سلامت نیوز: آب مایع حیات است. بیش از 90 درصد شهرنشینان کشور به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند اما در اماکن عمومی یافتن رایگان این نعمت خدایی سخت است و شاید آبهای بطری شده حلال مشکل باشد، آبی که تشنگی را فرو می‌نشاند اما بطری پلاستیکی آن به طبیعت باز می‌گردد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از فارس، در یک روز گرم یا زمانی که خیلی تشنه هستید و دسترسی به آب سالم ندارید خرید یک بطری آب معدنی نیم لیتری بیشتر از هر چیز دیگری حالتان را جا می‌آورد.

اما آیا تا به حال به رقم املاح درج شده بر روی بطری‌های آب معدنی توجه کرده‌اید؛ آیا تا به حال برایتان این سؤال پیش آمده است که قوطی‌های آب معدنی از کدام کوه و چگونه جمع‌آوری شده و چقدر املاح مورد نظر را دارند؟

بطری‌هایی که مطابق تبلیغ و باور عموم از چشمه‌های جاری و خود جوش که سرشار از املاح معدنی هستند، پر شده‌اند و منبعی برای تامین املاح مفید و مورد نیاز برای بدن محسوب می‌شوند.
 
املاحی که به تصور برخی برای سلامت جسم ضروری هستند اما غافل از اینکه این املاح در صورت عدم کنترل فلوراید و همچنین در صورت سمی بودن و استاندارد نبودن میزان املاح از مینای دندان تا سیستم گوارشی را درگیر خواهند کرد.

* آب سنگ ساز نداریم
 
دو سوم بدن را آب تشکیل می‌دهد. متخصصان کلیه بر این باورند که افراد سالم باید روزانه 2لیتر آب بنوشند تا نیاز بدن آنها بر طرف شود که این مقدار در افراد با کلیه‌های سنگ ساز حدود یک لیتر بیشتر است.

منصور گتمیری، متخصص کلیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با فارس در رابطه با آب‌های معدنی، ملاک آب شرب را بهداشتی بودن آن دانست و افزود: شاخص آب آشامیدنی، معدنی بودن آن نیست بلکه اطمینان از سلامت برای مصرف کننده کافی و ضروری است.
 
وی افزود: در شرایط معمولی آب‌هایی که از طریق لوله کشی و تصفیه به دست مردم می‌رسند مشکلی از نظر سلامت ندارند اما در صورت قدمت سیستم لوله کشی و نوسانات فشار، ممکن است به علت نشت زمین، آلودگی‌های موجود را جذب کنند که در این صورت احتمال آلودگی آب‌های لوله کشی وجود دارد.

گتمیری ادامه داد: در صورت احتمال آلودگی آب در هنگام سفر استفاده از آب‌های بهداشتی بسته بندی بر مصرف آب شیر یا آب‌های های غیر بسته بندی ارجحیت دارد و در صورت در دسترس نبودن آب بسته بندی می‌توان با جوشاندن آب از سلامت آن مطمئن شد.

گتمیری با بیان این نکته که مصرف آب سالم مهم است نه میزان املاح آن، افزود: برخی آب‌ها به اصطلاح سنگین بوده و باعث تحریک اشتها می‌شوند که شادابی و طراوت نتیجه مصرف آنها است بنابراین نوشیدن این نوع از آب‌ها مجاز بوده و به دلیل وجود دستگاه تصفیه قوی در سیستم کلیه،‌ مصرف آنها مشکل ساز نخواهند بود.

وی با اشاره به این تصور مردم که آب برخی نقاط کشور و برخی مناطق سنگ ساز است گفت: این تصورات به هیچ وجه پایه و اساس علمی نداشته و نمی توان مشخص کرد که نوشیدن آب برخی از مناطق سنگ ساز بوده و ناراحتی‌های شدید کلیوی ایجاد می‌کنند.

گتمیری تصریح کرد: دو سوم بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد.آنچه برای بدن مهم است میزان آب مصرفی است نه ترکیبات آن، به نحوی که یک انسان سالم برای برطرف کردن نیازهای بدن خود، باید روزانه 2 لیتر آب بنوشد علاوه بر این یک فرد با کلیه سنگ ساز باید به قدری آب بنوشد که روزانه 3 لیتر ادرار داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطر نشان کرد: نوشیدن روزانه 2 لیتر آب از این رو اهمیت دارد که 700 سی سی از این مقدار از طریق تنفس و تعریق،هزار سی سی از طریق ادرار و 200 سی سی از طریق مدفوع دفع شده و از بین می رود بنا بر این برای تامین نیاز بدن باید روزانه 2 لیتر آب نوشید که بخشی از این نیاز را می‌توان با خوردن میوه و سبزیجات برطرف کرد.

این متخصص کلیه تصریح کرد: در صورتی که آب از لحاظ مسمومیت و نیترات و ترکیبات سمی مشکل داشته باشد قطعاً برای بدن مشکل ساز خواهد بود و از مصرف آن باید خودداری کرد.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر وجود کلسیم در آب‌‌های معدنی گفت: 80درصد سنگهای کلیوی از نوع معمولی هستند و فقط 20درصد به دلیل مصرف و دریافت کلسیم ایجاد می‌شوند. که معمولاً از کلسیم استخوان تغذیه می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: با مصرف 4 تا 5 لیوان شیر در روز،هزار میلی گرم کلسیم وارد بدن می‌شود که 250میلی گرم از آن توسط نظام گوارشی جذب می‌شود از این رو دریافت مقدار کمی از کلسیم در قالب آب‌های معدنی نمی تواند تاثیری در بروز سنگ‌های کلیوی داشته باشد .

گتمیری با تاکید بر نقش آب در دفع سنگ‌های کلیه گفت: سنگ‌های کلسیمی بر اثر دریافت یا مصرف کلسیم یا نمک بیش از حد در غذا ایجاد می‌شوند و ارتباطی با مصرف کلسیم طبیعی در قالب لبنیات و آب‌های معدنی ندارند.

این متخصص کلیه افزود: بنا بر تصور غلط، برخی بیماران مبتلا به سنگ کلیه از دستور برخی از پزشکان یا اطرافیان مبنی بر مصرف کلسیم سرپیچی می‌کنند در حالی که کاهش مصرف کلسیم از طریق محصولات طبیعی افزایش روند تشکیل سنگ‌های کلسیمی را در پی خواهد داشت.

گتمیری اظهار داشت: املاح آب معدنی روی کلیه بیماران کلیوی تاثیر سوء نداشته و حتی این افراد نیز می‌توانند آن را بنوشند. با این حال افراد در صورتی که آب سالم در دسترس نداشته باشند بهتر است آب معمولی را جوشانده و بعد مصرف کنند .

*فلوراید زیاد در آب به دندان آسیب می‌زند

منصوره میرزایی، متخصص دندانپزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبری فارس «توانا» گفت: فلوراید مجاز در آب‌های معدنی 1ppm در هر لیتر است که برای دندان‌ها مفید بوده، وجود 1 تا 3 ppm معمولی است و خطر چندانی در پی ندارد اما اگر این مقدار به بیش از 3 ppm افزایش پیدا کند موجب تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود و از آنجایی که باکتری در سیستم دهان وجود دارد جذب فلوراید را بیشتر می‌کند.

وی خاطر نشان کرد: در صورتی که افراد دائماً از مسواک استفاده کنند می‌توانند از تشکیل جرم و رسوب پیشگری کنند.

*جنین نیز از اثرات سوء فلوراید در امان نیست

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در تبیین عوارض فلوراید در زنان باردار و کودکان اظهار داشت: این قضیه بر روی دندان اطفال و زنان باردار بسیار تاثیرگذار است به نحوی که اگر زنان باردار از ماه سوم بارداری به بعد از آب‌های با فلوراید بالا استفاده کنند روی دندان‌های شیری جنین آنها تاثیرگذار خواهد بود همچنبن اگر در دوران شیردهی از این آب‌ها استفاده کنند دندان‌های دائمی فرزندانشان در معرض خطر و آسیب قرار می‌گیرد.

وی تصریح کرد: علاوه بر این آسیب بر روی سیستم دندان‌های دائمی یکی دیگر از خطرات مصرف آب‌های با فلوراید بالا در کودکان تا سن 12سالگی است.

میرزایی با بیان این نکته که فلوراید آب برخی از مناطق کشور از حد مجاز بالاتر است، ‌اظهار داشت: فلوراید موجود در آب برخی مناطق مانند قزوین و شیراز به قدری زیاد است که روی دندان ساکنان آن تاثیر گذاشته است به طوری که دندان ساکنان این مناطق تغییر رنگ داده و کاملاً فلوریزه شده است بر این اساس هرچه مدت زمان استفاده از آب با فلوراید زیاد، طولانی باشد شدت این اثرگذاری و تغییر رنگ نیز پررنگ‌تر خواهد بود.

وی با اشاره به وجود سایر املاح آب و تاثیر آن بر دندان‌ها گفت: وجود کلسیم بیش از حد در آب آن را سخت می‌کند و باعث تشکیل جرم بر روی سطح دندان‌ها می‌شود که تنها با استفاده از روش جرم گیری می‌توان آن را برطرف کرد.

این متخصص دندانپزشکی با اشاره به روش‌های از بین بردن جرم و تغییر رنگ ناشی از آب آشامیدنی اظهار داشت: اگر جرم موجود بر سطح دندان ناشی از املاح باشد با جرم گیری از بین خواهد رفت اما در صورت تغییر رنگ بر اثر فلوراید به علت اینکه به جسم دندان نفوذ کرده تنها می‌توان با سفید کردن، ‌لمینت و سایر روش‌ها آن را برطرف کرد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در صورت کنترل کیفیت و نظارت بهداشتی بر آب‌های لوله کشی، مشکلی برای مصرف وجود ندارد گفت: متأسفانه در برخی موارد جبران کمبود آب و تامین بی آبی را منابع دیگری از جمله استفاده کردن از آب چاه و اضافه کردن آن به سیستم لوله کشی پر می‌کنند که این مسائل در صورت عدم کنترل دقیق منجر به پراکندگی آلودگی می‌شوند.

میرزایی افزود: آنچه در آب شرب اهمیت دارد بهداشتی بودن آن است نه معدنی بودن آن، از این رو در صورت در دسترس نبودن آب سالم می‌توان با جوشاندن آب شرب معمولی سلامت آن را تامین کرد.

وی خاطر نشان کرد: آب‌های معدنی موجود در بازار که دارای مهر استاندارد و نظارت وزارت بهداشت هستند مشکلی ندارند اما سطح فلوراید، کلسیم و سایر املاح آب‌های معدنی بدون بسته‌بندی، باید ارزیابی شده و مورد بسته‌بندی قرار گیرند.

* ضرورت نوشیدن آب معدنی در هیچ رژیم غذایی وجود ندارد

برخی مردم به دلیل املاح موجود در آب‌های معدنی نوشیدن آن را به آب سالم لوله کشی ترجیح می‌دهند از این رو نظر یک متخصص تغذیه را در رابطه با ضرورت نوشیدن آب معدنی و نیاز بدن به املاح آن جویا می‌شویم.

نسرین امیدوار،متخصص تغذیه با اشاره به ضرورت نوشیدن روزانه 8لیوان آب برای بدن، گفت: در هیچ رژیم غذایی ضرورت نوشیدن آب معدنی دیده نمی‌شود به طوری که هیچ کس به دلیل املاح موجود در آب معدنی آن را نمی‌نوشد چرا که با نخوردن آن هیچ کمبود و اختلالی برای بدن به وجود نخواهد آمد. بنابراین سالم بودن آب و همچنین به اندازه بودن آن یعنی نوشیدن 8 لیوان آب در روز برای همه افراد جامعه متعادل و مناسب تر خواهد بود.

این متخصص تغذیه افزود: برخی پزشکان نوشیدن آب معدنی را برای تعدادی از بیماران خاص به دلیل تعادل در املاح آن مناسب‌تر می‌بینند با این حال هیچ تحقیق علمی در رابطه با عمومیت این مسئله انجام نشده است و سالم بودن آب مصرفی مهمترین نکته‌ای است که باید به آن توجه کرد.

وی خاطر نشان کرد: متخصصان تغذیه لزوم نوشیدن آب معدنی و گنجاندن آن در رژیم غذایی افراد را به هیچ وجه توصیه نمی‌کنند و مهمتر از جنبه سلامت نوشیدن آب‌های معدنی، آثار مخرب و زیانبار بطری‌های آن بر روی طبیعت و محیط زیست است که نیاز به توجه و رسیدگی بیشتر دارد.

کاظم ندافی، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان اینکه مردم نگران سلامت آب‌های معدنی و بسته بندی شده در بطری‌های با نشان استاندارد موجود در بازار نباشند گفت: آب‌های معدنی در دو مرحله بررسی و کنترل می‌شوند که در صورت تایید بررسی‌ها مجوز تولید و عرضه آنها در سطوح انبوه صادر می‌شود بنابراین هیچ جای نگرانی در رابطه با استاندارد این آب‌ها وجود ندارد.

وی افزود: پس از تایید آب و سرچشمه آن و برای صدور مجوز، آب‌ها در 4 فصل نمونه برداری می‌شوند که نتایج آزمایشگاهی آن شرط اصلی برای احداث کارخانه‌های بسته بندی این آ‌ب‌ها محسوب می‌شود که پس از تایید، صدور مجوز عملی می‌شود.

ندافی گفت: پس از صدور مجوز برای احداث کارخانه و در مرحله تولید به صورت تصادفی آ‌‌ب‌ها نمونه‌گیری شده و د رآزمایشگاه‌های معاونت غذا و دارو و معاونت بهداشتی وزارت بهداشت بررسی می‌شوند که در صورت بروز مشکل یا علت آن رفع یا اجازه تولید آن لغو می‌ شود. به این منظور آب‌های موجود در سطح بازار با برندهای مختلف که از وزارت بهداشت مجوز دارند از نظر سلامتی مشکلی ندارند.

* آب معدنی هدیه‌ای از دل کوه یا عمق چاه

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در پاسخ به  این پرسشی مبنی بر سوء استفاده از برندهای معتبر در استفاده از آب چاه به جای آب معدنی در قالب این برندها گفت: کارشناسان بهداشت با نظارت‌ها و پیگیری‌هایی که دارند، از طریق نمونه برداری‌های تصادفی و مختلف، آب‌های تقلبی را کشف و از بین برده و با هر سوء استفاده‌ای برخورد خواهند کرد.

وی با تاکید بر اینکه ملاک آب، بهداشتی بودن آن است نه معدنی بودن آن گفت: آب معدنی دارای یکسری وی‍ژگی‌های خاص با املاح ویژه است که باید بر حسب آزمایشها انجام شده مقدار املاح روی بطری‌ها قید شود به این منظور در خصوص نوشتن نام کوه یا چشمه معدنی بر روی بطری‌ها هیچ ضرورتی وجود ندارد و نکته اصلی بهداشتی بودن آب مصرفی است.
 
رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در رابطه با سلامت بطری‌های پلاستیکی افزود: آنچه امروز میان پژوهشگران مورد بحث است این نکته است که ظروف پلاستیکی در دراز مدت برخی از مواد شیمیایی خود را به ماده غذایی داخل بطری انتقال می‌دهند، با این حال هنوز این فرضیات به اثبات علمی نرسیده‌اند و تحقیقات در این رابطه ادامه دارد.

ندافی خاطر نشان کرد: مردم هنگام خرید باید به سلامت آب در کنار دقت در تاریخ انقضا و همچنین به رنگ و بطری آب توجه کرده و از خرید بطری‌های کدر رنگ یا حاوی آب‌های راکد که حاکی از طولانی بودن زمان پلمپ آن است یا از بطری‌هایی که در آفتاب نگهداری می‌شوند، خودداری کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: مردم در صورت مشاهده آب‌های بسته بندی با رنگ‌های کدر یا سبز رنگ می‌توانند با شماره 09678 تماس گرفته و مشاهدات خود را گزارش دهند تا از پخش موارد مشکوک این نوع از آب‌های آلوده در سطح شهر جلوگیری شود.

ندافی با توصیه به مردم خاطر نشان کرد: با توجه به خاصیت شیمیایی بطری‌های پلاستیکی باید از ذخیره سازی یا فریز کردن موادغذایی و همچنین استفاده طولانی مدت از آنها خودداری کرد .

شاید یکی از دلایل گرایش مردم به آب‌های معدنی نبود آب سردکن های بهداشتی در سطح شهر یا غیر بهداشتی بودن آب سردکن‌های موجود باشد که تامین این نیاز، مستلزم صرف هزینه از سوی دولت است، چرا که طبق آیین اسلام و سنت حسنه ایرانیان سیراب کردن افراد تشنه کاری بسیار ارزشمند است و از دیرباز بر سر هر کوی و برزنی یک سقاخانه به یاد سقای کربلا و برای سیراب کردن رهگذران وجود داشته است ظروف سنگی بزرگی که آب آشامیدنی در آنها ریخته می‌شد و پیاله‌هایی با زنجیر به آنها بسته می‌شد.

از بهداشتی بودن آب‌های بسته بندی یا به اصطلاح معدنی که بگذریم به این ضرب المثل معروف نمک خوردن و نمکدان شکستن می‌رسیم که رابطه ما انسان‌ها را با طبیعت بازگو می‌کند چرا که مهمترین ماده برای ادامه زندگیمان را از دل طبیعت گرفته و با رهاسازی پسماندهای پلاستیکی درمحیط اطرافمان از خوان رحمت طبیعت سپاسگزاری می‌کنیم و این می‌شود مزد انسانها به طبیعت.