روز چهارشنبه، 16 اسفندماه، در شماره 434 روزنامه‌صبح‌نو گزارشی درباره هشدارهای کم‌آبی و کاهش میزان آب‌هایی که در پشت سدها جمع شده‌اند، منتشر شد. در آن گزارش، دکتر هدایت فهمی، معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب وزارت نیرو، در گفت وگو با «صبح‌نو» درباره تشکیل کارگروه آبی هیات دولت گفته بود و تنها راه با مشکل موجه نشدن را بسیج همگانی دانسته بود. آقای وحید عسگری‌نژاد مسوول گروه برنامه‌ریزی منابع و مصارف سدهای کشور، شرکت مدیریت منابع آب ایران درباره برنامه مدیریت منابع و مصارف سدهای مخزنی بزرگ کشور می‌گوید.

برنامه 10 ساله داریم

 عسگری‌نژاد درباره اقلیم ایران و رابطه آن با مصارف سدها توضیح می‌دهد: «خشکسالی در کشور ما پدیده‌ای است که همواره با فعالیت‌ها و مسوولیت‌های متخصصان، برنامه‌ریزان و مدیران حوزه آب همراه بوده است و خواهد بود. کشور ایران در ناحیه خشک و نیمه‌خشک واقع شده است و با محدودیت منابع آب ناشی از اقلیم مواجه است. از طرفی وابستگی‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست‌محیطی به آب با افزایش جمعیت و گذر زمان فزونی یافته است. لذا در راستای ایجاد تناسب مابین منابع، مصارف و مهار حداکثری منابع آب سطحی، احداث سدها به عنوان سازه‌های چند هدف در چند دهه اخیر در سطح کشور صورت گرفته است. ذکر این نکته حائز اهمیت است که برنامه‌ریزی، پایش و مدیریت بهره‌برداری از منابع آب سدها نقش بسیار مهمی در اثربخشی و تحقق اهداف احداث این سازه‌ها را خواهد داشت.» 

مسوول گروه برنامه‌ریزی منابع و مصارف سدهای کشور توضیح می‌دهد که با این رویکرد وزارت نیرو، شرکت مدیریت منابع آب ایران و شرکت‌های آب منطقه‌ای در استان‌ها، اجرای فرآیند بهره‌برداری پایدار از منابع آب سدها را در دستور کار داشته‌اند: «در این شیوه بهره‌برداری با مهار حداکثری آوردها و تنظیم بهینه آب برای مصارف تعیین‌شده، اثرات بحران‌زا ناشی از تغییرات اقلیمی یا تغییر اقلیم کاهش یافته و فرصت بیشتری برای آمادگی در مقابله با اثرات مذکور ایجاد خواهد شد. برنامه مدیریت منابع و مصارف سدهای مخزنی بزرگ کشور که در ابتدای هر سال آبی برای سدهای مهم کشور تدوین می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این برنامه قدمتی 10 ساله دارد و سال به سال چارچوب و فرآیند آن اصلاح و تکمیل می‌شود و مبنای بهره‌برداری ماهانه آن از منابع آب سدهای بزرگ مخزنی واقع در کلیه استان‌هاست که از زمان اجرای آن تا امروز یکپارچگی قابل توجهی در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب سدهای کل کشور ایجاد کرده است.»

تنش جبران‌ناپذیری نداریم

 اما خشکسالی‌های اخیر بر بهره‌برداری از آب سدها چه تأثیری گذاشته است؟ عسگری‌نژاد با اشاره به خشکسالی‌های اخیر و تأثیر آن بر این برنامه توضیح می‌دهد: «خشکسالی‌های متوالی حاکم بر برخی از حوضه‌های آبریز کشور در سنوات اخیر، به‌رغم ایجاد محدودیت در تأمین آب برخی از بخش‌های مصرف‌کننده، منجر به بروز تنش‌های جبران‌ناپذیر نشده است. باید به این نکته اشاره کنم که ذخیره‌سازی و رهاسازی آب مخازن سدهای کشور تحت این برنامه به نحوی برنامه‌ریزی و مدیریت می‌شود که تأمین حداکثری مصارف (در سقف تخصیص‌های مدون) مهار و ذخیره حداکثری سیلاب‌های احتمالی و کاهش تلفات آب به طور توأمان صورت بگیرد.»
او توضیح می‌دهد که خشکسالی‌های اخیر، تنها بر پیچیده شدن برنامه‌ریزی‌های استفاده از سدها تأثیر خواهد داشت: «در مجموع برنامه‌ریزی منابع، مصارف سدها و مدیریت آن در سال‌های پیشرو پیچیده‌تر و حساس‌تر از گذشته خواهد شد.»
او هم مانند همکارانش کلید گذر از شرایط آبی نامناسب را همکاری هماهنگ می‌داند: «تحقق برنامه‌های مجموعه وزارت نیرو، اعتماد و همکاری تنگاتنگ مردم، سایر نهادها و ارگان‌های ذی‌ربط خواهد بود.»

عسگری‌نژاد درباره برنامه‌های تأمین و مدیریت آب‌های ذخیره در پشت سدها عنوان می‌کند: «برنامه‌های مدیریت منابع و مصارف سدها که برای 115 سد مهم در حال بهره‌برداری کشور تهیه و ابلاغ شده، برای سال آبی جاری از ابتدای مهرماه 96 تا پایان شهریورماه 97 و به‌صورت ماهانه تنظیم شده است و مطابق پایش مستمر عملکردها، در صورت نیاز و به موقع بازنگری و اصلاح خواهد شد؛ بنابراین در برنامه‌های پیشرو مصارف مختلف مانند شرب، محیط‌زیست، کشاورزی، صنعت و غیره مطابق اسناد بالادستی، مبانی علمی و عملیاتی تخصیص آب از سدها، اولویت‌بندی شده است و متناسباً تأمین می‌شود.»
مسوول گروه برنامه‌ریزی منابع و مصارف سدهای کشور توضیح می‌دهد: «در‌حال‌حاضر که در نیمه سال آبی جاری هستیم متأسفانه در اغلب استان‌ها بارش و جریانات سطحی با محدودیت جدی مواجه است ولی این موضوع نباید باعث ایجاد نگرانی در سطح جامعه شود بلکه فرصتی برای صحیح مصرف کردن و سازگاری با کم‌آبی، همکاری و مشارکت بیش از پیش مردم در مدیریت عرضه و تقاضای آب است.»

او درباره وضعیت مخازن سدها و نحوه بهره‌برداری از منابع آبی در پشت سدها در فصول زمانی سال آینده نیز، عنوان می‌کند: «عمده ذخیره‌سازی آب در مخازن سدها در اسفند، فروردین و گاهی تا اردیبهشت‌ماه صورت می‌گیرد. ما در تابستان 97 با افزایش دما، تلفات آب، افزایش مصارف و محدودیت‌های احتمالی در تأمین آب کشاورزی و تولید انرژی برقابی مواجه خواهیم بود. این موضوع قابل توجه است که اغلب سدها در پاییز و زمستان 97 حداقل موجودی خود را تجربه خواهند کرد. به عبارتی دیگر با عبور از فصل تابستان شرایط به حالت نرمال بازنخواهد گشت و صرفه‌جویی‌ها و رعایت الگوهای مصرف باید استمرار داشته باشد.»
درست است که هیات دولت، کارگروهی ویژه مصرف و ذخایر آبی تشکیل داده است؛ اما به نظر می‌رسد تنها کسانی که می‌توانند، مشکل اصلی مقابله با کم‌آبی در سال آینده را حل کنند، خود مردم هستند.