سلامت نیوز : همه چیز در زندگی به آن دفترچه كوچكی وابسته است كه نامش را شناسنامه گذاشته‌اند. برخورداری از نخستین حقوق قانونی به داشتن شناسنامه منوط است اما شناسنامه كه نباشد مهر بی‌هویتی روی فرد می‌خورد و باید دور اتفاق‌هایی مثل تحصیل و ازدواج قانونی را خط بكشد و كنار بگذارد و این یعنی هنوز آغاز نكرده به پایان راه رسیده‌ای!

كودكان بسیاری در سرزمین ما زندگی می‌كنند كه شناسنامه ندارند. هر ساله هم بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. تا سال 32،86 هزار كودكِ بدون شناسنامه تنها در خراسان وجود داشتند كه حاصل ازدواج دختران این استان با اتباع بیگانه بودند. حالا به این ارقام، آمار نوزادان حاصل از ازدواج موقت را اضافه كنید كه پدرانشان به هر دلیلی حاضر به مراجعه و اخذ شناسنامه برای آن‌ها نیستند. این همه ماجرا نیست.

كودكانی هم هستند كه پدرانشان آن‌ها ترك كرده‌اند. همه بار مسئولیت زندگی این فرزندان بر شانه‌های مادر است اما هویت این كودكان به نام پدر می‌ماند. بر اساس آخرین آمارها بیش از دو میلیون زن سرپرست خانوار در كشور وجود دارد و سالانه نیز 60 هزار نفر به این تعداد افزوده می‌شود. ناگفته نماند كه بخش اعظمی از این تعداد زنان مطلقه‌ای هستند كه كمتر از 40 سال دارند.

لایحه پیشگیری از طلاق توسط رئیس‌جمهور بررسی می شود. همین است كه مسئولان به فكر چاره اندیشی برای طلاق افتاده‌اند و در حال تدوین لایحه پیشگیری از طلاق هستند چرا كه از هر 6 ازدواج در كشور یكی به طلاق می‌انجامد.

اما گویا پس از تلاش‌های بهارستانی‌ها در سال گذشته برای تعیین تكلیف این همه كودك بی‌شناسنامه، سرانجام تلاش‌ها نتیجه داد. روز گذشته محسن اسماعیلی مدیركل اسناد هویتی سازمان ثبت احوال كشور از «امكان صدور شناسنامه نوزاد با نام‌خانوادگی مادر» خبر داد.

او گفت:«هرگاه میان پدر و مادرِ طفلی رابطه زوجیت وجود نداشته باشد، مادر طفل می‌تواند با نام خانوادگی خود برای طفل شناسنامه اخذ كند.»به گفته این مقام مسئول، برابر تبصره ماده 16 قانون ثبت احوال، هرگاه میان پدر و مادر طفلی، رابطه زوجیت وجود نداشته باشد و هر دوی آنها به اتفاق، واقعه ولادت او را اعلام كنند، نام خانوادگی پدر برای طفل ثبت می‌شود.

 این در حالی است كه اگر تنها یكی از والدین او به اداره ثبت احوال مراجعه كند، نام خانوادگی مراجعه كننده، با قید نام كوچك طرف دیگر در اسناد سجل احوال ثبت می‌شود.اسماعیلی تاكید كرد كه «حتی اگر فرد مراجعه كننده برای ثبت ولادت، مادر طفل باشد كه دیگر در زوجیت پدر قرار ندارد، این اقدام میسر است و شناسنامه با نام خانوادگی مادر برای طفل صادر خواهد شد.»

صدور شناسنامه به نام مادر اقدامی است كه می‌توان آن را به عنوان گامی بزرگ در شناسنامه دار شدن كودكان بی‌شناسنامه نام برد. تا آن‌جا كه نیره اخوان عضو كمیسیون زنان مجلس در گفت و گو با تهران امروز این اقدام را «بسیار مطلوب» می‌خواند. او البته در ادامه می‌گوید:«اینكه پیامدهای این اقدام چه خواهد بود را باید بررسی كرد و اگر احیانا پیامد بدی داشته باشد باید برای آن چاره اندیشی كرد. اما با هویت شدن این كودكان اقدام خوبی است.» از سوی دیگر عفت شریعتی دیگر عضو این فراكسیون به تهران امروز می‌گوید:«اگر واقعا پدر مفقودالاثر باشد نباید اجازه دهیم برای هویت فرزندان مشكلی ایجاد شود. این خوب است كه بر مبنای نام خانوادگی مادر این اقدام انجام شود اما آن چیزی كه متداول است این است كه كودكان از منظر پدر دارای هویت شوند. در هر كاری استثنا وجود دارد و این امر نیز از استثنا مبری نیست. چرا كه این كودكان شرایط خاصی دارند.»او با اشاره به اینكه «هویت به هیچ عنوان مسئله كم اهمیتی» نیست، می‌گوید:«فرزندان حاصل از ازدواج‌های موقت و ازدواج با اتباع بیگانه همیشه دغدغه مجلس بوده‌اند. در مجلس هفتم نیز پیرامون این مسئله مباحثی مطرح شد. بنده نیز از طرفداران صدور شناسنامه به نام مادر در این شرایط خاص بودم. فرزندان اتباع خارجی كه از مادر ایرانی متولد شده‌اند تعدادشان كم نیست.»او با اشاره به مشكلات این مادران ادامه می‌دهد:«زنانی كه همسرانشان از كشور رفته‌اند خود به اندازه كافی دچار مشكلات عاطفی و مالی هستند. بار مسئولیت كودكشان نیز بر دوششان است. بی‌هویتی كودكشان، دیگر غمی بود كه جامعه به آن‌ها تحمیل می‌كرد.»مریم بهروزی دبیر كل جامعه زینب(س) یكی دیگر از موافقان این قانون است. او نیز با اشاره به ازدواج موقت و ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی به تهران امروز می‌گوید:«زنان سرپرست خانوار نیز باید این توانایی را داشته باشند كه برای فرزندشان شناسنامه بگیرند. این اقدام خوب و قابل تقدیر است. از مدت‌ها قبل ائتلاف اسلامی زنان به دنبال این بود و حتی به مجلس نیز پیشنهاد شد تا در این زمینه چاره‌ای بیندیشد.» اما توران ولی مراد، جامعه شناس، قرآن پژوه و دبیركل ائتلاف اسلامی زنان معتقد است كه تصویب و اجرای این قانون به تنهایی كارساز نیست. او به تهران‌امروز می‌گوید: «این اقدام اگرچه اقدامی منطقی و مطلوب است اما دیر اتفاق افتاده است. قطعا كودكان بی‌شناسنامه تاكنون از بی‌هویت بودنشان آسیب خورده‌اند.»او می‌گوید:«ازدواج موقت در جامعه ما وجود دارد و ممكن است پدر به دلایلی حاضر به گرفتن شناسنامه برای كودكی كه حاصل اینگونه ازدواج هاست نشود. بعضی از زنان ترجیح می‌دهند تا در قالب ازدواج دائم با مردی زندگی كنند اما زنانی هم هستند كه بنا به دلایل خود شرایط این ازدواج را ندارند و ازدواج موقت را برمی گزینند. این حق شرعی این زنان است. از این رو اجرای این قانون كه مادر نیز بتواند برای فرزندش شناسنامه بگیرد برای فرزندان تك والد راه حلی است كه حق انتخاب به زنان می‌دهد.»اما او از منظر دیگری به این موضوع نگاه می‌كند و می‌افزاید:«اصلاح زیرساخت‌ها و تصویب قوانین حمایتی دیگر نیز برای این كودكان الزامی است. چرا كه زنان سرپرست خانوار، چه سرپرست خود به تنهایی باشند، چه بدون همسر و به همراه كودكشان زندگی می‌كنند و چه همسری داشته باشند كه از عهده سرپرستی خانواده برنمی آید، نیاز به قوانینی دارند تا از كودكانشان حمایت كنند.»او تشریح می‌كنند: «خوشبختانه كشور فقیری نداریم. دولت می‌تواند این كودكان را تحت پوشش قرار دهد و این به نوعی سرمایه‌گذاری است. در حقیقت دولت با این كار این اعتبار را از یك جیب خود بیرون می‌آورد و در جیب دیگر خود می‌گذارد چرا كه دیری نمی‌گذرد كه این كودكان بزرگ شده و به عنوان نیروی كار فعال، به سرمایه‌های این كشور مبدل می‌شوند.»