سلامت نیوز: بیلبوردهایی كه در سطح شهر تهران عكس آدم آهنی داشت را یادتان هست؛ همان بیلبوردهایی كه قصد و تلاش‌شان پایین آوردن ارزش زنان كارمند بود، با این جمله كه«بهشت زیر پای مادران است نه كارمندان».
به گزارش سلامت نیوز، شهروند نوشت: این تنها یكی از نوآوری‌های نه چندان مثبت شهرداری تهران در گذشته برای زنانی بود كه همزمان با مسئولیت‌های خانوادگی، پا‌به‌پای مردان نان‌آور خانه هستند. حالا اما در دوره جدید مدیریت شهری، گویا شهر چهره دیگری از خود به زنان نشان خواهد داد. تعداد زنان سرشناس و چهره‌ای كه در بیلبوردهای تبلیغاتی دیده می‌شوند نسبت به گذشته بیشتر شده است و البته شهرداری تهران در روزهای اخیر هم تصویر توران میرهادی، مادر ادبیات كودكان و نوجوانان را به عنوان یکی از زنان نامدار ایران بر روی تابلوهای تبلیغاتی شهر تهران نصب كرد. اگر سری هم به ایستگاه‌های مترو بزنید حتما پلاكاردهای زرد رنگ درباره رفع تبعیض و خشونت علیه زنان را خواهید دید كه احتمالا به زودی در تاكسی‌های تهران هم جانمایی
خواهد شد.
مدیریت شهری در استفاده از فضای شهری و تبلیغ برای رفع تبعیض علیه زنان تازه در ابتدای راه است. شورای شهر تهران با گرفتن ٦ صندلی سبز برای زنان در اردیبهشت امسال توانست به آن سهم ٣٠ درصدی كه اصلاح‌طلبان برای حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی پیش‌بینی كرده بودند، برسد. بعد از آنكه محمد علی نجفی به‌عنوان گزینه نهایی شهرداری تهران انتخاب شد ١٢ زن اصلاح‌طلب از شورا، مجلس و شورای‌عالی اصلاح‌طلبان در جلسه‌ای از او انتظارات جامعه زنان از مدیریت شهری را بازگو كردند. تردد ایمن زنان در شهر، استفاده از آنها در لایه‌های مدیریتی شهرداری، مشارکت «ان.جی.او»ها و نهادهای مردمی متشکل از زنان و جوانان در مدیریت شهری ازجمله حرف‌هایی بود كه در آن نشست مطرح شد، با این تعریف كه زمانی مشكلات زنان در شهر دیده خواهد شد كه زنان در لایه‌های مدیریتی نقش داشته باشند.
همه این‌ها در شرایطی مطرح شد كه در دوره‌های گذشته، زنان سهم ناچیزی از فضاهای شهری را داشتند و با وجود زنان نام‌آوری كه ایران در طول تاریخ به خود دیده اما كمتر كوی و خیابانی بود كه نام زنان بر پیشانی آن خورده باشد. از سوی دیگر با وجود رفع ممنوعیت حضور ستاره‌ها در تبلیغات كه‌سال ٩٣ از سوی حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وقت وزیر ارشاد مطرح شد، بیشترین سهم تابلوهای تبلیغاتی به ستارگان مرد تعلق گرفت اما تا همین امروز زنانی چون نیكی كریمی، مهناز افشار، بهنوش بختیاری، الیکا عبدالرزاقی و بهنوش طباطبایی هم به عرصه این تبلیغات راه یافتند. حالا البته شهردار تهران هم دو شهردار زن در مناطق تهران دارد و یك مشاور و سرپرست امور زنان در معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری؛ زنانی كه همراه با اعضای شورا سعی دارند ایده‌هایی را به شهردار بدهند تا زنان نام‌آور به نحوی مناسب در شهر دیده شوند و به خواسته‌های آنها توجه شود.
در سال‌های قبل افتخارات بزرگ زنان نامدار ایرانی در شهر دیده نمی‌شد
فاطمه راكعی یكی از همین زنان است كه با حفظ سمت مشاور شهردار تهران در امور زنان، سرپرست اداره كل بانوان شهرداری تهران هم هست. او درباره اقداماتی كه مجموعه مدیریت شهری تهران برای زنان به ویژه در حوزه پیام‌های فرهنگی، در دست اقدام دارد توضیحاتی داد: «همزمان با گرامیداشت هفته زن به زودی بنرهایی در حوزه زنان و در سطح تهران نصب خواهد شد تا در شهر دیده شود.» او معتقد است كه در سال‌های قبل هیچ كدام از افتخارات بزرگ زنان نامدار ایرانی در شهر دیده نمی‌شد و ما تنها بخشی از آنان را در كتاب‌ها می دیدیم: «گذرگاه‌ها و معابر و میادین شهر خالی از نام زنان بودند مگر در چند مورد محدود كه اصلا كافی نیست. در حالی كه جامعه فرهیخته زنان هم تلاش زیادی در حوزه‌های فرهنگی، ورزشی، اقتصادی و سایر حوزه‌ها داشته‌اند و مردم باید آنها را بشناسند.» سرپرست اداره كل بانوان شهرداری تهران از تشكیل گروه‌های مشورتی خبر داد كه به سفارش معاونت زنان در شهرداری تهران درحال جمع‌آوری اطلاعات در این باره است: «این گروه‌ها، پژوهشی برای جمع‌آوری بانك اطلاعاتی زنان تاریخ ساز در دست انجام دارند و قرار است بیشتر در حوزه‌های علمی، فرهنگی، ادبی و ورزشی و از دوران معاصر ایران انتخاب شوند تا پیشنهاد نامگذاری‌ها را از این عزیزان آغاز كنیم.» به گفته او، گروه‌های مشورتی تا به حال به نام ٢٠ نفر از این زنان تاریخ‌ساز ایرانی ازجمله بانو مجتهده امین، دكتر طاهره صفارزاده، سیمین دانشور و توران میرهادی رسیده‌اند: «این كار همچنان ادامه خواهد داشت تا ما هم بتوانیم برای نامگذاری معابر، موزه‌ها و مكان‌های دیگر شهر هم از آنها استفاده كنیم. معتقدیم این رویه باید در كشور جا بیفتد كه زنان آن‌طور كه دلخواه نظام اسلامی، امام و دین اسلام است، دیده شوند.»
تبلیغ و ترویج منع خشونت علیه زنان در تاكسی
در دوره مدیریت شهری قبل، استفاده از برخی عنوان‌ها در چهره شهر، سعی در حذف زنان در نهادهای اجتماعی داشت و به تبعیض علیه زنان دامن می‌زد. مثلا در بیلبوردهای تبلیغاتی بیشتر از مردان سرشناس استفاده می‌شد و برای مناسبت‌های مختلف هم پیام‌های تبلیغاتی با این مضمون كه «به اقتدار تو این خانه ایستاده‌ای مرد/ به احترام غرورت سكوت خواهم كرد» یا تابلوی دیگری كه در آن نوشته شده بود «بهشت زیر پای مادران است نه كارمندان» در شهر دیده می‌شد. راكعی در این باره هم حرف‌هایی دارد: «به‌هرحال این نگاه كه زن را فقط در خدمت خانواده و مردان می‌داند، نیاز به تغییر دارد آن هم در شرایطی كه همه زنان در جهان برای به دست آوردن حقوق اجتماعی خود از طریق رسانه‌ها تلاش می‌كنند. درحال حاضر حتی زنان در كشورهایی مثل عربستان و افغانستان كه پیشینه تاریخی ما را هم ندارند با تلاش به ارتقای موقعیت زنان دست یافته‌اند اما ما در این ٤٠سال نتوانستیم به آن جایگاه دست پیدا كنیم.» او تبلیغ و ترویج منع خشونت علیه زنان در سیستم حمل‌ونقل عمومی را از دیگر اقدامات پیش‌روی شهرداری تهران معرفی كرد: «از تاكسیرانی درخواست كردیم تا در تاكسی، مانیتور یا پلاكاردهایی با تصاویر و جملاتی درباره حفظ حرمت به زنان را نصب كنند تا در این باره فرهنگ‌سازی‌های لازم صورت گیرد. از سوی دیگر، تغییر چهره شهر از ظاهری مردانه به ظاهری انسان محور هم موضوع دیگری است كه با همكاری زنان به زودی كلید خواهد خورد.»
راه‌اندازی سامانه‌ای برای بازگویی مشكلات زنان به شهرداری
تشكیل چهار كمیسیون تخصصی در حوزه زنان برای اجرای برنامه‌های زنان در محلات، توجه به روشنایی شهر برای جلوگیری از خشونت علیه زنان، رسیدگی به فضا و مبلمان شهری از دیگر اقداماتی است كه مشاور شهردار تهران در امور زنان از آن نام برد: «قرار است تهرانی بسازیم که دوستدار زن باشد و زنان هم آن را دوست داشته باشند و بتوانند با امنیت، آرامش و آسایش كامل در آن به گردش بپردازند. این اتفاق با همیاری زنان در شهر شدنی است ضمن اینكه در مسائلی مثل صرفه‌جویی در مصرف آب، آلودگی هوا و ترافیك هم می توان به خوبی این تهدیدها را كنترل كرد.»
شهرداری تهران همچنین درحال راه اندازی سامانه‌ای در ارتباط با زنان است تا زنان از آن طریق بتوانند مشكلات محلات را بازگو كنند و همچنین نظرات و پیشنهادات خود را برای ارتقای كیفیت زندگی در محلات به مدیریت شهری بدهند. راكعی درباره این موضوع هم توضیح داد: «زنان متخصص زیادی در رشته‌های مدیریت شهری به ویژه در مقاطع تحصیلی فوق لیسانس و دكترا داریم كه از طریق همین سامانه قرار است از آنها برای اصلاح وضعیت شهر دعوت كنیم. قطعا از پروژه‌هایی كه از طریق زنان و ان‌جی‌او‌هایی مرتبط داده شود استفاده می‌كنیم و یكی از شرط‌های ما برای گزینش طرح‌ها، علاوه بر همكاری خودشان این است كه ٥٠ تا ٧٠درصد كار، به زنان واگذار شود. درحال حاضر از طریق اعلام عمومی طرح‌های زیادی به دست ما رسیده است تا از طریق مشاركت زنان و فرزندانشان بتوانیم كیفیت زندگی در شهر را ارتقا دهیم.» او همچنین به توجه نكردن به نیازهای دختران اشاره كرد؛ دخترانی که از دو سو حمایت نمی‌شوند: «دختران جوان هم زن هستند و هم جوان كه در این دو آیتم به آنها توجه نمی‌شود. هر تبعیضی در مورد دختران جوان به‌طور خاص وجود دارد و مدیریت شهری باید با همكاری دختران این مسأله را لحاظ كند. در گذشته نگاهی که وجود داشت و همچنان هم در جامعه دیده می‌شود این است كه زنان بدون خانواده اصلا دیده نشوند اما از نظر ما این‌طور نیست. زن می‌تواند با آگاهی و توجه به ویژگی‌های خاص خود و با توجه به ظرفیت‌های وجودی‌اش برای ساختن جامعه تلاش كند.» او البته معتقد است كه هیچ زنی نیست كه خود را پایبند خانواده نداند و به فرزندان و خانواده‌اش عشق نورزد: «امیدواریم به زودی در چارچوب قانون و دیدگاه‌های رهبر، ظرفیتی كه در ٤٠سال اخیر برای پیشرفت علمی، هنری و همه توانمندی‌های زنان ایجاد شده است با سرعت بیشتری پیگیری شود.»
مطالبه زنان در شورا
نظر زنان شورای شهر تهران چیست و آنها در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اند؟ زنان شورا كه بیش از ٦ ماه است در این جایگاه نشسته‌اند، هنوز نتوانسته‌اند طرح یا لایحه‌ای در خور توجه، برای زنان شهر خود داشته باشند و البته معتقدند كه شش‌ماه هم زمان بسیار كمی است تا نتیجه فعالیت‌های آنان مشخص شود. زهرا صدر اعظم نوری یكی از همین زنان است كه در این‌باره به «شهروند» توضیحاتی داد: «تا زمانی كه زنان در لایه‌های مدیریتی شهرها دیده نشوند و در اداره شهر سهم نداشته باشند نمی‌توان انتظار تغییر زیادی در فضای شهری تهران داشت. اداره شهر تهران با توجه به جمعیت ٥٠ درصدی زنان، باید متعادل باشد و زنان هم در آن دیده شوند. در یك جامعه متعادل باید منابع انسانی به‌عنوان یكی از اركان توسعه دیده شود و حضور زنان در جامعه به‌عنوان یك منبع انسانی باید مدنظر باشد.» او در ادامه از تلاش‌هایشان در شورا گفت كه برای توجه بیشتر به زنان است: «در شورای شهر ٦ زن در سمت‌های رئیس كمیته یا كمیسیون حضور دارند كه به احیای مسائل زنان كمك خواهند كرد تا در حیطه مدیریت شهری هم به زنان توجه شود.» البته به اعتقاد نوری، برای رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد: «وقتی حضور زنان در مدیریت شهری افزایش یابد به‌طور طبیعی نگاه به سمت توجه به مشكلات زنان خواهد رفت. اگر در منطقه‌ای شهردار زن تعیین شود حتما در اداره آن منطقه، زنان هم لحاظ خواهند شد.»
رئیس كمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران به حضور زنان هنرمند یا مدیری اشاره كرد كه هم خانه‌دار هستند و هم در سطوح مختلف فعالیت دارند: «اگر هنرمند یا فرد توانایی از زنان دارای اثرگذاری است حتما باید مورد توجه واقع شود حتی از كارهای او در چهره شهر استفاده شود و از این طریق حمایت شود. كسی كه توانایی بیشتر دارد نه به صرف زن بودن، بلكه به صرف توانایی داشتن باید از توانایی او استفاده شود. ما نمی‌توانیم به صرف زن بودن از ظرفیت زنی استفاه نكنیم.» نوری معتقد است، رویكرد اهمیت دادن به زنان در مدیریت شهری وجود دارد، بنابراین دیگر نیازی به آیین‌نامه نیست، چون سیاست‌های كلی برای استفاده از ظرفیت زنان در شهر و حتی تبلیغات محیطی تعیین شده است: «شهرداری هم این سیاست‌ها را به برنامه‌های كلی تبدیل خواهد كرد تا استفاده از زنان در پروژه‌ها یا پیام‌های تبلیغی و فرهنگ‌سازی انجام و به وضعیت زنان و جوانان پرداخته شود.»
شهربانو امانی، عضو دیگر شورا است، او هم ابتدا به مردمی اشاره كرد كه برای تغییر رویكرد به اعضای شورا رأی داده‌اند: «وقتی مادران، زنان، دختران و خواهران در تبلیغات محیطی شهر تهران ازجمله بنرها، نقاشی‌ها یا پیام‌های تبلیغاتی بصری غایب باشند یا مثلا پیام‌ها طوری باشد كه نیمی از جامعه به رسمیت شناحته نشده است، به دختران و زنان پیامی داده می‌شود كه نشان‌دهنده تبعیض و نابرابری‌ها است.» او درباره نشستی كه قبل از استقرار نجفی در شهرداری تهران، برگزار شده بود، گفت: «در آن نشست مسأله حضور زنان در مدیریت شهری تهران مطرح شد و اینكه رویكرد زمخت مردانه در شهر كمتر شود. روندی كه از‌سال ٩٢ برای حضور ٣٠ درصدی زنان در عرصه‌های مدیریتی پیگیری شده بود به جایی رسیده كه رسیدن به سهم ٣٠درصدی تا پایان دولت دوازدهم جا افتاد.«حضور زنان تنها در اعمال رأی نیست و باید در حقوق شهروندی و سایر مسائل هم به آنها بها داده شود.»
امانی معتقد است كه باید در آستانه ٤٠سالگی انقلاب تغییر ریل و رویكرد داشته باشیم در حالی كه هنوز هم برخی تفكرات در مورد زنان از گذشته ادامه دارد: «با تغییر رویكرد نه‌تنها فقط در تبلیغات میدانی و شهری بلكه باید در باورهای مدیریتی هم به توانمندی زنان توجه كرد تا زنان هم شنیده شوند.» او این را هم گفت كه تبلیغات محیطی و حركت‌های نمادین سرانجام یك روز نتیجه خواهد داد، مثل حركت نمادین روز درخت كاری كه از گذشته شروع شد و حالا مردم آن را به صورت حركت عمومی انجام می‌دهند: «بنابراین در حوزه زنان هم می توانیم با تبلیغ و فرهنگ‌سازی شاهد تغییر رویكرد باشیم تا فضای و روحیه مادرانه و با نشاط در عرصه اجتماعی شهر ایجاد شود. مجموعه مدیریت شهری در بدنه تازه خود، قصد دارد كه زنان را به اجتماع بازگرداند تا مدیریت انسان محور در اجتماع شكل بگیرد.» شهربانو امانی كه در گذشته هم چندین بار در شورا نطق‌های مهمی در حمایت از زنان داشته است به نگاه مثبت و مطالبه‌گر مردان شورای شهر تهران برای زنان اشاره كرد: « فراكسیون زنان شورا هر ماه جلسه‌ای با مشاور زنان شهردار تهران دارد تا خواسته‌ها بیان شود كه نخستین و مهمترین آن كاهش همه گیر خشونت، علیه زنان و كودكان است.»
خشونت علیه زنان در تهران منفی یك
چند هفته‌ای است كه جمعی از فعالان حقوق زنان پوسترهایی را با مضمون كاهش خشونت علیه زنان طراحی كرده‌اند؛ پوسترها در شبكه‌های اجتماعی آن‌قدر گشت تا در نهایت، صدای آن به گوش مسئولان شهرداری تهران رسید. مسئولان شهرداری تهران هم حالا از این ایده استقبال كرده‌اند و مسئولان مترو هم با در دست داشتن بیش از ١٠٠ هكتار از وسعت شهر تهران در زیر زمین، به توصیه‌های مسئولان شهرداری استفاده كرده‌اند. البته محمد بنی‌حسن، معاون فرهنگی اجتماعی شركت بهره‌برداری متروی تهران گفت كه پیشنهاد استفاده از این پلاكاردها مطرح شد، ایده را دیدیم و از آن استقبال كردیم: «متروی تهران یا «تهران منفی یك» در هر محله تهران تقریبا یك ایستگاه دارد و بزرگترین سازه اجتماعی است كه می‌توان از آن با عنوان شهر دوم زیر زمینی تهران اشاره كرد. مترو، روزانه ٣ میلیون جابه‌جایی از همه قشرها دارد بنابراین بزرگترین سازه‌ای است كه می‌توان با آن تغییر فكری ایجاد كرد و حتی استرس را از جامعه كم كرد آن هم در شرایطی كه هر مسافر به‌طور میانگین ٣٠دقیقه در مترو رفت‌وآمد دارد.»
بنی‌حسن درباره تبلیغاتی كه به تازگی در مترو آغاز شده است، توضیح داد: «زنانی كه در جامعه هستند، خواهران و مادران خودمان هستند و از حقوق مساوی با بقیه افراد جامعه برخوردار است. ما در هفته زن تصمیم گرفتیم كه برای فرهنگ‌سازی، تكریم و حفظ احترام به زنان از این پلاكاردها استفاده كنیم و احتمالا تا پایان‌سال هم حفظ خواهد شد.» او درباره فقر فرهنگی در این حوزه‌ها هم گفت: «حرمت زنان باید حفظ شود و ما هم از طریق این سازه آماده‌ایم تا برای افزایش سطح فرهنگ جامعه تلاش كنیم و حتی حاضریم این فضا یا گالری‌های خود را به صورت رایگان در اختیار ان.جی.او‌ها قرار دهیم. البته این طرح مشترك معاونت اجتماعی و فرهنگی و معاونت حمل‌ونقل و ترافیك است كه تأیید شده است و حالا جز اینكه به صورت پوستر روی دیواره مترو وجود دارد در مانیتورهای داخل قطارها هم نمایش داده خواهد شد.»
گفتنی است؛ پوسترهای زرد رنگ كاهش خشونت علیه زنان، حالا نه‌تنها مورد استقبال شهرداری تهران قرار گرفته است، بلکه مدیریت شهری تبریز و اصفهان هم برای استفاده از آن در فضاهای شهری، مترو و تاكسی وارد مذاكره با فعالان مبدع این پوسترها شده‌اند.
نظر شما