سلامت نیوز: سال تحصیلی ٩٦-٩٥ با یک پرسش برای دانش‌آموزان کلید خورد. رئیس‌جمهور روحانی با حضور در یک دبیرستان دخترانه در منطقه شش تهران، پس از افتتاح این مجموعه آموزشی طی یک سخنرانی، پرسشی را مطرح کرد. او از دانش‌آموزان پرسید که خشونت از کجا نشات گرفته است؟ طرح چنین پرسشی از سوی رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که خشونت به یک مساله مهم برای جامعه تبدیل شده است و آمارها در این زمینه مهر تاییدی بر نگرانی‌هاست.

به گزارش سلامت نیوز  به نقل از روزنامه آرمان، خشونت انواع مختلفی دارد و شامل خشونت فیزیکی، روانی، جنسی و... است. هر ۹ ثانیه یک خشونت در کشور رخ می‌دهد. براساس آمار رسمی 19.9درصد از خشونت‌های خانگی در تهران را خشونت‌های جسمی و 54.4درصد آن را خشونت‌های روانی تشکیل می‌دهد. بر اساس آمارهای پزشکی قانونی کشور میانگین روزانه ۱۶۰۰ شهروند به دلیل نزاع به پزشکی قانونی مراجعه کرده و تشکیل پرونده می‌دهند که در این میان، تهران جلودار آمار‌هاست، یعنی هر ساعت حدود ۶۶ نفر با هم درگیر شده اند که این درگیری‌ها منجر به جرح می‌شود. آمارهای پزشکی قانونی می‌گوید تنها در سال گذشته ۵۹۰ هزار شهروند به دلیل ضرب و جرح در نزاع راهی پزشکی قانونی شدند و این آمار بسیار نگران کننده است. وجود گروه‌های تروریستی در جهان به خشونت در اشکال گسترده آن دامن زده است. آنچه این گروه‌ها انجام می‌دهند از عریان ترین اشکال خشونت است و تجربه نشان داده است که هیچ جامعه ای از گزند آنها در امان نیست. قتل عام گروهی، بریدن اعضای بدن، انفجار‌های انتحاری، تخریب بناها، تجاوز جنسی و اعمالی از این قبیل حاکی از تبدیل شدن خشونت به یک نگرانی جهانی است.

طرح پرسش مهر با محوریت خشونت از سوی رئیس‌جمهور و درگیر کردن ذهن دانش‌آموزان با چنین امری، نشان دهنده جدی بودن این مساله است. کشور ایران که سرآمد امنیت در منطقه است، همیشه و در همه مجامع بین‌المللی برادری خود را ثابت کرده و برای نشر صلح در جهان کوشیده است. اینکه خشونت از کجا نشات می‌گیرد و هدف از اعمال آن چیست، مباحث گسترده ای را میان جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و فعالان اجتماعی ایجاد کرده و نظریات بسیاری حول پدیده خشونت شکل گرفته است. خشونت نیز مثل بسیاری از پدیده‌های اجتماعی، دارای تقسیم بندی‌هایی است. مثلا عده‌ای به خشونت در قالب دفاع از خود مشروعیت می‌بخشند یا مقداری خشونت از سوی پلیس برای کنترل جامعه قابل توجیه است اما هیچ توجیهی برای اعمالی که جان هزاران بی گناه را می‌گیرد، وجود ندارد. تاریخ خشونت قدمتی برابر با هستی انسان دارد و هرجا انسانی هست، خشونت نیز با او همراه است. یکی از ساده ترین اشکال خشونت، فحاشی بین رانندگان در سطح شهر یا نزاع‌های خیابانی است، حامیان حقوق زنان در هر جامعه ای با نسبت‌های متفاوت از خشونت علیه زنان گلایه می‌کنند. حتی بسیاری از طرفداران محیط زیست از این مفهوم برای توصیف برخورد انسان با طبیعت استفاده می‌کنند. اما آنچه امروزه باعث تورم این پدیده شده است را می‌توان از خلال اعمال تروریستی ریشه یابی کرد.

وضعیت قرمز خشونت در جامعه

رئیس انجمن آسیب شناسی ایران در مورد فردی یا اجتماعی بودن خشونت می‌گوید: خشونت هر دو جنبه را شامل می‌شود، یعنی امری فردی و در جنبه‌های پیشرفته، اجتماعی است، به طوری که خشونت فردی می‌تواند به خشونت اجتماعی نیز منجر شود. خشونت به عملی اطلاق می‌شود که برای تخلیه یک هیجان انجام می‌شود و در نتیجه خود فرد یا دیگری آسیب می‌بیند. این آسیب می‌تواند فیزیکی، روان شناختی، جنسی و... باشد. کوروش محمدی درباره لزوم اختصاص پرسش مهر به مساله خشونت بیان می‌کند: چنین به نظر می‌رسد که امروزه طبع خشونت در جامعه ما بالاست. این خشونت در قالب کلامی، فیزیکی، نزاع‌ها، آستانه تحمل پایین مردم و در راس همه این موارد بی اخلاقی‌ها در زمینه حقوق شهروندی صورت می‌گیرد. مثلا در زمینه خانواده خشونت بالاست و آستانه صبر و تحمل پایین، در نتیجه خروجی این وضعیت چیزی جز آمار بالای طلاق، درگیری و بی اخلاقی در جامعه نمی‌شود. جامعه ایران از حد استاندارد خشونت عبور کرده و در وضعیت قرمز به سر می‌برد. بنابراین رئیس‌جمهور محترم دست کم به عنوان یک شهروند دریافته که جامعه در این زمینه نیازمند یک حرکت و آگاهی بخشی ملی است. بنابراین پرسش مهر با محوریت خشونت یک اقدام بسیار مناسب است. او در مورد تاثیر خشونت گروه‌های تروریستی در شکل گیری این پرسش اعلام می‌کند: خشونت گروه‌های تروریستی مثل داعش، خشونت ایدئولوژیک و مبنای رفتارشان نیز ایدئولوژیکی است. آنها با اعمال این خشونت به خود می‌بالند و مدعی بهشت برین هستند. چنین به نظر می‌رسد که پرسش مهر امسال ریشه در خشونت داخلی دارد که جامعه از اعمال آن به طور مداوم اظهار پشیمانی و ندامت می‌کند. خشونت مدنظر در پرسش رئیس‌جمهور متفاوت از خشونت گروه‌های تروریستی است. خشونت موجود در جامعه ایران، نه ایدئولوژیک و نه بر اساس قرائتی از دین و مذهب بلکه ریشه در نکات تربیتی و زمینه ای جامعه دارد. مردم با فقر، بیکاری، تبعیض‌های اجتماعی و نا‌‌‌عدالتی، اختلاس‌های میلیاردی، کاهش درآمد، سختی در امرار معاش و تلاش بی‌وقفه برای معیشت مواجهند و در عین حال ناکامی‌هایی که مداوم در حوزه اقتصادی و تامین مسائل مادی برای افراد پیش می‌آید، منجر به بروز خشونت با کوچک ترین تحریک‌ها می‌شود. از سویی روابط اجتماعی در جامعه ایران دچار آسیب شده است. نقد‌هایی نیز به وزارت آموزش و پرورش در این زمینه وارد است، چون مردم ما به لحاظ مهارت‌های اجتماعی، مهارت حل مساله و مهارت کنترل خشم آموزش ندیده اند. محمدی در مورد درگیر کردن دانش‌آموزان برای تفکر حول محور خشونت می‌گوید: خشونت با توجه به متغیر سن، خروجی‌های مختلفی دارد. برای مثال نهایت خشونت یک کودک پنج ساله می‌تواند پرتاب کردن چیزی باشد اما با عدم کنترل و آموزش‌های مناسب، زمانی که همین کودک پا به سن می‌گذارد، خشونت‌های پیشرفته تری بروز می‌دهد و از سوی دیگر الگوی رفتاری برای نسل بعد می‌شود. بنابراین خشونت نسل به نسل منتقل و البته پیشرفته تر می‌شود. دانش‌آموزان یا بهتر بگوییم فرزندان ما، الگوهای رفتار خشونت‌آمیز را از خانواده‌ها دریافت می‌کنند. طرح این پرسش می‌تواند دانش‌آموزان را در این زمینه به چالش بکشد و حرکتی مناسب است. کاش چنین پرسشی در سطح همه افراد جامعه مطرح می‌شد و همه مردم در این زمینه فکر می‌کردند. رسانه‌ها نیز بسته به محتوایی که ارائه می‌کنند می‌توانند در بهبود یا حاد شدن اوضاع دخیل باشند. برای مثال بر اساس آمارها مردم بیشترین توجه را به صفحه حوادث روزنامه‌ها دارند.

خشونت خشونت می‌آورد

یک روان شناس در مورد ابعاد خشونت می‌گوید: خشونت فردی گستره وسیعی دارد و از رفتار‌های آزاردهنده مثل تحقیر و تمسخر گرفته تا رفتار‌های پرخاشگرانه، ضرب و شتم و آسیب‌های جسمانی را شامل می‌شود. خشونت می‌تواند در برخورد با افراد و حتی اشیای مورد علاقه فرد نیز اعمال شود. خشونت اجتماعی یا جمعی نیز می‌تواند در قالب غلبه و نفی دیگران، فضا ندادن و فقدان قلمرو فردی معرفی شود. خشونتی نیز تحت عنوان خشونت ساختاری وجود دارد و به زمانی اطلاق می‌شود که ساختار‌های ارتباطی نوعی تبعیض، نابرابری و ستم به افراد اعمال می‌کنند. برای مثال خشونت والدین به فرزندان یا خشونت بالا دستی‌ها در ادارات از این نوع است. شیوا دولت آبادی در مورد پرسش مهر با محوریت خشونت بیان می‌کند: یکی از اولین قدم‌ها برای تربیت فرزندان در راستای صلح، نوعدوستی و مهربانی و... این است که ما از خشونت جلوگیری کنیم. به نظر من مقصود رئیس‌جمهور از این پرسش این است که ما چه کارهایی نکنیم تا به رفتار‌های مهرآمیزتر، حمایتگرانه و نوعدوستانه در سطح دانش‌آموزان برسیم. اگر خشونت در جامعه کنترل شود ما گامی در راستای اتحاد، مهر و همدلی بیشتر برداشته ایم و می‌توانیم انتظار بیشتری از نسل‌های بعدی داشته باشیم. او در مورد خشونت در عرصه بین‌المللی چنین اظهار می‌کند: در هر نقطه از جهان که خشونت فراگیر شود می‌توان انتظار داشت که خطر اشاعه آن هم بیشتر شود. این مساله به خصلت ذاتی انسان بر می‌گردد که در مقابل ظلمی که به او روا می‌شود، دوست دارد انتقام بگیرد. از سوی دیگر انسان به خاطر خصلت یادگیری که دارد از خشونت‌های اطراف خود الگو برداری می‌کند. حرمت پرخاشگری و خشونت با ستم‌های بزرگ فرومی‌ریزد و بدترین آسیب خشونت‌های فراگیر این است که به اصطلاح چشم و گوش افراد از چیزهایی پر می‌شود که در شرایط عادی نمی‌بینند .