سلامت نیوز: صدای ناله‌های ستایش 6 ساله هنوز از میان کوچه‌پس کوچه‌های خیرآباد ورامین شنیده می‌شد که خبری دیگر داغ تازه‌ای بر پیشانی حقوق کودک در ایران گذاشت. آتنا، دخترِ کوچک پارس‌آباد مغان، قربانی کودک‌آزاری شد و سپس توسط فرد متجاوز کشته شد.
به گزارش سلامت نیوز، وقایع اتفاقیه نوشت: بعد از آن بود که صداهای دیگری از گوشه‌وکنار ایران به گوش رسید. صداهایی که فریاد می‌زدند «ما هم در کودکی، قربانی آزار جنسی شده‌ایم اما هنوز زنده‌ایم. نفس می‌کشیم. با خشم‌هایمان و با سکوتمان...» نامشان را گذاشته‌اند «قربانیان خاموش». روزگارشان، نمایش ناگزیر روزمرگی‌های زندگی کنار مردمانی است که از گذشته تلخ آنان چیزی نمی‌دانند. صدای این آدم‌ها حالا کم‌کم شنیده می‌شود. برگزاری همایشی با عنوان «قربانیان خاموش» شاید نقطه شروع شنیده شدن این صداهاست. در این نشست که با حضور روزبه کردونی مدیرکل آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه، فاطمه
قاسم زاده فعال حقوق کودک، موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران و تعدادی دیگر از فعالان و مسئولین کشوری برگزار شد موضوع کودک‌آزاری در محلات حاشیه بررسی و راهکارهایی ارائه شد.
تخلف یک عضو، حقوق خانواده را نقض نکند
سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در نشست قربانیان خاموش که به منظور بررسی موارد کودک‌آزاری در محلات حاشیه برگزار شد، گفت: «پدیده کودک‌آزاری پدیده‌ای جهانشمول است که در همه کشورهای جهان اتفاق می‌افتد و در کشور ما نیز این پدیده گاهی شدت و ضعف می‌گیرد اما واقعیت تلخی است که همواره بوده و باید بپذیریم که این پدیده تلخ هیچگاه ریشه کن نخواهد شد. بسیاری از کودک‌آزاری‌ها ناشی از جهل و نادانی است و باید بپذیریم که با مهارت‌های ارتباطی رابطه زیادی دارد. به‌این‌ترتیب باید بر آموزش در جامعه تأکید کنیم هرچند با آموزش هم کودک‌آزاری از بین نخواهد رفت.
حوادث بسیار تلخ‌تری را در گذشته داشتیم اما امروز شبکه‌های اجتماعی ما را تکان داده و مجبور شده‌ایم که به حوادث واکنش نشان دهیم که البته برخی از این واکنش‌ها غیرکارشناسی و احساسی بوده است.» چلک در ادامه با بیان آنکه حوادث بسیار تلخ‌تری را در گذشته تجربه کردیم اما امروز به‌واسطه شبکه‌های اجتماعی اطلاع‌رسانی در‌این‌زمینه گسترش یافته است، گفت: «کودک‌آزاری‌های اخیر به‌ویژه آتنا حساسیت‌های جامعه را بیشتر کرده است درحالی‌که در گذشته هم بیجه، خفاش شب و... داشتیم.»
او در ادامه با اشاره به حوادث رخ داده در پارس آباد گفت: «قتل آتنا حساسیت‌ها را آن‌قدر بالا برد که ما خود ناقض حقوق خانواده قاتل شدیم. این درحالی است که ما حق نداریم به‌دلیل تخلف یک عضو، حقوق شهروندی یک خانواده را نقض کنیم.» رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان آنکه قاتلان آتنا و بنیتا یک وجه اشتراک داشتند، گفت: «هر دوی این افراد دارای سابقه محکومیت بودند بنابراین باید مراقبت پس از خروج را برای زندانیانی که دوره حبس خود را به پایان رسانده‌اند، اجرایی کنیم.» چلک در ادامه با تأکید بر آنکه جلوی وقوع جرم را نمی‌توان گرفت، افزود: «اما باید بانک اطلاعات مجرمان همانند کشورهای توسعه یافته در دسترس همگان باشد. این درحالی است که پس از آزادی مجرم باید بر حسب نوع جرم وضعیت خانوادگی، اشتغال و میزان حمایت‌های اجتماعی، شرایط مجرم آزاد شده کنترل شود و یک مداخله نظام‌مند شکل گیرد.» او ادامه داد: «همین الان اگر بگوییم هزار خودروی الگانس و نیروی انتظامی می‌خواهیم فردا آماده می‌شود اما اگر اورژانس اجتماعی فقط چند ماشین بخواهد باید التماس کند چون نگاه ما به مسائل صرفا سیاسی است و به مسائل اجتماعی توجهی نمی‌کنیم.»
ضرورت تصویب لایحه حمایت از کودکان
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به آنکه لایحه حمایت از حقوق کودکان از سال 78 کلید خورد ، گفت: «اورژانس اجتماعی نقش بسیار زیادی در کاهش موارد کودک‌آزاری دارد و اگر اورژانس اجتماعی نبود- هر چند الان به عملکرد آن در برخی موارد انتقاد دارم- باز هم بر موارد کودک‌آزاری سرپوش گذاشته می‌شد زیرا مسئله کودکان و حقوق آنها در جامعه ما دغدغه نیست.» چلک درباره لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان تصریح کرد: «حتی اگر 30 درصد از این لایحه در کشور اجرایی شود پیشروترین کشور در زمینه حقوق کودکان خواهیم بود. این درحالی است که تردید و بی‌اعتنایی مجلسی‌ها در راستای تصویب و بررسی این لایحه غیر‌قابل درک و غیر‌منطقی است.» او در ادامه تأکید کرد: «هر چه مسئله کودک‌آزاری را قضایی کنیم موفقیت ما در این زمینه کمتر خواهد شد زیرا این مسئله اجتماعی است.» رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان آنکه پیش از هشدار رهبری درباره آسیب‌های اجتماعی بیشتر مسئولان و نمایندگان مجلس این موضوع را انکار و کتمان می‌کردند، گفت: «رسانه‌ها نیز آن‌گونه که باید به مسئله آسیب‌های اجتماعی نپرداختند و هیچ مسئولی را در این زمینه زیر سؤال نبرده‌اند.»
چلک با بیان آنکه حوزه قانونگذاری ما در زمینه حمایت از کودکان نقص‌های فراوانی دارد، گفت: «کاش این‌گونه نبود که پدر هر بلایی که خواست بتواند سر فرزندش بیاورد. ما هم معتقدیم خانه بهترین مکان و پدر و مادر بهترین افراد برای فرزندان هستند اما گاهی لازم است حضانت به صورت موقت یا حتی دائمی از والدین گرفته شود.» او در ادامه با طرح این پرسش که چرا مجلس و دستگاه‌های قانونگذاری درک نمی‌کنند که کودک هم شهروند است، گفت: «حتی اگر از همه نظر پیشرفت کنیم اما به نیروی انسانی که کودکان هم بخشی از آن هستند بی‌توجه باشیم به جایی نخواهیم رسید و این مسئله امنیت ملی ما را نیز تهدید خواهد کرد.» رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با تأکید بر آنکه باید مطالبه گر حقوق کودک باشیم زیرا کودکان نمی‌توانند صدای خود را به گوش جامعه و مسئولان برسانند، گفت: «ما به کودکان خود می‌گوییم که مسواک بزنند اما نمی‌گوییم که چطور از خود مراقبت جنسی کنند این درحالی است که آموزش مراقبت‌های جنسی ارتباطی به روابط جنسی ندارد اما طرح این آموزش‌ها در جامعه ما تابو بوده و هیچکس حتی در خانه نیز از آن حرفی نمی‌زند.»
75 درصد خانوارهای ایرانی در معرض آسیب
در ادامه این نشست احمد خاکی، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران گفت: «بر اساس تحقیقات انجام شده در کشور ایران سه نوع زندگی و خانواده داریم. به‌طوری‌که زندگی 25 درصد خانواده‌های ایرانی «بهشتی» بوده یعنی موفق و همراه یکدیگر هستند. این درحالی است که 50 درصد خانواده‌های ایرانی زندگی «برزخی و بینابینی» داشته یعنی برخی اعضای خانواده همراه و موفق بوده و برخی دیگر نیز احساس سرکوب شدگی و ناموفقی دارند. در این میان زندگی 25 درصد خانواده‌های ایرانی «جهنمی» بوده و افراد خانواده می‌خواهند سر به تن یکدیگر نباشد.
به‌این‌ترتیب 75 درصد خانواده‌های ایرانی خاستگاه آسیب‌های اجتماعی هستند یعنی یا آسیب دیده بوده یا در معرض آسیب قرار دارند که برای خروج از این مسئله باید به دنبال ایجاد خانواده‌های با ثبات در کشور باشیم. آسیب‌های اجتماعی پنهان بیشتر از آسیب‌های اجتماعی آشکار است.» او درباره آمار اورژانس اجتماعی نیز تصریح کرد: «اورژانس اجتماعی در سال 95، 2765 مورد در مراکز مداخله در بحران و 10 هزار و 385 مورد در خدمات سیار و 13 هزار و 769 مورد از طریق تماس تلفنی با خط 123 خدمت‌رسانی کرده است.» معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران در ادامه با تأکید بر آنکه دولت به تنهایی قادر به حل آسیب‌های اجتماعی نیست، گفت: «باید سازمان‌های مردم نهاد و همچنین دستگاه‌های دولتی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی به کمک بهزیستی بیایند زیرا بهزیستی در این حوزه دست تنهاست. در اورژانس اجتماعی 11 سازمان همکار بهزیستی هستند.
هر چند نیاز است سایر دستگاه‌ها نیز در این حوزه با ما همکاری کنند.» او در ادامه در پاسخ به سؤالی مبنی‌بر آنکه چرا فرزندی که دارای مادر معتاد بوده و آزار دیده است بهزیستی با یک شناسنامه به خانواده باز می‌گرداند، گفت: «تحویل کودکان به بهزیستی با حکم قضایی است و خروج آنها نیز همین‌طور و در این بین بهزیستی تنها محلی است که کودکان را پذیرش کرده و به آنها خدمات ارائه می‌دهد و ورود و خروج آنها تحت اختیار بهزیستی نیست.» معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران در ادامه در پاسخ به سؤالی مبنی‌بر آنکه چرا کودک آسیب دیده را در مراکز در کنار زنان آسیب دیده نگهداری می‌کنند ، گفت: «این‌طور نیست کودکان جدا نگهداری می‌شوند و زنان آسیب دیده در خانه‌های امن و خانه‌های سلامت هستند. درحال‌حاضر 73 خانه کودک توسط NGOها در استان تهران فعالیت می‌کنند.»
ضعف دولت در کنترل پدیده کودک‌آزاری
فاطمه قاسم‌زاده در ادامه این نشست با بیان آنکه فقر فرهنگی و اقتصادی دو عامل مهم در ایجاد کودک‌آزاری است، گفت: «فقر فرهنگی و فقر اقتصادی همواره دو عامل مهم در پدیده‌های کودک‌آزاری چه درباره قربانیان و چه متجاوزین بوده است. در راستای کاهش کودک‌آزاری و رهایی از وضعیت کنونی باید برنامه‌هایی را که در مراحل بالاتر ساختار جامعه قرار دارند و درواقع در اختیار دولت هستند را همچون برنامه‌های کاهش فقر و افزایش آموزش به کودک و خانواده در دستور کار خود قرار دهیم.» این فعال حقوق کودک ادامه داد: «آموزش و پرورش نباید وظیفه خود را تنها به ارائه آموزش‌های تحصیلی به کودکان محدود کند.
این درحالی است که در آموزش‌وپرورش و مدارس ما حقوق کودک، مهارت زندگی و کنترل خشم و همچنین خود مراقبت‌های جنسی به کودکان، آموزش داده نمی‌شود و حاصل آن همین وضعیتی است که امروز شاهدش هستیم.» قاسم‌زاده ادامه داد: «آسیب‌های اجتماعی و کودک‌آزاری‌ها در گذشته هم وجود داشته اما امروز به علت فعالیت سازمان‌های مردم نهاد و شبکه‌های مجازی بیش از پیش به گوش می‌رسد.» او ادامه داد: «هر چند که فعالیت‌های رسانه‌ای این مسائل را پررنگ‌تر کرده اما باز هم سازمان‌های دولتی عملکرد یکسان و مدونی در رسیدگی به پرونده‌های کودک‌آزاری ندارند.
چند سال است که لایحه حمایت از کودکان در مجلس خاک می‌خورد و نیاز است که به آن رسیدگی شود.» قاسم‌زاده در ادامه به چرخه کودک‌آزاری در کشور اشاره کرد و گفت: «وقتی کودک خود در کودکی تجربه کودک‌آزاری داشته باشد و به آن رسیدگی نشود، ممکن است که فرد در بزرگسالی اقدام به کودک‌آزاری کند، همان‌طور که بیجه خود قربانی کودک‌آزاری بود و تعداد زیادی کودک را هم مورد تجاوز قرار داد. این درحالی است که خفاش شب نیز در سن 11 سالگی مورد کودک‌آزاری قرار گرفته بود و در بزرگسالی به انتقام برخاست.» او در ادامه با تأکید بر آنکه نگذاریم زخم‌های افراد تا حدی عمیق شود که منجر به بروز جرم و جرایم شود، گفت: «ایجاد بانک اطلاعاتی مجرمان بسیار مؤثر است اما برای کنترل کودک‌آزاری چندان تأثیرگذار نخواهد بود بلکه برای کنترل این پدیده باید بر کاهش فقر فرهنگی و اقتصادی در جامعه تلاش کرده و آنها را انکار نکنیم.» این فعال حقوق کودک گفت: «کشورهایی مانند ما که برنامه‌های کاهش فقر در آن با سرعت پیش نمی‌رود در کنترل پدیده کودک‌آزاری و دیگر آسیب‌های اجتماعی چندان موفق نیستند.»
نرخ بالای کودک‌آزاری در تهران
در بخش دیگری از این نشست، روزبه کردونی، مدیرکل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه با بیان آنکه در سطح جهان 67 درصد محکومان آزاد شده سه سال پس از آزادی به‌دلیل ارتکاب مجدد جرم به زندان بر می‌گردند، گفت: «بر اساس آمارهای کشور، حدود 46 تا 50 درصد از محکومان پس از چند سال به‌دلیل تکرار جرایم مجددا به زندان باز می‌گردند. حوادث در کشورها باید به سیاست‌گذاری اجتماعی منجر شود. این درحالی است که درحال‌حاضر شاهد این مسئله نیستیم و از فجایع در راستای سیاست‌گذاری درس نمی‌گیریم.» او در ادامه با تأکید بر آنکه آموزش جنسی به کودکان و همچنین آموزش به والدین بسیار اهمیت دارد، گفت: «در فجایع سال‌های اخیر همچون خفاش شب، بیجه و همچنین دو حادثه اخیر، مجرمان همگی سابقه محکومیت داشته و پس از طی دوره محکومیت آزاد شده بودند.
به‌این‌ترتیب همگی آنها سوءسابقه داشتند. درواقع سیستم قضایی و امنیتی کشور باید برای رصد محکومان خطرناک یک برنامه مدون ارائه دهد.» او در ادامه با بیان آنکه اگر بخواهیم مسائل بشریت را از ابتدا تا انتها حل کنیم راه به جایی نخواهیم برد بلکه باید بر یک مسئله تمرکز کنیم، گفت: «درحال‌حاضر وزارت رفاه موارد کودک‌آزاری را در همه استان‌ها و شهرستان‌های کشور رصد کرده و آمار دقیقی از میزان کودک‌آزاری روحی، روانی، جسمی، جنسی و... در قالب یک اطلس طراحی کرده است.» مدیرکل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه تصریح کرد: «توسط این اطلس حتی می‌توانیم وضعیت استان‌ها را بر‌اساس کودک‌آزاری تحلیل کنیم و برای مثال بگوییم شهری که بالاترین کودک‌آزاری را دارد، بالاترین نرخ زنان سرپرست خانوار را هم دارد.
این درحالی است که تا زمانی که این مسئله به سیاست‌گذاری منجر نشود بی‌فایده خواهد بود. تنها پیگیری تصویب لایحه حمایت از حقوق کودک مسئله کودکان را حل نخواهد کرد و کارساز نیست بلکه باید به مسائل دیگری چون ایجاد بانک اطلاعات مجرمان و ارتقای سیستم‌های مقابله با جرم نیز تأکید داشته باشیم.» او با بیان اینکه وضعیت و رتبه کودک‌آزاری تهران و حواشی آن در کشور در رتبه هفتم یا هشتم قرار دارد، گفت: «نرخ کودک‌آزاری در چند استان بالا و در سه، چهار شهرستان نگران‌کننده است. آماده‌ایم به سازمان‌های مردم نهاد استانی کمک کنیم تا به وضع بهتری برسیم. قرار بود کمیته‌ای برای این موضوع تشکیل شود که اعضای آن مشخص شده‌اند و امید است تیم جدید شورای شهر و شهرداری، در حوزه اجتماعی کارآمد‌تر وارد عمل شوند. این کمیته به‌زودی تشکیل خواهد شد و کار را پیش می‌برد.»
نظر شما