سلامت نیوز : دوره بارداری از جمله حساس ترین دوران زندگی یک خانم به حساب می آید. در این دوره علاوه بر این که او باید خود را برای مادر شدن آماده کند، شاهد تغییرات جسمی است به نحوی که زندگی اش طی ۹ ماه تحت تاثیر قرار می گیرد. واقعیت این است که خانم باردار هر روز شاهد اتفاقات جدیدی در سیستم بدنی خود است. در این میان خطرات زیادی او و جنین را تهدید می کند. خوشبختانه با افزایش سطح آگاهی مادران و ارتقای سیستم بهداشتی ، شاخص سلامت مادر و نوزاد در کشور ما پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است.

در این مطلب به یکی از بیماری هایی که مادران را در این دوران تهدید می کند، یعنی دیابت دوران بارداری پرداخته ایم به این امید که مفید واقع شود.

دکتر سید محسن خوش نیت، فوق تخصص غدد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در توضیح این بیماری می گوید: دیابت دوران بارداری نوعی از دیابت است که برای اولین بار در دوران بارداری تشخیص داده و یا شروع می شود. از این رو این نوع دیابت با دیابتی که فرد قبل از بارداری داشته، متفاوت است. این دیابت بدون علامت است و فقط طی آزمایش ها مشخص می شود، در دسته ای از افراد احتمال بروز این نوع دیابت بیشتر است.

به عنوان نمونه خانم هایی که سابقه فامیلی دیابت در اعضای خانواده و اقوام درجه یک دارند، خانم های مبتلا به چاقی، افرادی که سابقه بیماری تخمدان پلی کیستیک دارند، خانم هایی که سابقه دیابت در بارداری قبل دارند، خانم هایی که تولد نوزاد بیش از ۴ کیلوگرم را دارند یا خانم هایی که سابقه سقط های مکرر یا ناهنجاری های جنینی داشتند بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.

توصیه اولیه ما این است که خانم هایی که عوامل خطر را دارند در صورت بارداری تحت نظر پزشک آزمایش دهند و بقیه خانم ها لازم است در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری از نظر دیابت بارداری تحت آزمایش قرار بگیرند. هم چنین خانم هایی که طی آزمایش های روتین در ادرارشان قند وجود داشته باشد، باید از نظر دیابت بارداری تحت غربالگری قرار بگیرند.

اگر قند خون ناشتای خانم باردار طی ۲ آزمایش پزشکی بیش از ۹۲ باشد پزشک به تشخیص دیابت بارداری می رسد. نتیجه آزمایش قند خون بدون توجه به زمان صرف غذا و صرفا طی روز و یا آزمایش هموگلوبین به تشخیص بیماری منجر می شود.

در مورد خانم هایی که در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری هستند، تست تحمل گلوکز انجام می شود.

به این خانم ها ۷۵ گرم گلوکز به صورت ناشتا داده می شود تا قند ناشتای آن ها یک یا ۲ ساعت پس از مصرف تست شود. بررسی نتایج این تست بر عهده پزشک است تا به تشخیص بیماری برسد.

دکتر خوش نیت با اشاره به این که درمان بیماری با توجه به زمان تشخیص متفاوت است، می گوید: اگر تشخیص در ۳ ماهه اول دوران بارداری یا ۲ ماهه آخر بارداری صورت گرفته باشد، علاوه بر رژیم غذایی، انسولین درمانی بلافاصله شروع می شود. در حال حاضر تنها درمان مورد تایید برای مبتلایان به دیابت دوران بارداری ، انسولین است و استفاده از قرص توصیه نمی شود. با تشخیص دیابت در ۳ ماهه دوم پزشک یک هفته به خانم باردار رژیم می دهد در صورتی که قند خون کنترل نشد ، انسولین درمانی شروع می شود.

هدف از کنترل قند در دوران بارداری این است که قند خون ناشتا به زیر ۹۰ تا ۹۵ برسد و قند خون یک تا ۲ ساعت بعد از صرف غذا به زیر ۱۲۰ برسد. اگر این هدف محقق نشد، انسولین درمانی شروع می شود و آن قدر ادامه پیدا می کند تا به این هدف برسیم.

عوارض دیابت دوران بارداری
این فوق تخصص غدد متابولیسم درباره عوارض این بیماری تصریح می کند: اگر این بیماری کنترل نشود، می تواند حتی در هفته های آخر بارداری به مرگ جنین منتهی شود. گاهی جنین درشت می شود که این امر ریسک صدمه به سر را افزایش می دهد در این شرایط احتمال این که مادر به سزارین نیاز پیدا کند، بیشتر است. هم چنین نوزاد ممکن است دچار افت قند خون و تشنج ناشی از آن شود که در این حالت سلول های مغزی تحت تاثیر قرار می گیرد. افزایش تولید گلبول های قرمز، کاهش اکسیژن رسانی به بعضی از بافت های بدن، اختلال در تکامل ریه و بعضی عوارض قلبی از دیگر عوارض بیماری است.

اگر بیماری در ۳ ماهه اول شروع شده باشد ممکن است با برخی ناهنجاری های جنینی مثل ناهنجاری های قلبی، کلیوی و سیستم اسکلتی همراه باشد.دیابت دوران بارداری ریسک فشار خون بارداری، مسمومیت بارداری، زایمان زودرس و برخی از عفونت های دوران بارداری را افزایش می دهد.

توصیه اکید ما این است که تمام خانم ها در دوران بارداری تحت غربالگری قرار بگیرند. بیشتر این خانم ها در صورت کنترل بیماری می توانند زایمان طبیعی یا سزارین داشته باشند ولی اگر جنین درشت باشد، در هفته ۳۸ به جای هفته ۴۰ با نظر متخصص زنان، سزارین انجام می شود.

دیابت بارداری در بیشتر موارد با پایان دوران بارداری رفع می شود.

البته در خانم هایی که دوزهای بالای انسولین دریافت می کردند یا در ماه های اول به دیابت مبتلا شده اند، ممکن است این بیماری باقی بماند. ۵۰ درصد این خانم ها پس از زایمان در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند، به همین دلیل به تمام زنان مبتلا به این نوع دیابت توصیه می شود ۳ ماه پس از زایمان تست تحمل گلوکز انجام دهند تا دریابیم دیابت شان رفع شده است یا خیر.

وی درباره تاثیر بیماری بر جنین می گوید: از آن جا که این افراد مقاومت به انسولین دارند و ترشح انسولین در آن ها مختل می شود، در دوران بارداری به علت تغییرات هورمونی این دوران نیاز به انسولین بیشتر می شود و نیاز به انسولین بیشتر باعث افزایش قند خون می شود.

قند خون از جفت عبور می کند و به جنین می رسد و جنین در پاسخ به این مسئله ترشح انسولین از لوزالمعده خود را افزایش می دهد بنابراین نوزادانی که از مادران مبتلا به بیماری کنترل نشده دیابت به دنیا می آیند در دوران نوجوانی در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می گیرند. هم چنین شیوع چاقی در این افراد بیشتر است.
منبع روزنامه خراسان