حاشیه این نشست نمایشگاهی از نقاشی كودكان و نوجوانانی كه مادر یا پدر آنها در زندان بهسر میبرند برگزار شده بود. هرچند این نمایشگاه بسیار ساده و مانند خود كودكان بیتكلف بود، اما نقاشیها حرفهای بسیاری برای گفتن داشتند.حرفهایی كه مدتهای زیادی در سینه صاحب آن حبس شده و حالا در قالب نقاشی در معرض عموم گذاشته شده بودند. فضای سالن نمایشگاه نیز متاثر از نقاشیهای كودكان سرد و بیروح بود. در نگاه اول وجه مشترك تمام نقاشیها غمو اندوهی بود كه بیننده با تمام وجود آن را درك میكرد و معلوم بود ذهن، احساسات، عواطف و تمام وجود كودك درگیر مسائلی بوده كه به هیچعنوان با سنو سال وی تناسبی نداشته و او نتوانسته بود با آنها كنار بیاید.
در فاصلهای قبل از شروع نشست، فرصتی یافتیم تا از این نمایشگاه دیدن كنیم.آثار هنری كودكان خانوادههای زندانی روی دیوارهای سالن خودنمایی میكردند. اكثر رنگهای بهكار رفته در این نقاشیها تیره بودند كه نشان از نوعی بههم ریختگی ذهن كودك داشت.
مادرم را با خود نبرید
غزاله 10 ساله گویا خاطره تلخ زمانی را كه ماموران برای بردن مادرش آمده بودند را خوب به خاطر داشت، زیرا غزاله مادر خود را در حالی ترسیم كرده بود كه یك دستبند به دست وی و دستبند دیگر در دست مامور زنی بود كه مادر را مشایعت میكرد و غزاله نیز در حالی كه اشك میریخت با دو دست خود و با تمام وجود مادر را میكشید و نمیخواست مادرش را ببرند. نیما 9 ساله خودش را درحالی كشیده بود كه با تلفن با مادر زندانی خود صحبت میكرد و با گریه از او میپرسید كی برمیگردی، گویا نیما نمیتوانست زندانی شدن مادر را درك كند و برای بازگشت وی به خانه بسیار بیتابی میكرد. اما نقاشی شكیبای 9 ساله كه پدرش به جرم سیاسی در زندان به سر میبرد نیز حرفهای بسیاری برای گفتن داشت.گویا شكیبا صحنه ملاقات پدر را همواره در ذهن خود مرور كرده بود. زیرا او در این اثر درست همان روزی را ترسیم كرده بود كه با مادرش به ملاقات پدر رفته بودند در حالی كه میلههای بلند زندان تا آسمان رفته بودند تا مانع رسیدن شكیبا به پدرش شوند. رقیه 17 ساله كه مادرش به جرم غیرسیاسی و معاونت در قتل در زندان بود دو نقاشی به این نمایشگاه اهدا كرده بود. رقیه در نقاشی اول پرندهها را درحالی تجسم كرده بود كه آزاد، شاد و سرحال روی درختان نشسته بودند. انگار مفهوم آزادی از دید رقیه با شادی و سرزندگی عجین شده بود. در نقاشی دوم نیز رقیه دو پرنده را در حالیكه در قفس، افسرده و غمگین زندانی بودند، ترسیم كرده بود. گویا رقیه رهایی و آزادی را موهبتی میدانست كه شاید بسیاری از انسانها از آن غافل هستند و البته این دختر 17 ساله معنای دربند بودن را به خوبی درك میكرد.
جرم مادر تاثیر در نگهداری كودك ندارد
در این نشست سارا باقری، حقوقدان و وكیل دادگستری با اشاره به حقوق كودكان مادران دربند گفت: طبق آمار سازمان زندانها و اقدامات تربیتی حدود 5 درصد از زندانیان را زنان تشكیل میدهند كه حدود 70 درصد آنها متاهل هستند. در آییننامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تربیتی این اختیار به مادران زندانی داده شده كه كودكانشان را تا دو سال نزد خود در زندان نگه دارند پس از آن نیز روسای زندان تصمیم میگیرند كه كودك را به خانواده ها یا به بهزیستی تحویل دهند.
این حقوقدان با اشاره به اینكه جرم مادر تاثیری در نگهداری كودك خود ندارد، ادامه داد: البته زمانی كه مادر به جرم كودكآزاری در زندان باشد صلاحیت نگهداری كودك خود را نداشته و كودك تحویل بهزیستی میشود. باقری در ادامه در رابطه با زنان باردار و شیرده خاطرنشان كرد: رویكرد حقوق اسلامی در رابطه با زنان باردار و شیرده این است كه این زنان نباید به زندان فرستاده شوند. در برخی از كشورها زنان باردار هنگام وضع حمل با غل و زنجیر و با زندانبان مرد به بیمارستان فرستاده میشوند كه اصلا این روش خوبی نیست. تا آنجا كه میشود باید برای زنان باردار و مادران شیرده مجرم به جای زندان از حبس خانگی استفاده كرد. همانطور كه یكی از قضات محترم خانم مجرمی كه مبتلا به بیماری سرطان بود حكم به حبس خانگی داد. این وكیل دادگستری با اشاره به اینكه در برخی از كشورها مادر و كودك تازه به دنیا آمده در بندی جدا نگهداری میشوند، اما در كشورما اینگونه نیست و در اكثر زندانها مادر و كودك به همراه سایر مجرمان دیگر نگهداری میشوند، توضیح داد: البته ناگفته نماند در زندانهای زنجان كودكی در زندان نگهداری نمیشود بلكه یا به خانواده سپرده میشود یا اینكه كودك تحویل بهزیستی میشود. باقری در رابطه با ایجاد مهدكودك در زندان نیز خاطر نشان كرد:در برخی از زندانهای كشور كودكان در ساعات اداری در مهد كودك نگهداری میشوند و پس از ساعت اداری به مادر تحویل داده میشود. البته پیشنهاد بنده این است كه این مهدكودكها باید خارج از محیط زندانها باشد و همچنین پس از ساعت اداری مادران به این مهدكودكها فرستاده شوند تا كودك در محیط زندان قرار نگیرد. باقری همچنین خاطرنشان كرد: باید برنامه های مشترکی برای برقراری و پایداری رابطه مادر و فرزند برگزار شود. برای مثال در برخی از کشورها امکان ملاقات از طریق برنامه اسکایپ برای کودکان در نظر گرفته شده است یا اینکه برنامه قصه خوانی از طریق ضبط صوت برای کودکان گذاشته می شود. ما امیدواریم كه برخی سازمان های غیردولتی این اقدامات را در زندانها انجام دهند.
وی در خاتمه یادآور شد: مهمترین نكته این است كه باید هرچه سریعتر این كودكان تحت پوشش بیمه قرار گیرند. به دلیل اینكه این كودكان در مكان پرخطری نگهداری میشوند و ممكن است سلامت آنها تهدید شود.
بیتوجهی به مشكلات كودكان
عزیزپناه، رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز در ادامه برنامه به عنوان سخنران با گلایه از اینکه برخی بحث ها پیرامون کودکان دچار بیتوجهی در جامعه میشود، گفت: یکی از معایب بزرگ جامعه ما این است كه زیاد با دقت مسائل مربوط به کودکان دنبال نمیشود و آسیبها شناسایی نمیشوند. از جمله این غفلت ها هم مربوط به مادران زندانی و کودکان آنهاست. وی ادامه داد: باید مرور کنیم که اصولا چرا این اتفاقات در حوزه کودکان و زنان می افتد و نگاه به اینکه چه چیزی زنان را در زندان نگه می دارد و کودکان هم به اجبار این فضا را تحمل می کنند. عزیز پناه خاطرنشان كرد: تناسب جامعه ما به هم خورده است و وقتی تناسب به هم می خورد یعنی جامعه بنیه خود را برای پیشبرد اهداف اجتماعی از دست می دهد. تا چهار دهه پیش ما 30 درصد جامعه شهری داشتیم اما در یک حرکت عجیب این حرکت معکوس شده است آمارها متناقض است اما 20 میلیون نفر ما حاشیهنشین داریم و همه مختصات حاشیهنشین را به معنای محرومیت از زیر ساختها مانند، عدم دسترسی به آب مناسب، فضای آموزشی و سرپناه می دانند. میزان بیسوادی مطلق و نسبی هم با ارقام نجومی رو به روست. وی ادامه داد: ورود زنان به حوزه اقتصادی به دلیل حمایت مالی خانواده بدون اینكه به این حوزه وارد باشند نیز یكی دیگر از عوامل افزایش زنان زندانی است. رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان تصریح كرد: عدم دسترسی به اطلاعات، ازدواجهای زودرس و آمار بالای اعتیاد متاسفانه در زنان عوامل ورود زنان به زندان است.
مزایا و معایب نگهداری كودك در زندان كنار مادر
عزیزپناه در ادامه در رابطه با نگهداری كودكان در كنار مادر زندانی خاطرنشان كرد: برخی مخالف نگهداری كودكان در زندان كنار مادر هستند از جمله اینکه بهداشت مناسب برای کودکان وجود ندارد. در واقع این فضا برای سلامتی آسیب زاست. از لحاظ دسترسی به آفتاب و نور هم ایرادات جدی وارد است. آن چیزی که نهادهای حقوق کودک توجه دارند بیشتر تعاملات اجتماعی کودکان است چون كودك باید در جمع همسالان و خانواده ها باشد. آنها باید بتوانند با همسالان خود اجتماعی شدن را تنظیم کنند همچنین گروهی نیز پا فشاری میکنند که مادر بیشترین نیاز کودک است و حتما این تعاملات باید با مادر انجام شود. اگر کودکان از دیدار مادران محروم باشند، اثرات سویی خواهد داشت و تا بزرگسالی هم با آنها خواهد بود. وی یادآور شد: اگر نهادهای رسمی مشارکت بخش جامعه مدنی را میپذیرفتند، بخشی از مشکل حل میشد اما در حال حاضر فضا برای نهادهای مدنی بسته است. از دستگاه قضا تقاضا داریم در مورد كودكان زندانیان دقت بیشتری به خرج دهد.
به این كودكان برچسب نزنیم
در خاتمه باید گفت كودكان زندانی توسط ما و جامعه برچسب خانواده زندانی بودن خورده و به حاشیه كشیده شدهاند. نباید فراموش كنیم خانوادههای زندانیان نیز جزئی از اجتماع ما هستند حال اگر به دلایلی پدر یا مادر خانواده جرمی مرتكب شده باشند نباید این جرم را به كل خانواده تسری دهیم. باید بدانیم این كودكان شاهد و ناظر رفتار امروز ما و جامعه هستند و شاید فردا بخواهند از رفتارهای ما انتقام بگیرند. اقدامات و عكسالعملهای درست ما ممكن است مانع مجرم شدن این كودكان شود. پس با عدم تبعیض میان این كودكان با كودكان دیگر هم آرامشی به خانوادههای زندانیان هدیه كنیم هم اینكه مانع شویم تفكرات منفی باعث آسیب به ذهن این كودكان و در نتیجه مجرم شدن آنها شود.
نظر شما