سلامت نیوز: این روزها درحال سپری کردن هفته ملی سلامت مردان هستیم، هفته‌ای با شعار «فرمان سلامتی در دستان شماست». این شعار گویای ابعاد جدی تری از حوادث ترافیکی کشور ماست، چنان که گفته می‌شود، هفت تا ۱۰ درصد از درآمد ناخالص ملی کشور صرف هزینه و پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم سوانح رانندگی می‌شود.
ایران روی خط قرمز
به گزارش سلامت نیوز به نقل از قدس آنلاین، دکتر مرتضی اسدی امرجی، معاون پژوهشکده حمل‌و نقل طراحان پارسه می‌گوید: حوادث جاده‌ای از دلایل اصلی مرگ و میر در جهان و در کشور ماست، چنانکه با نگاهی به آمار 10 سال گذشته، به طور میانگین سالانه حدود ۲۳ هزار نفر در کشور به دلیل تصادفات فوت شده‌اند که آمار بالایی را تشکیل می‌دهد. از این رو به دلیل اهمیت سوانح ترافیکی، سازمان بهداشت جهانی شاخص‌های ریسکی را مدنظر قرار می‌دهد که یکی از آن‌ها تعداد متوفیان تصادفات در 100هزار نفر جمعیت است که بر روی نقشه‌های گوناگون بر اساس درجه خطر، رنگ‌های مختلفی به کشور‌ها اختصاص داده می‌شود. برای نمونه رنگ قرمز نشان از ریسک و خطر بالا در این مقوله است که کشور ما در این طبقه قراردارد. همچنین بر اساس گزارش سیمای ایمنی راه‌های کشور، مقدار متوسط این شاخص در جهان 11/87 است که ایران با شاخص ۲۳ در بین ۱۷۵ کشور جهان در رده ۱۷۱ قرار گرفته است و همچنین در بین ۸۸ کشور متوسط در رتبه ۸۶ قرار گرفته است. در نتیجه، آمار‌ها نشان می‌دهد، جامعه ما در این زمینه از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.
وی می‌افزاید: عوامل تصادف به سه محور انسانی، محیطی و وسیله نقلیه تقسیم می‌شوند که در جهان بیش از ۶۰ درصد علت حوادث ترافیکی، عامل انسانی است. در برخی بررسی‌ها نیز به ترکیب عوامل همانند انسان و جاده و یا انسان و وسیله نقلیه اشاره می‌شود که در کشور ما نیز بررسی‌هایی انجام شده که دلالت بر تأثیر عامل انسانی و سپس محیط و وسیله نقلیه دارد. در واقع در جامعه ما نقش عامل انسانی، پررنگ تراز دیگر عوامل است.
نقش عامل انسانی، جدی است
آمار‌ها حاکی از آن است که ۳۶ درصد از تصادفات مرگبار به دلیل بی‌توجهی به جلو که اغلب ناشی از خستگی و خواب آلودگی است، می‌باشد. همچنین حدود ۳۶ درصد دیگر از تصادفات نیز به سه دلیل سرعت غیرمجاز، رعایت نکردن حق تقدم و انحراف به چپ رخ داده، به طوری که می‌توان گفت ۷۲ درصد کشته‌های حوادث رانندگی حاصل این عوامل هستند.
دکتر پیمان اسدی، متخصص طب اورژانس با تأیید این مسأله می‌گوید: هرچند غیراستاندارد بودن جاده‌ها و وسایل نقلیه نیز قابل توجهند، اما بیش از نیمی از سوانح رانندگی حاصل عوامل انسانی است. البته سهم موتور سواران در صدمات و تلفات جاده‌ای قابل اعتناست، چنانکه بنابر داده‌های موجود ۲۴ درصد از فوت شدگان حوادث رانندگی در نیمه نخست سال جاری موتورسواران بوده‌اند که شایع‌ترین علت مرگ و میر این افراد نیز صدمه به سر است.
آثار زیربنایی حوادث رانندگی بر جامعه
بنابر گزارش پزشکی قانونی، در 9 ماهه سال جاری از کل تلفات حوادث رانندگی ۱۰هزار و ۵۱ نفر مرد و سه هزار و ۵۱ نفر زن بوده‌اند. در همین مدت نیز ۲۴۳ هزار و ۸۰۶ مصدوم حوادث رانندگی به ادارات پزشکی قانونی سراسر کشور مراجعه کرده‌اند که ۱۷۳ هزار و ۹۹۲ نفر از آنان را مردان و ۶۹هزار و ۸۱۴ نفر را زنان تشکیل می‌دهند. همچنین آمار مصدومان حوادث رانندگی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 9/1 درصد بیشتر شده است. این آمار‌ها نشانگر آن است که با هر تصادف، هزینه‌های بی‌شماری به خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌شود.
دکتر اسدی امرجی می‌گوید: از آنجا که مردان در جامعه ما نان‌آور محسوب می‌شوند، بالا بودن تلفات موجب آسیب جدی به خانواده به عنوان بخش محوری جامعه می‌شود. چنانکه اغلب تصور می‌شود با بروز هر سانحه ترافیکی، تنها هزینه مربوط به دیه و خسارات مالی خودرو مورد محاسبه قرار می‌گیرد، درحالی که یک تصادف وقتی بخصوص منجر به مرگ می‌شود، تبعات سنگینی بر خانواده و جامعه تحمیل می‌کند. چنانکه بنابر بررسی‌هایی که انجام شده، گفته می‌شود، با احتساب مسایلی همانند هزینه‌های اجتماعی و روحی و روانی، هزینه یک فقره تصادف فوتی یک میلیارد تومان است که در برخی پژوهش‌های دیگر وبا تکیه بر شاخص‌های متفاوت این رقم بیشتر نیز بوده است. به هرحال نمی‌توان اثرگذاری و هزینه‌بر بودن حوادث ترافیکی را انکار کرد، پس باید به کاهش آن‌ها و ایمنی جاده‌ها توجه داشت.
35درصد تخت‌های بیمارستانی برای حوادث رانندگی
دکتر پیمان اسدی نیز تأکید می‌کند: آمار‌ها حاکی از آن است که ۷۵ درصد افراد فوت شده در سوانح رانندگی مرد هستند که بیشتر آن‌ها نیز در گروه سنی ۲۵ تا ۴۰ سال قرار دارند که سن تولید و بهره وری است. به این ترتیب مرگ و حتی جراحت آن‌ها به میزان تولید ناخالص ملی، سرمایه اجتماعی و توسعه کشور آسیب جدی وارد می‌کند، چراکه میزان مرگ و میر حوادث ترافیکی ما دست‌کم۲۰ هزار و تعداد نقص عضو‌ها و معلولیت بیش از۲۰۰ هزار برآورد می‌شود. به این ترتیب نظام سلامت، درمان و توانبخشی کشور بار مضاعفی را متحمل می‌شود، چنانکه ۳۵ درصد تخت‌های بیمارستانی به حوادث‌دیدگان ترافیکی اختصاص یافته و طبق برآورد‌ها، هر فرد معلول که ۳۰ درصد توانایی خود را از دست می‌دهد تا پایان عمر سه میلیارد تومان هزینه دارد.
این چند راهکار
با آنچه گذشت این پرسش مطرح می‌شود که برای کاهش این صدمات و مرگ و میر‌ها چه باید کرد؟
به دلیل اهمیت نقش عوامل انسانی در بروز حوادث، از راهکارهای مؤثر در کاهش حوادث ترافیکی دخالت در این حوزه است. چنانکه چند سالی است که بحث تدوین نظام سنجش رانندگان مطرح می‌شود. بتازگی نیز جواد هدایتی، مدیرکل دفتر آمار، ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور در حاشیه همایش «هنگام خواب‌آلودگی، رانندگی نکنیم»، به این مقوله اشاره کرده و گفته است «در حال حاضر این نظام در حال تدوین است و امیدواریم تا پایان سال جاری به اتمام برسد.
چنانکه پیش‌بینی می‌شود، در صورتی که تدوین نظام سنجش رانندگان تا پایان سال جاری به اتمام برسد، اجرای آن از سال آینده آغاز شود. به این ترتیب رانندگان از سه منظر مهارت، پزشکی و روان‌شناسی سنجش می‌شوند».
دکتر پیمان اسدی نیز با اشاره به استانداردسازی جاده‌ها و وسایل نقلیه می‌گوید: شایع‌ترین علت فوت موتور سوار‌ها، خونریزی مغزی است که با استفاده از کلاه ایمنی می‌توان از ۷۰ درصد این مرگ ومیر‌ها پیشگیری کرد.
البته این در شرایطی است که این تجهیزات استاندارد باشد، به گونه‌ای که کلاه چانه را پوشانده، مانع ضربه به این ناحیه شود.
همچنین در تولید آن از آلیاژ خاص جهت استحکام کافی استفاده شود. البته این نوع کلاه ایمنی نسبت به دیگر اجناس مشابه سنگین‌تر است و بیشتر موتورسوار‌ها رغبتی به استفاده از آن ندارند.
وی ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر بر تأثیر کاهش حوادث ترافیکی بر رانندگان خودروها به شیوه‌های مختلف تأکید می‌شود، در حالی که جمعیت موتورسوار‌ها که بیشتر آن‌ها نیز جوان هستند و رفتارهای پرخطر در جاده‌ها دارند، کمتر مورد توجه بوده‌اند، چنانکه شواهد نشان می‌دهد، درحال حاضر ده‌ها موتورسیکلت توقیف شده در پارکینگ‌ها جاخوش کرده‌اند.
چندی پیش نیز شهرام جباری زادگان، کارشناس برنامه‌ریزی شهری خاطر نشان کرد: در دهه اخیر، تعداد خودروها و موتورسیکلت‌های کشور بیش از سه برابر رشد داشته، چنانکه سالانه حدود نیم میلیون دستگاه موتورسیکلت جدید در داخل کشور تولید شده است. در حالی که تعداد خودروهای فاقد بیمه شخص ثالث حدود سه درصد و موتورسیکلت‌های فاقد این نوع بیمه، بیشتر از ۹۰درصد برآورد می‌شود.
عزم ملی و تلاش‌های جهانی
به اعتقاد متولیان حوزه حمل و نقل کشور، در حال حاضر بیش از سه هزار و ۲۰۰ نقطه حادثه خیز در جاده‌های برون شهری و دو هزار نقطه حادثه خیز در معابر درون شهری سراسر کشور شناسایی شده است.
دکتر اسدی امرجی، پژوهشگر این حوزه می‌گوید: راهکارهای گوناگونی برای کاهش این حوادث مطرح می‌شود که می‌توان به تعیین محورهای پرخطر، اصلاح زیر ساخت‌ها و ایمن سازی جاده‌ها اشاره کرد که در این زمینه هوشمندسازی جاده‌ها قابل تأمل است. به این ترتیب ایمنی جاده‌ها افزایش یافته و بر عامل انسانی نیز مؤثر است.
وی می‌افزاید: مسأله دیگر اینکه به بُعد قانونی و مقررات ترافیکی باید توجه داشت و بر بازنگری و به روز رسانی آن تأکید کرد. این موضوع بسیار فرا‌تر از افزایش جرایم رانندگی است، زیرا هدف از آن، تأکید بر نقش بازدارنگی قانون در بروز تخلفات است.
علاوه بر قوانین و مقررات باید به موضوع فرهنگسازی نیز توجه شود. چنانکه باید کارگروهی جامع در این زمینه تشکیل شود که گونه‌های مختلف تخصص‌ها را همانند متخصص حمل و نقل و ترافیک، جامعه‌شناس، روان‌شناس و مکانیک و سایر موارد را شامل شود و تنها به کارشناسان راه یا مکانیک بسنده نکنند، زیرا حوادث جاده‌ای حاصل عوامل متعدد است.
در پایان تأکید می‌کنم که اهمیت حوادث ترافیکی به حدی از سوی مراجع بین‌المللی مدنظر قرار گرفته که از سوی سازمان ملل متحد، دهه بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ دهه کنش و اقدام برای ارتقای ایمنی جاده‌ای اعلام شده است، پس همه باید در جهت کاهش تلفات و جراحات رانندگی و تثبیت ایمنی گام برداریم.
نظر شما