این روزها اگر سری به بازار، پاساژ و مراکز خرید بزنید متوجه می‌شوید که مردم چگونه مشغول خریدند، عده‌ای با دوستانشان، عده‌ای تنها و عده‌ای هم با خانواده‌هایشان سرگرم خرید کردن هستند و عده‌ای هم بدون هیچ انگیزه‌ای تنها وقت می‌گذرانند. شاید این روزها هیجان زیادی در شهرهای مختلف برای استقبال از نوروز وجود داشته باشد، اما به نظر می‌رسد تأمین مایحتاج شب عید آن هم به اندازه‌ای که همه مردم بتوانند از آن بهره‌مند شوند موضوعی است که باید بیشتر به آن توجه کرد. این روزها مردم مانند همیشه توانایی خرید خوب و مناسب را ندارند چراکه قیمت‌های پشت ویترین مغازه‌ها با قیمت‌های داخل آن زمین تا آسمان فرق دارد.

نظارت بر توزیع

نسبت به گذشته قدرت خرید مردم کمتر شده و بسیاری از خانواده‌ها از نحوه قیمت‌گذاری اجناس ناراضی‌اند. هر‌چند باید پذیرفت که فرهنگ خرید مردم هم نسبت به گذشته بسیار تغییر یافته و رنگ و بوی چشم و هم‌چشمی به خود گرفته و خریدهای بیشتر از حد نیاز هم همچنان در برخی از مردم دیده می‌شود. اگرچه این سنت اجتماعی اصالتاً دارای نکات مثبت فراوانی است اما متأسفانه دچار آسیب‌های جدی در حوزه اجتماعی شده است به همین منظور روایت جانسوز این روزها را باید از زبان کسانی شنید، که حتی قدرت خرید حداقل ما یحتاج ضروری خود را نیز ندارند و برای اینکه در مقابل خانواده خود شرمنده نباشند، آثاری از حضور آنها در بازار نیست. برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اگر مسوولان برای خرید مردم در شب‌های عید برنامه‌ریزی درستی انجام دهند، می‌توانیم از این ایام به خوبی و بدون کمبودی عبور کنیم.

آقای رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به نوسان قیمت برخی کالاها در بازار گفته است: «یکی از محورهای اقتصاد مقاومتی، ساماندهی ایستگاه‌های توزیع است و در حال حاضر یکی از مشکلات ما در بازار نظارت و دیگری توزیع است. ما به لحاظ تأمین مواد اولیه و کالاها کسری نداریم، اما‌برنامه ریزی‌ها دقیق نیست و نظارت هم ضعیف است.» او اضافه می‌کند: «دولت، بخش خصوصی و اتحادیه‌ها باید در برنامه ریزی‌ها با یکدیگر هماهنگی داشته باشند. اگر این هماهنگی نباشد راه و برنامه مناسب نیز به دست نمی‌آید. ما در حال حاضر مشکل برنامه‌ریزی، نظارت و عدم ساماندهی ایستگاه‌های توزیع را داریم.»

نوسان قمیت

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به بار روانی افزایش قیمت در ایام عید، ادامه می‌دهد: «اقلام کم نیست، اما عدم توزیع به موقع باعث نوسان قیمت می‌شود که اثر روانی دارد. ضمن‌اینکه عده‌ای بیش از نیاز خود خریداری می‌کنند و وقتی تقاضا بالا می‌رود نوسان قیمت اتفاق می افتد.»
زارع درباره نوسان قیمت تخم مرغ در روزهای اخیر نیز می‌گوید: «در زمستان با بالا رفتن مصرف تخم مرغ باید جلوی صادرات این محصول گرفته شود. صادرات این کالا باید فقط در فصل گرما انجام شود. در آستانه شب عید فکر نمی‌کنم چیزی کم داشته باشیم که بازار به هم بخورد و نوسان قیمت به وجود بیاید. اگر مردم هم به اندازه نیازشان خریداری کنند مشکلی در بازار به وجود نمی‌آید.»

سبک زندگی

آقای مجید ابهری، دکترای رفتارشناسی و آسیب شناسی اجتماعی با اشاره به موضوع سبک زندگی مردم و خریدهای بیش از حد نیاز برای شب عید به روزنامه «صبح نو» می‌گوید: «سبک زندگی اصلی‌ترین عامل در تعیین روش برای روابط شخصی، روابط اجتماعی، سلیقه‌های خرید و فروش و همچنین رفت و آمدهای اجتماعی است. براساس سبک زندگی ایرانی اسلامی، زندگی ساده یعنی ساده زیستی و قناعت که اصل مهمی در همه ابعاد زندگی است اما متأسفانه به دلیل یک تجربه تاریخی بخشی از مردم ما علاقه زیادی به انبار کردن اجناس و خریدهای بیش از نیاز دارند و این موضوع مربوط به دهه‌های گذشته و حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی است، مردم در آن زمان‌ها نیز در خانه‌های خود انبارهای کوچکی داشتند و خریدهای بیش از حد نیاز انجام می‌دادند.»

ترس از گرانی

ابهری اضافه می‌کند: «معتقدم ترس از گران شدن، تورم و بالا و پایین شدن قیمت‌ها و حتی شاید ترس از تمام شدن کالا باعث شده که عده‌ای از مردم ما این نوع دیدگاه را نسبت به اقلام مختلف داشته باشند به‌گونه‌ای که مثلاً هنگام نزدیک شدن به ایام عید مردم بیش از نیاز خود میوه و اقلام دیگر تهیه می‌کنند که مبادا گران شود یا اینکه تمام شود و به آنها نرسد، هرچند در شرایط حاضر با توجه به مشکلات اقتصادی خرید مازاد بر نیاز فقط از عهده قشر خاصی از افراد جامعه برمی‌آید.» او یادآور می‌شود: «امروزه اکثریت افراد جامعه حتی توان خرید نیازهای روزمره خود را به صورت کامل ندارند بنابراین زمانی که مردم اطمینان حاصل نمی‌کنند که قیمت‌ها فرقی نخواهد داشت و هر زمان که لازم باشد می‌توانند کالای مورد نیاز خود را به راحتی تأمین کند اقدام به خرید بیش از حد نمی‌کند و این اشباع روحی و فکری باعث جلوگیری از خریدهای کاذب نمی‌شود.»

با وجود همه مشکلات اقتصادی که این روزها گریبان‌گیر مردم ایران شده اما همچنان شاهد افزایش تقاضا از سوی عده‌ای از مردم هستیم که همین امر هم سبب شده عده‌ای از سودجویان آنگونه که دوست دارند بازار خرید را به نفع خود گرم کنند هرچند که عده‌ای از مردم ما عادت کرده‌اند که از روی ناچاری یا چشم و هم چشمی بدون توجه به نیازهای روزمره خود اقدام به خریدهای بیش از حد کنند که این موضوع باید از سوی مسوولان با فرهنگ‌سازی و آموزش صحیح اصلاح شود.