سلامت نیوز: بر اساس پژوهش دانشگاه شهید بهشتی، ٦درصد ایرانیان و در بروشور کنگره ملی الکل حداقل ١٠درصد مردم کشور تجربه یک‌بار مصرف الکل داشته‌اند.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه شهروند نوشت: آمارهای یک مسئول قضائی نشان می‌دهد مصرف الكل پنجمین جرم كودكان و نوجوانان و حمل آن، دهمین جرم‌شان در سال ٩٤ است.
الکل و هر چه به آن مربوط می‌شود، موضوع نشستی در سالن جلسات انجمن جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی تهران بود؛ نشستی با عنوان «مصرف الکل در ایران» با حضور جامعه‌شناسان و پزشکان. سیمین کاظمی، پزشک و جامعه‌شناس، نخستین سخنران این نشست بود. او به پژوهش‌های محدودی كه در سال‌های گذشته با موضوع مصرف الكل انجام شده است، اشاره می‌کند: «پژوهشی كه در دانشگاه شهید بهشتی انجام شد، نشان داد كه حدود ٦درصد مردم ایران حداقل یك‌بار الكل مصرف كرده‌اند. در بروشور كنگره ملی الكل در سال ٩٤ آمده كه حداقل ١٠درصد مردم تجربه یك‌بار مصرف الكل داشته‌اند. این آمارها در شرایطی است كه همواره میان آمارهای رسمی و غیررسمی تفاوت‌های زیادی وجود دارد به‌خصوص اینكه الكل غیرقانونی است و مصرف آن را اعلام نمی‌كنند در حالی كه مصرف سنگین الكل در ایران بالاست.»
به گفته کاظمی، با وجود اینكه الكل به صورت قاچاق وارد می‌شود اما چرخش مالی آن سالانه حدود ٦٥٨ میلیارد تومان است. بنا به آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر و ستاد مبارزه با قاچاق كالا، سالانه حدود ٨٠ میلیون لیتر الكل به ارزش ٧٣٠ میلیون‌دلار وارد كشور می‌شود كه فقط ٢٥درصد آن كشف می‌شود. همچنین مرگ‌هایی كه به واسطه رانندگی هنگام مستی اتفاق می‌افتد، یكی از موارد قابل توجه است. دادستان تهران هم اعلام كرده است كه سال گذشته به حدود ٣هزار فقره پرونده رانندگی درحال مستی در تهران رسیدگی شده است.
مصرف الكل در میان كودكان از موارد دیگری است كه او به آن اشاره می‌كند: «سرپرست مجتمع قضائی شهید فهمیده تهران با استناد به آمار سال ٩٤ هم اعلام كرد كه نوشیدن الكل پنجمین جرم كودكان و نوجوانان از بین ١٠ جرم این حوزه است، در حالی كه حمل الكل به‌عنوان دهمین جرم آنها به شمار می‌رود. دسترسی به الكل در كشور بسیار آسان است و درحالی‌که ممنوعیت‌های قانونی و مذهبی دارد، به راحتی می‌توان الكل‌های دست‌ساز، الكل‌هایی كه برخی اقلیت‌ها برای خود تهیه می‌كنند و الكل‌های خارجی در كشور پیدا كرد كه قیمت آن هم زیاد است. درواقع افراد هم در طبقات پایین جامعه و هم طبقات بالا می‌توانند از الكل استفاده كنند. گرچه در تحقیقی گفته شده بود اعتیاد به مواد در سطوح پایین و اعتیاد به الكل در سطوح بالای جامعه دیده می‌شود اما این‌طور نیست و هر فردی از جامعه با توجه به پولی كه می‌تواند هزینه كند از آن استفاده می‌كند.»
این جامعه‌شناس با اشاره به وظیفه داروخانه‌هایی كه برای امر درمان فعال هستند، انتقاداتی را مطرح می‌کند: «متاسفانه مقداری از الكل مصرفی از طریق همین داروخانه‌ها تامین می‌شود.» او می‌گوید: «الكل استاندارد كه كیفیت بالایی دارد برای طبقات بالا استفاده می‌شود اما الكل تقلبی و دست‌ساز كه ضرر‌های بیشتری دارد برای طبقات پایین جامعه است كه خطر بیشتری را هم متوجه آنها می‌کند؛ ضمن اینكه تنها مجازات همان ٨٠ ضربه شلاق در قانون است و فروشنده هیچ تعهدی برای محدودیت فروش به نوجوانان زیر ١٨ سال ندارد.»
او پیوند‌های اجتماعی سست‌شده و فشارهای اجتماعی را مهم‌ترین مسأله‌ای دانست كه باعث افزایش مصرف الكل شده است: «براساس تحقیقی كه سال ٨٣ در دانشگاه شهید بهشتی انجام شد، حدود ٢٧,٦درصد از پسران و ١.١درصد از زنان یك‌بار الكل مصرف كرده‌اند. سال ٨٥ در همدان افراد ١٢ تا ٢٥ ساله بعد از سیگار بیشترین اقبال را به الكل داشته‌اند، این در حالی است که سن بحرانی مصرف هم ١٢ تا ١٨سال بود. تحقیق دیگری در سال ٩٢ در دانشكده علوم اجتماعی انجام شده كه نشان می‌دهد ٤٦.٨درصد دانشجویان گرایش متوسطی به الكل و ١٣.٨درصد گرایش زیادی داشتند. سال ٩٣ در دانشگاه مازندران حدود ٦.٢درصد پسران و ٤درصد دختران نگرش مثبتی به الكل داشته‌اند. مطالعه دیگری نشان می‌دهد كه ٥٩.٦درصد اعلام كردند كه مصرف الكل نداشته‌اند، یعنی بیش از ٤٠درصد مصرف داشته‌اند. شیوع‌شناسی مصرف مواد در ایران در بین دانشجویان كشور نشان داده كه در سال ٧٤ تا ٩٢ كه شیب آمار اعتیاد ثابت بوده، الكل پس از سیگار و قلیان، دومین ماده مصرفی مورد استقبال بوده است.»
بیكاری، مشكلات خانودگی، موانع مراقبت‌های بهداشتی، دیگركشی، تجاوز و تصادفات رانندگی از مواردی است كه این جامعه‌شناس، در گروه پیامدهای فردی و اجتماعی از آنها نام می‌برد: «وجود ممنوعیت‌های مذهبی و قانونی الكل در كشور ما، ایران را از سایر كشورهای دنیا متمایز می‌كند. ما در ایران با مصرف الكل به‌عنوان یك كج‌روی و یك بیماری مواجه هستیم؛ بنابراین باید نگاه پزشكی، روانشناختی و جامعه‌شناسی به آن داشته باشیم كه متاسفانه كمترین توجه از سوی جامعه‌شناسی به این موضوع می‌شود. واقعیت این است که در حوزه مصرف الكل ما با نوعی رهاشدگی مواجه هستیم حتی در حوزه پزشكی هم توجه زیادی به این مسأله نشده است.»
كاظمی با اشاره به اینكه در دو حوزه پیشگیری و درمان هیچ اقدامی انجام نشده، می‌گوید: «قرار بود كلینیك‌های ترك الكل ایجاد شود اما فقط كلینیك مركز ملی مطالعات ایران با امكانات بسیار محدود برای درمان فعال است؛ در حالی كه نیروی انتظامی از وجود حداقل ٢٠٠هزار الكلی خبر داده است و عجیب اینكه برای درمان تنها باید به همان یك مركز مراجعه شود. از سوی دیگر قرار بود مسئولیت مصرف الكل به بهزیستی سپرده شود اما متاسفانه آنها هم از زیر بار پذیرش مسئولیت شانه خالی می‌كنند؛ بنابراین این رهاشدگی و غفلت‌ها ضرورت توجه به این حوزه را بیشتر می‌كند.»
مسمومیت با متانول زنگ خطر بود
علیرضا نوروزی، روانپزشك، هم یكی دیگر از سخنرانان این نشست بود كه در این باره توضیح می‌دهد: «در کشور ما تا حدی توجه به این موضوع متعاقب بروز بعضی از موارد همه‌گیری توده‌ای مسمومیت با متانول در بعضی از شهرهای ما اتفاق افتاد. درواقع این افراد کسانی نبودند که بخواهند خودشان را با متانول که یک الکل چوب و سمی است و عوارض جدی دارد، مشغول کنند. در روزهای تعطیل که معمولا تقاضا برای مصرف الکل بالا می‌رود، افرادی که در شبکه غیرقانونی الکل فعالیت می‌کردند، الکل چوب یا متانول را عرضه می‌کردند و عوارضی جدی مثل تاری دید، نارسایی کلیه، نابینایی و حتی مرگ‌ومیر دیده شد که زنگ خطری بود برای سیستم سلامت عمومی که لازم است سیستم بهداشتی به این مسأله بیشتر بپردازد.»
او به اهمیت ترتیبی سه شاخص حجم، الگو و کیفیت در مصرف اشاره كرد: «در مورد کیفیت در مصرف الکل گزارش‌هایی در کشورمان وجود دارد؛ الگوی مصرف در کشور ما کافی نیست، مصرف افراطی الکل به‌صورت مصرف بیش از ٦٠ گرم الکل در یک نشست و نوبت مصرف تعریف می‌شود، ٦٠ گرم الکل از مشروبات تقطیری تقریبا ٦ قوطی آبجو می‌شود، کسی که بیش از این مصرف کند، خطر مسمومیت و تصادفات و پرخاشگری دارد. نهایتا حجم مصرف یا سرانه مصرف الکل، با حجم الکل خالص مصرفی که جمعیت بالای ١٥سال یک کشور استفاده می‌کنند، محاسبه می‌شود که در ایران خیلی پایین است.»
نوروزی می‌گوید: «این نقشه سازمان بهداشت جهانی است که حجم الکل خالص مصرفی است که تمام جمعیت بالای ١٥سال آن کشور استفاده می‌کنند که برای دنیا محاسبه شده است. البته این محاسبات خیلی تخمینی است؛ اما تخمین کلی می‌دهد که مناطقی که بالاترین مصرف الکل را دارند، در اروپای شرقی و روسیه هستند که سرانه مصرف الکل بالای ۱۲.۵ لیتر الکل خالص است. قطعا در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا پایین‌ترین مقدار سرانه مصرف الکل گزارش شده است. از لحاظ نوع الکل مصرفی هر چقدر مقدار حجم خالص مصرف، از الکل‌های تخمیری باشد، آسیب‌ها کمتر است و اگر از الکل‌های تقطیری باشد، آسیب‌ها بیشتر است.»
مسأله پنهان را نمی‌توان آمارگیری کرد
حسین دژاكام، دبیر كنگره ٦٠ هم در این نشست به زمینه‌های بروز اعتیاد اشاره كرد: «اگر بستر جامعه مساعد باشد، مصرف الکل و اعتیاد زیاد رشد می‌کند؛ اگر هم مساعد نباشد رشد نمی‌کند. ضمن اینكه مصرف الکل یک مسأله پنهان است و مسأله پنهان را نمی‌توان آمارگیری کرد. درست کردن الکل بسیار راحت است اما حشیش و تریاک را نمی‌توان درست کرد؛ به همین دلیل مصرف آن هم راحت‌تر است.»
نظر شما