سلامت نیوز-* افشین خاتمینوری : همزمان با بیست و یکمین کنفرانس سالانه تغییرات اقلیمی در پاریس، در دسامبر ۲۰۱۵ میلادی و با رأی ۱۹۵ کشور، توافقنامهای به تصویب رسید که هدف آن در یک جمله، کاهش ١,٥ درجهای میانگین دمای زمین است. این توافقنامه از نوامبر ۲۰۱۶ به اجرا گذاشته شد تا ۵۵ کشوری که عامل تولید ۵۵% از گازهای گلخانهای جهان هستند، کاهش تولیدِ گازهای گلخانهای را آغاز کنند.
به گزارش سلامت نیوز، شهروند نوشت:تغییر اقلیم منحصر به قرن ما نیست. در تاریخ زمین لااقل ٧ عصر یخبندان را میتوان برشمرد. آخرینِ آن به ٧٠٠٠سال پیش برمیگردد اما اینبار بشر عاملِ این تغییرات است. میزان تأثیر کشورهای مختلف در این اتفاق متفاوت است. چین با ٢٤%، بزرگترین تولیدکننده گازهای گلخانهای است. آمریکا با ١٥%، اتحادیه اروپا با ١٠%، هند با ۶% و روسیه با ٥% در جایگاههای بعدی قرار دارند.
با این حساب، کشورهای توسعه یافته با داشتنِ ١٤% از جمعیتِ جهان، عامل تولید ٤٤% از گازهای گلخانهای هستند. ایران با ١,٢درصد از جمعیت جهان و سهم ١.٦درصدی در تولید گازهای گلخانهای، مکان هشتم این جدول را اشغال کرده است. یکی از عوامل اصلی در احرازِ این رتبه در بخش بالادستی، احتراق در مشعل (Flare) به همراه فرسودگی و به روز نبودنِ استانداردها و تجهیزاتِ تولید و تبدیل محصولات صنعت نفت است.
مطابقِ هدفگذاریهای انجام شده، ایران پذیرفته است که تا سال ٢٠٣٠میزان تولید گازهای گلخانهای خود را (با پیششرطهایی) به مقدارِ ١٢% کاهش دهد. از سال ١٩٥٠ تاکنون، محتوای دیاکسیدکربن جوِّ زمین از ٢٥٠ ppm به حدود ٤٠٠ ppm رسیده است اما آیا تنها به همین دلیل میتوان وقوعِ تغییرات اقلیمی را پذیرفت؟
افزایش دمای جهانی
دمای سطح زمین از اواسط قرن ۱۹میلادی تاکنون بهطور میانگین ١,١ درجه سانتیگراد افزایش یافته و بیشترین گرما در ۳۵سال گذشته رخ داده است.
گرم شدن اقیانوسها
اقیانوسها بیشترِین گرمای جوّ را جذب میکنند؛ چنانکه از ١٩٨٠ تا ٢٠١٠ محتوای حرارتی اقیانوسها به اندازه ١٠ واحد افزایش یافته (یک واحد معادل ۱۸ برابر انرژی مصرفیِ کل ساکنین زمین در یکسال است!)
جدا شدن صفحات یخ
بیش از ۹٩درصد یخهای زمین در گرینلند و قطب جنوب هستند. مساحت یخهای گرینلند نزدیک به ١,٧میلیون کیلومترمربع و قطب جنوب حدود ٦ برابر این مقدار تخمین زده میشود. دادههای ناسا نشان میدهد که بین سالهای ٢٠٠٢ تا ٢٠٠٦، حدود ١٥٠ تا ٢٥٠ کیلومترمربع از یخهای گرینلند و تقریباً ١٥٠کیلومتر مربع از یخهای قطب جنوب، در هر سال، جدا شدهاند. اگر تمام یخهای گرینلند ذوب شوند، تراز آبهای آزاد ٦ متر افزایش مییابد و اگر این اتفاق برای یخهای قطب جنوب بیفتد، حدود ٦٠ متر.
عقبنشینی یخچالها
در تحقیقی که دانشگاه زوریخ به همراه گروههایی از ۳۰ کشور دنیا، اطلاعاتِ تغییرات یخچالها، شامل ٥٠٠٠ اندازهگیری حجم و بیش از ٤٢٠٠٠ گزارش (حتی تا قرن ١٦) را بررسی کردند، به یک نتیجه واضح رسیدند؛ یخچالها در تمام نقاط دنیا درحال عقبنشینی هستند و ضخامت آنها بین نیم تا یک متر درسال کاهش مییابد. این عدد ۲ تا ۳ برابرِ میانگینِ قرن بیستم است!
ذوبشدن یخها در نیمکره شمالی، در مقایسه با ١٥٠سال اخیر ٩روز زودتر آغاز و یخ بستن آبها ١٠ روز دیرتر اتفاق میافتد. آب شدن یخها و نیز گرم شدن اقیانوسها، با گسترش آبها همراه است و این ترکیب نقش مهمی در افزایش میانگین تراز آبهای آزاد خواهد داشت. سرعت جابهجایی بعضی یخچالهای گرینلند به ۱۷ کیلومتر در سال رسیده است. این عدد دو برابر مقداری است که در ۲۰۰۳ اندازهگیری شد.
بالاآمدن سطح آب دریا
تراز آبهای آزاد در قرن گذشته حدود ۱۰ تا ۲۰سانتیمتر افزایش یافته و نرخ افزایش در دهه گذشته، به تنهایی دو برابرِ قرن گذشته است. بسیاری از سواحل دنیا تراکم جمعیت بالا دارند و ٩٠% سواحلِ فقیر دنیا در آسیا واقعند. حدود ٤٠t مردم دنیا در فاصله ۱۰۰ کیلومتری سواحل و در معرضِ آبگرفتگی زندگی میکنند. ٨٠% از مساحت مالدیو تنها یکمتر بالاتر از سطح آب دریاست.
تغییر اقلیم در ایران
افزایش ١,٥ تا ۳ درجهایِ میانگین دمای هوا، خشکیدن ۴۰ تالاب از ۲۵۰تالاب کشور، تخریب روزانه ۴۰هکتار از مراتع و جنگلهای کشور و تبدیل شدن آنها به بیابان (ایران رتبه ٥ جهانی را در توسعه بیابان دارد) و کاهش ۱۰درصدی میانگین بارش در ۱۵سال اخیر نسبت به متوسط بلندمدت، شواهدی هویدا از تغییر اقلیم فلات ایران هستند. شاید به گمان ما، آنچه دانشمندانِ غربی در بروز و اهمیتِ این اتفاق برمیشمرند، به سرزمین ما برنمیگردد اما واقعیت این است که محیطزیست ما مدتهاست که از مرزهای تابآوری عبور کرده.
*کارشناس ارشد زلزلهشناسی و مدرس دانشگاه آزاد
نظر شما