سلامت نیوز:هزینه‌های نظام‌های سلامت در دنیا، پیشنهادات وزارت بهداشت برای بودجه 95، بدهی بیمه‌ها و اقدامات سازمان تامین اجتماعی برای پرداخت مطالبات بیمارستان‌ها، کمبود نیروی پرستاری در کشور و اقدامات وزارت بهداشت برای کاهش بار خدمات پرستاران، تعریف مراقبان سلامت در نظام بهداشتی درمانی کشور و کمبود شدید پزشک جهت استقرار برنامه پزشک خانواده از جمله مباحثی بود که در دومین نشست خبری سخنگوی وزارت بهداشت مطرح شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،، دکتر ایرج حریرچی، قائم مقام وزیر بهداشت در نشستی خبری، با هزینه‌بر خواندن نظام‌های سلامت در تمام دنیا گفت: تمام کشورهای دنیا حدود 9.5 درصد درآمد ناخالص ملی خود را به بخش بهداشت و درمان اختصاص می‌دهند. در سال 2013 و 2014 حدود 7 هزار و 300 میلیارد دلار از کل 77 هزار میلیارد دلار تولید ناخالص ملی دنیا به بخش بهداشت و درمان اختصاص یافته است.

وی افزود: کل بازار نفت و گاز دنیا که این همه بحث بر سر آن است 3300 میلیارد دلار بوده است. همچنین کل بازار تجهیزات نظامی دنیا 1700 میلیارد دلار بوده است. در سال 2012 حدود 6500 میلیارد دلار خرج حوزه سلامت در دنیا شده است. این اعداد و ارقام حجم اقتصادی حوزه سلامت در دنیا را نشان می‌دهد. بنابراین مشخص است که حوزه سلامت پرهزینه است و مردم به صورت روزمره با آن مواجه هستند.

سخنگوی وزارت بهداشت نرخ متوسط مراجعه سرپایی سالانه هر ایرانی به مراکز درمانی را 10.3 خواند و گفت: نرخ بستری هر ایرانی به صورت سالانه یک دهم است. از طرفی اگر تولید ناخالص داخلی در کشور را با دلار آمریکا محاسبه کنیم، ایران از نظر تولید ناخالص داخلی کشور 32 دنیا است، اگر به لحاظ دلار بین‌المللی مقایسه کنیم نیز کشور هفدهم دنیا به لحاظ کل تولید ناخالص ملی هستیم.

حریرچی در این باره افزود: همچنین کشور ما به لحاظ برابری قدرت خرید، کشور هفتادم در دنیاست. این در حالی است که سهم سلامت ما از تولید ناخالص ملی رتبه 88 را دارد و در زمینه سرانه هزینه سلامت نیز رتبه هشتاد و یکم را داریم. از طرفی هیچ کشور توسعه یافته و متوسطی در دنیا وجود ندارد که توانسته باشد در 30 سال اخیر هزینه‌های بهداشتی و درمانی‌اش را کاهش دهد؛ هرچند که این هزینه‌ها قابل مدیریت و کنترل هستند. در مجموع در کشورهایی که پرداخت از جیب مردم بابت هزینه‌های سلامت بالاست، وزارت بهداشت و بیمه‌ها در آن کشورها ضعیف هستند.

سهم مردم در پرداخت هزینه‌های سلامت و آرزوی وزارت بهداشت

قائم مقام وزیر بهداشت با اشاره به سهم 55 درصدی پرداخت از جیب مردم بابت هزینه‌های سلامت قبل از طرح تحول نظام سلامت گفت: در 5 سال منتهی به سال 92، سهم 4 بیمه‌گر اصلی در پرداخت هزینه‌های سلامت 17 درصد بود. کل دولت نیز 14 الی 18 درصد هزینه‌ها را پرداخت می‌کرد و به این ترتیب بود که سهم مردم در پرداخت این هزینه‌ها به 55 درصد رسیده بود. طبیعی است که در چنین بازاری رابطه مالی گسترده میان پزشک و بیمار شکل می‌گیرد که البته مضرات مخصوص به خودش را دارد.

حریرچی تاکید کرد: در تمام دنیا سیستم‌های نظام سلامت پیشنهادشان آن است که رابطه مالی میان پزشک و بیمار به حداقل رسیده و حتی در برخی کشورها به صفر رسیده‌ است. دنیا تلاش می کند که سهم بیمه‌ها و دولت در تامین هزینه‌های بهداشت و درمان را افزایش دهد. این موضوع امری است که آرزوی ماست.

روند تزریق پول به تحول سلامت

وی در ادامه صحبت‌هایش در پاسخ به سوال ایسنا درباره روند تخصیص اعتبارات طرح تحول نظام سلامت در سال 94 و همچنین وضعیت بودجه‌ای نظام سلامت در سال آتی گفت: متاسفانه با افت شدید قیمت نفت و همچنین تحریم‌ها مواجه بوده‌ایم. به همین دلیل وضعیت مالی دولت به لحاظ تامین منابع در حوزه نفت دچار مشکل است. تخصیص‌های وزارت بهداشت نیز تابع همین امر است. البته در برخی از بخش‌ها مانند دانشگاه‌ها، تخصیص‌ها خوب بوده است.

سخنگوی وزارت بهداشت در این باره ادامه داد: از محل یک درصد مالیات بر ارزش افزوده نیز طبق توافقی که با ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی داشتیم، مقرر شد که هر مقداری از این محل واصل شد، مستقیما به نظام سلامت تخصیص یابد. در مورد بودجه هدفمندی نیز باید بگویم از ابتدای طرح هدفمندی یارانه‌ها، درآمد حاصل از آن کفاف پرداختی به مردم را هم نمی‌داد. به همین دلیل وزارت بهداشت نیز طبیعتا در تخصیص اعتبارات درآمد حاصل از هدفمندی دچار مشکل است. طبق تفاهمی که با ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی داشتیم، مقرر شد اعتبارات وزارتخانه در این بخش از محل سایر منابع، تامین شود و به این ترتیب قسمتی از عقب‌افتادگی‌های بودجه‌ای ما را جبران کردند.

تاخیرهای چندماهه در پرداخت کارانه پزشکان و پیراپزشکان

حریرچی ادامه داد: در کل باید بگویم که اجازه ندادیم به برنامه‌های طرح تحول کوچکترین خدشه‌ای وارد شود. تنها در پرداخت کارانه پزشکان و پرسنل مشکل داریم که امیدواریم طبق تفاهم‌هایی که با بیمه‌ها صورت گرفته، این موضوع به زودی جبران شود. متاسفانه با تاخیر قابل توجهی در پرداخت کارانه پرسنل و پزشکان روبه‌رو هستیم و از این بابت شرمنده کارکنان وزارت بهداشت هستیم. به طوری که در برخی از استان‌ها هنوز کارانه مربوط به فروردین‌ماه پرسنل‌مان پرداخت نشده است. همین موضوع پزشکان و پیراپزشکان را دچار مشکل کرده است، امیدواریم به زودی خبرهای خوشی در این زمینه برای پرسنل ما داشته باشیم.

پیشنهاد جدی وزارت بهداشت برای بودجه 95

وی درباره پیشنهاد وزارت بهداشت برای بودجه سال 95 نیز گفت: پیشنهاد جدی ما آن است که بودجه بهداشت و درمان از بودجه جاری و قیمت نفت تاثیر نگیرد. بخشی از اعتبارات ما به بیمه‌ها و کمک دولت به بیمه‌ها بازمی‌گردد. در مورد بخش‌های دیگر نیز پیشنهادمان آن است که نسبتی از مالیات بر ارزش افزوده که به بهداشت و درمان تعلق می‌گیرد، افزایش یابد. همچنین پیشنهاد دیگرمان مربوط به بحث مالیات بر کالاهای آسیب‌رسان در سلامت است.

سخنگوی وزارت بهداشت افزود: به عنوان مثال مهم‌ترین ابزاری که کاهش مصرف سیگار را به دنبال دارد، افزایش قیمت و مالیات بر مواد دخانی است. به همین سبب طرحی را به دولت ارائه دادیم که طی 5 سال، سالانه 11 هزار میلیارد تومان از طریق مالیات بر سیگار درآمد ایجاد می‌کند. این طرح دو هدف را دنبال می‌کند؛ ابتدا بیماری‌ها را کاهش می‌دهد و از طرف دیگر می‌تواند درآمدی برای بهداشت و درمان باشد.

کمبود 100هزار نیروی پرستاری در کشور

وی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره تربیت نیروهای کمک پرستاری و انتقاداتی که به این طرح وارد می‌شود، گفت: در هیچ جای دنیا حتی در پیشرفته‌ترین مراکز دنیا تمام خدمات توسط پرستاران ارائه نمی‌شود و برخی اقدامات در شان نیروی لیسانسیه پرستاری نیست و لازم است که این خدمات را یک رده پایین‌تر از پرستاران ارائه دهند. سه سطح خدمات پرستاری در دنیا وجود دارد.

حریرچی درباره فعالیت نیروهای بهیار در بیمارستان‌ها افزود: متاسفانه نیروی بهیار در 10-15 سال اخیر از نظام بهداشت و درمان کشور حذف شده و وظایف آنها به همراه بیماران محول شده است. این در حالی است که در تمام رسته‌های پرستاری کمبود داریم. با هر روشی که محاسبه می‌کنیم در حال حاضر 100 هزار پرستار کمبود داریم.از طرف دیگر مهم‌ترین کسانی که باید به آنها پاسخ دهیم، مردم هستند و کل نظام سلامت وسیله‌ای است برای ارائه خدمت به مردم. به همین دلیل نباید اقدامات را با معیارهای صنفی سنجید.

وی در این باره ادامه داد: با توجه به کمبود شدید در رسته‌های پرستاری، تربیت دانشجویان پرستاری و همچنین تربیت نیروهایی که بتوانند قسمتی از کار پرستاران را سبک کنند را افزایش دادیم. این دو مبحث هیچ تداخلی با یکدیگر ندارند و بدون تردید این موضوع به نفع جامعه پرستاری و از همه مهم‌تر به نفع مردم است. در حال حاضر متاسفانه اغلب پرستاران در سیستم دولتی 80 ساعت اضافه کار اجباری می‌دهند. بنابراین وظایفی که در شرح وظایف شغلی آنها نیست مجبور به انجام آن هستند. تربیت و تزریق نیروهای کمک پرستار می‌تواند به نفع پرستاران کشور باشد.

حریرچی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره قانون ارتقای بهره‌وری و اینکه گروهی از پرستاران خواستار حذف اضافه کاری‌ها هستند نیز گفت: اجرای قانون ارتقای بهره‌وری از ابتدا با نواقصی روبرو بود. از طرف دیگر اخیرا با توجه به تغییر نظام پرداخت در اکثر بیمارستان‌ها،‌ داوطلب برای اضافه کاری زیاد شده است. با این حال در مراکزی پرستاران یا پیراپزشکانی داریم که تمایل به اضافه کاری ندارند و ما از این بابت شرمنده آنها هستیم.

سخنگوی وزارت بهداشت افزود: به عنوان مثال باید بگویم که در تهران هر شب چند ده تا چند صد نفر در انتظار نوبت ICU‌هستند؛ این در حالیست که مراکزی را راه‌اندازی کرده‌ایم و تجهیز شده‌اند اما پرستار برای راه‌اندازی این مراکز نداریم. به همین دلیل باز هم تاکید می‌کنم که پرستاران تا 80 ساعت اضافه کار اجباری می‌ایستند و ما از این بابت شرمنده آنها هستیم.

سرانجام «پزشک خانواده» و برنامه‌هایی برای مراقبت‌های بهداشتی

قائم مقام وزیر بهداشت در ادامه صحبت‌هایش در پاسخ به سوالی درباره طرح پزشک خانواده و برنامه وزارت بهداشت دولت یازدهم برای آن گفت: در دولت قبل تاکید بر آن بود که هر هفته پزشک خانواده در یک شهر راه‌اندازی شود اما سرنوشت آن را مشاهده کردید و نهایتا این طرح در دو استان مازندران و فارس خلاصه شد که البته بخش بهداشت آن بدون نتیجه ماند و طرح در این دو استان در درمان سرپایی نهادینه شد.

وی در این باره افزود: تجربه کشورهای دنیا حاکی از آن است که استقرار پزشک خانواده به طور متوسط 10 تا 40 سال زمان نیاز دارد. استقرار یک یا دو ساله این طرح بی‌تردید کاری تبلیغاتی است. وزیر بهداشت نیز از ابتدای ورودش به وزارت بهداشت تاکید کرد که برای اجرای طرح پزشک خانواده 10 تا 15 سال زمان نیاز داریم.

حریرچی ادامه داد: استقرار پزشک خانواده یک هدف گیری نهایی است در این طرح باید بتوانیم مراقبت‌های بهداشتی - درمانی اعم از اقدامات مربوط به ارتقای سلامت، پیشگیری، ارائه خدمات سرپایی سطح یک‌ (پزشک عمومی)، ارائه خدمات تخصصی سطح دوم و همچنین خدمات فوق تخصصی سطح سوم و در نهایت خدمات بازتوانی و توانبخشی را طبق نظام ارجاع ارائه دهیم.

مراقب سلامت کیست؟

وی به نقش بهورزان در ارائه خدمات مراقبت‌های بهداشتی اشاره کرد و گفت: از سال گذشته برند جدیدی را معرفی کردیم؛ این برند از نظام بهورز با سطح تحصیلات بالاتر الگوبرداری شد و نام مراقب سلامت بر آن گذاشتیم. مراقب سلامت فردی چند پیشه است و بر اساس برنامه‌ریزی‌های ما، هر مراقب سلامت به حدود 2000 نفر به صورت فعال خدمات لازم را ارائه می‌دهد. به این ترتیب در سیستم فعلی ما رده اول ارایه خدمت، تماس با مراقبت سلامت است و مراقبان سلامت در پایگاه‌های سلامت مستقر خواهند بود.

به گفته حریرچی، هر پایگاه سلامت 10 تا 12 هزار نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد و هر دو تا چهار پایگاه سلامت تحت پوشش یک مرکز جامع سلامت قرار می‌گیرند. به این ترتیب حدود 30 تا 50 هزار نفر بسته به جمعیت هر شهر، تحت پوشش یک مرکز جامع سلامت قرار می‌گیرند که پزشک خانواده و نیروهای کارشناس از جمله روان شناس و کارشناس تغذیه در این پایگاه‌ها حضور خواهند داشت.

وی افزود: خدمات سرپایی جهت ارایه در این پایگاه‌ها به دو بخش تقسیم شده است؛ بخش اول مراقبت‌ از بیماری‌های سرپایی است و دیگری اقداماتی است که نظام بهداشتی - درمانی آنها را تعریف می‌کند. به این ترتیب مراقبت از بیماری‌های غیرواگیر نظیر دیابت به این سیستم وارد شده و به صورت فعال رصد می‌شود. البته تاکید می‌کنم هر مرکزی که راه‌اندازی می‌کنیم به صورت خرید خدمت از بخش خصوصی خواهد بود.

کمبود شدید پزشک برای راه‌اندازی پزشک خانواده

حریرچی با بیان اینکه شدیدا با کمبود پزشک مواجه هستیم، افزود: در زمان ورودمان به وزارت بهداشت در روستاها 4200 پزشک حضور داشتند این درحالیست که این رقم باید 6800 پزشک باشد. ما با ورودمان این تعداد پزشک در روستاها را به 7800 پزشک رساندیم و به این ترتیب بیش از 2200 پزشک عمومی به شبکه اضافه کردیم. در مجموع اکنون برای 28 میلیون روستانشین و شهر زیر 20 هزار نفر جمعیت (یک سوم جمعیت کشور) این بسته خدمتی را ارائه می‌دهیم و با هر فشاری که بود پزشک را برای روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر تامین کردیم.

سخنگوی وزارت بهداشت افزود: در استان فارس و مازندران مشکل مدل پزشک خانواده آن بود که تنها خدمات سرپایی بیماری‌ها را ارائه می‌داد به این ترتیب ما مراقبت‌های بهداشتی را با آن ادغام کردیم و این امر طی یک سال اخیر انجام شد. به این ترتیب با احتساب جمعیت روستایی و جمعیت دو استان فارس و مازندران مجموعا 35 میلیون نفر تحت پوشش این خدمات قرار گرفتند.

خدمات دهان و دندان به دانش‌آموزان

وی در ادامه صحبت‌هایش در پاسخ به سوالی درباره ارائه خدمات بهداشت دهان و دندان به دانش آموزان گفت: تا پایان امسال دانش آموزان تا مقطع ششم ابتدایی خدمات دهان و دندان را دریافت می‌کنند. انجام چنین اقداماتی آینده سلامت دهان و دندان جمعیت کشور را تضمین می‌کند. این اقدام گامی بزرگ و پیشگیرانه است که می‌تواند سلامت دندان‌های نسل آینده را تضمین کند. البته برنامه ما آن است که در سال تحصیلی آینده مقطع راهنمایی و دبیرستان نیز وارد این برنامه شوند.

حریرچی افزود: همچنین برنامه دیگرمان آن است که زمینه را برای مراجعه افرادی که استطاعت مراجعه به مطب‌های خصوصی دندانپزشکی ندارند را فراهم کنیم. به زودی خبرهای خوشی را در این زمینه اعلام می‌کنیم. در حال حاضر در شهرها 25 درصد پرداخت از جیب مردم بابت خدمات دندانپزشکی است.

وی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره دستور رئیس جمهور در زمینه هزینه کرد سهم درمان در حوزه تامین اجتماعی گفت: بر اساس دستور رئیس جمهور باید پول‌های مربوط به درمان تنها در حوزه درمان صرف شود و حتی صرف بیمارستان سازی هم نشود. سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از دو بیمه گر اصلی نقش مهمی در این زمینه دارد. این در حالی است که در سالهای گذشته سهم "9 بیست و هفتم" درمان به طور مکرر مورد دست‌اندازی قرار گرفته و رئیس جمهور دستور دادند که این سهم تنها در حوزه درمان هزینه شود. البته این موضوع ارتباطی به بحث تجمیع بیمه‌ها ندارد. تجمیع بیمه‌ها موضوع دیگری است که به صورت جداگانه پیگیری می‌شود.

طلب 8500 میلیارد تومانی بیمارستان‌ها از بیمه‌ها

سخنگوی وزارت بهداشت درباره حجم بدهی بیمه‌ها به مراکز درمانی نیز گفت: بیمه‌ها وضعیت خوبی ندارند. اقداماتی از سوی سازمان‌های بیمه گر به ویژه سازمان تامین اجتماعی در حال انجام است که امیدواریم هرچه زودتر عملیاتی شود. در حال حاضر طبق اسناد ما 5300 میلیارد تومان از بیمه‌ها مطالبه داریم. با احتساب اسنادی که هنوز به آنها رسیدگی نشده است در مجموع بیش از 8500 میلیارد تومان از بیمه‌ها طلب داریم؛ این در حالی است که کل اعتبارات وزارت بهداشت از محل درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها، 4500 میلیارد تومان است.

اقدام تامین اجتماعی برای پرداخت مطالبات بیمارستان‌ها

وی ادامه داد: البته سازمان تامین اجتماعی دو اقدام مهم را در این زمینه انجام داده است. ابتدا اینکه 1600 میلیارد تومان از بانک وام گرفته تا مطالبات قبل از شهریور ماه بیمارستان‌ها را پرداخت کند. برای مطالبات بعد از مهر ماه نیز بانک عامل سوم پیش بینی شده است تا به این ترتیب مطالبات مراکز درمانی پرداخت شود. در صورتی که این روند عملیاتی شود سازمان تامین اجتماعی تقریبا تعهدات خود را به روز خواهد کرد، اما بیمه سلامت ایرانیان هنوز مشکلاتش به شدت باقی است.

وی در پایان در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره اقدامات وزارت بهداشت در زمینه ترویج زایمان طبیعی گفت: در این زمینه بسیار موفق عمل کردیم و از هدفگیری در نظر گرفته شده بسیار جلوتر رفتیم به طوری که در سال اول بیش از 10 درصد از میزان زایمان‌ها به روش سزارین کاهش یافت و از طرف دیگر با وجود افزایش زایمان طبیعی، میزان عوارض و مرگ و میر مادران و نوزادان کاهش یافت.