سلامت نیوز-*مهدی بهلولی: یکی از عوامل پیشرفت یک سیستم آموزشی به روز کردن معلمان است؛ اینکه معلمان بتوانند فرصت مهارت‌افزایی و دانش افزایی داشته باشند. نمونه بارز این رویکرد در آموزش و پرورش جهان، فنلاند است که بسیار روی مهارت و به روز کردن معلمان تاکید می‌کند.
به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت: در ژاپن و آمریکا هم روی این مساله تاکید دارند، اما در ایران با پدیده‌ای مواجه هستیم که جای آموزش ضمن خدمت و کارآمد و به روز کردن معلمان آنها را تشویق به گرفتن مدرک بالا‌تر می‌کند. معلمانی که کار‌شناسی دارند و از دانشگاه‌های آزاد، پیام نور، غیر انتفاعی و... مدرک کار‌شناسی ارشد و دکتری می‌گیرند، تا جایی که بنده از نزدیک شاهد بوده‌ام افزایش مدرک از کار‌شناسی به کار‌شناسی ارشد در کیفیت آموزشی‌شان نقشی ندارد. حتی شاید نقش منفی هم داشته باشد. معلمی که دکتری می‌گیرد تا جایی که من دیده‌ام نه تنها به سواد آموزشی‌اش چیزی اضافه نمی‌شود، بلکه ادعایش زیاد است و در ارتباط گرفتن با دانش‌آموزان به مشکل می‌خورد. فرض کنید معلمی کار‌شناسی ریاضی دارد و برای گرفتن مدرک کار‌شناسی ارشد ریاضی ادامه تحصیل میدهد. او در این بین واحدهای آنالیز و جبر را پاس می‌کند، در حالی که کمترین ارتباطی با سطح متوسطه اول و دوم ندارد. در واقع هیچ‌تغییر خاصی در کیفیت آموزشی‌اش ایجاد نمی‌شود. از این رو باید معلم‌ها روی موضوعی که درس می‌دهند، تحقیق کنند و تمرکز داشته باشند. فقط مدرک گرایی مشکل را حل نخواهد کرد. باید سطح کیفیت آموزشی را ارتقا دهیم تا این مساله موجب افزایش دانش در معلمان شود.
مهارت‌افزایی با درس‌پژوهی
در ژاپن یا فنلاند روی درس پژوهی کار می‌کنند. به عبارت دیگر درس پژوهی فرصتی را برای معلمان فراهم می‌کند که در مدرسه خود یا مدارس منطقه دور هم جمع شوند و تجربیات خودشان را در اختیار یکدیگر قرار دهند. همچنین آنها سعی می‌کنند که در زمینه درسی روش‌های نوین را یاد بگیرند و پیاده کنند. از سوی دیگر، به ارزیابی و نقد همدیگر نیز می‌پردازند. بنابراین چنین رویکردی قطعا روی مهارت افزایی معلمان تاثیرگذار است و نقش قابل ملاحظه‌ای را ایفا می‌کند. این در حالی است که فقدان این مساله در کشور زیاد است و باید با به روز کردن چنین فرایندی مواجه شویم تا نتیجه آن را در معلمان و به تبع در دانش‌آموزان شاهد باشیم.
برگزاری کلاس‌های ضمن خدمت بی‌کیفیت
ما در ایران کلاس‌های آموزش ضمن خدمت داریم، ولی واقعا کیفیتشان بسیار پایین است. اولا بسیاری از کلاس‌های آموزش ضمن خدمت آنلاین هستند. از سوی دیگر، کلاس‌های آموزش ضمن خدمتی هم که گاهی به صورت حضوری برگزار میشوند، به ندرت کیفیت دارند. من در کلاس ضمن خدمت خوب ریاضی شرکت کرده‌ام، اما باید بگویم که اغلب کلاس‌های آموزش ضمن خدمت بی‌کیفیت هستند. بنابراین در آموزش و پرورش برای دانش‌افزایی و مهارت افزایی معلمان کاری انجام نشده است که ما حتی اثر آن را در کلاس‌های آموزش ضمن خدمت ببینیم، در حالی که معلمان دائما باید در مسیر به روز رسانی اطلاعات خود و روش‌های نوین آموزشی گام بردارند.
بی‌برنامگی در دانش‌افزایی معلمان
وقتی معلمان را برای رفتن به دانشگاه و گرفتن مدارک بالا‌تر تشویق می‌کنند، طرز فکرشان این است که موجب دانش افزایی معلمان میشوند، اما با توجه به دانشگاه‌های بی‌کیفیت آیا دانش افزایی معلمان صورت می‌گیرد؟ دوباره تاکید می‌کنم تجربیات بنده از گرفتن مدرک بالا توسط معلمان این است که اصلا در کیفیت آموزشی آنها تاثیری ندارد. تقریبا باید گفت که این موضوع در آموزش و پرورش ما رها شده است. ما هیچ‌برنامه خاصی برای مهارت افزایی معلمان نداریم. اگر اتفاقی هم می‌افتد، ظاهرسازی است. در واقع عملا موفقیتی حاصل نمی‌شود که معلمان به صورت برنامه‌ریزی شده با روش‌های نوین و ابزارهای آموزشی آشنا شوند و آنها را در کلاس‌های درس پیاده کنند. مگر اینکه معلمی از سر علاقه شخصی سطح معلومات خود را بالا ببرد یا مدرسه‌ای خاص مانند مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی از خانواده‌ها پول بگیرد و گاهی اوقات برای معلمان دوره‌های آموزشی با نرم افزار کامپیوتری یا یک برنامه کامپیوتری جدید با آموزش آنلاین هوشمند اجرا کند. از این رو شاید دانش افزایی معلمان در مدارس خاص با امکانات ابزاری و سلیقه و نظر شخصی مدیر امکانپذیر باشد که این اتفاق بسیار به شانس هم بستگی دارد.
ضعف در کیفیت‌بخشی
معلمان ایرانی چند هفته پیش از فنلاند برگشتند و در مراسمی از تجربیات خود گفتند. یکی از سخنرانان به نکته خوبی اشاره کرد. او گفت که ما در مسابقات المپیاد جهانی همیشه رتبه‌های بالا را تصاحب می‌کنیم، اما در آزمون پیزا که تقریبا بین دانش‌آموزان ۴۰، ۵۰ کشور جهان هر سه سال یک‌بار برگزار می‌شود، همیشه در ردیف آخر قرار داریم. این در حالی است که فنلاند در مسابقات المپیاد جهانی صاحب رتبه نیست، ولی در آزمون پیزا مقام اول را دارد. بنابراین نتیجه می‌گیریم که آموزش و پرورش برای کیفیت بخشی آموزش برنامه‌ای ندارد. در واقع باید بگویم که آموزش و پرورش ایران ماهی‌گیری یاد نمی‌دهد و صرفا توری به دریا می‌اندازد، به‌گونه‌ای که تعدادی از دانش‌آموزان خوب را با توجه به شرایط خانوادگی، هوش، شانس و... صید می‌کند و به عنوان ویترین در المپیاد‌ها به جهان نشان میدهد. این در حالی است که دانش‌آموزان نخبه در المپیاد در ایران نمی‌مانند و مهاجرت می‌کنند.
با این تمثیل می‌خواهم بگویم که در کیفیت بخشی آموزش حرفی برای گفتن نداریم و تا زمانی که دلمان به چند دانش‌آموز المپیادی خوش باشد که به صورت اتفاقی رشد کرده‌اند نه با برنامه‌ریزی، باید بگویم که نمی‌توانیم پیشرفتی را در آموزش و پرورش و مسئولان مدارس پیش‌بینی کنیم. این موضوع حتی فرا‌تر از اختیارات وزیر هم است. وزیر با توجه به بودجه تصویب شده نمی‌تواند روی کیفیت بخشی آموزش تمرکز کند. البته در گفتمان آموزشی همیشه حرف از کیفیت بخشی آموزش به میان می‌آید، اما عملا در مدارس عینیت ندارد. به دلیل اینکه آموزش و پرورش توجه لازم را به این مساله ندارد. از سوی دیگر، در لایحه پیشنهادی بودجه سال ۹۷ سهم آموزش و پرورش حدود دو‌درصد نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است. یعنی سال گذشته میزان بودجه ۵/۹درصد بود و امسال به هشت‌درصد رسیده است، در حالی که در تمام دنیا بودجه آموزش و پرورش هشت‌درصد نیست و حدودا ۱۵درصد به بالاست. بنابراین با چنین چشم‌اندازی نمی‌توان برای مهارت‌افزایی معلمان برنامه‌ریزی کرد، چرا که هنوز زیرساخت‌ها فراهم نیست و ساختار آموزشی با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند. از این رو باید گفت که همواره با سطح استاندارد بین‌المللی فاصله داریم.
* کار‌شناس آموزشی
نظر شما