سلامت نیوز :پخش شدن و گسترش ذرات معلق و بالا رفتن آلاینده‌ها در فصل‌های سرد سطح وارونگی هوا و آلودگی را افزایش می‌دهد و به همین ترتیب شاخص آلودگی هوا رشد می‌كند. بنابراین رشد این شاخص باعث ایجاد مشكلات عدیده‌ای در سلامتی می‌شود. برخی افراد كه مبتلا به بیماری‌های ریوی، قلبی و عروقی هستند و گروه كودكان و سالمندان و زنان باردار در این زمان بیشتر در معرض خطر قرار دارند برای كاهش این معضل به عقیده كارشناسان و متخصصان نیاز به یك حركت دسته‌جمعی و گسترده از سوی مردم است. آنان راهكارهایی را برای كاهش آلودگی هوا پیشنهاد می‌كنند.

علل رشد آلودگی هوا
دكتر سیدمحمد سیدمهدی، متخصص طب‌كار و مسئول واحد آلودگی هوا در یكی از بیمارستان‌های تهران درباره اینكه بخش عمده آلودگی هوا در شهرها مربوط به كدام وسایل است، می‌گوید: عمدتاً آلودگی هوا در شهرها در اثر مصرف سوخت‌های فسیلی مانند بنزین و گازوئیل ایجاد می‌شود در این میان وسایط نقلیه نقش مهمی در ایجاد این آلودگی‌ها دارد. هر چند كه در سال‌های اخیر تلاش‌هایی در جهت كاهش سطح آلایندگی وسایط نقلیه صورت گرفته است اما افزایش تعداد وسایط نقلیه، افزایش مسافت پیموده شده و باقی ماندن وسایط نقلیه قدیمی‌تر و دارای آلایندگی بیشتر روند این تلاش‌ها را بی‌ثمر كرده است.

دكتـر حسـن حیــدرنژاد، متخصص بیماری‌های ریوی معتقد است: آلودگی هوا بستگی به عوامل آلوده‌كننده هوا دارد، شایع‌ترین مواد آلاینده‌ای كه در هوا وجود دارد شامل دو بخش است. بخش اول از سوخت و احتراق چوب، بنزین، گازوئیل یا سوخت‌های فسیلی مانند نفت و زغال ساطع می‌شوند و شامل منواكسیدكربن و دی‌اكسید گوگرد می‌شود و برخی دیگر كه در گروه دوم قرار می‌گیرند ازن و دی‌اكسید گوگرد و گازهای نیتروژنه است كه از احتراق گاز خانگی به‌وجود می‌آید و بیشتر این تركیبات نیتروژن‌دار هستند هنگامی كه ازت در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد تبدیل به ازن می‌شود كه برای سلامتی افراد جامعه خطرناك است.

ذرات آسیب‌زا
دكتر سیدمحمد سیدمهدی درباره ذرات خطرناك موجود در آلودگی هوا می‌گوید: وسایط نقلیه گازوئیل و بنزین‌سوز دو دسته مهم از آلاینده‌های هوای شهرها به‌شمار می‌آیند همچنین خودروهای گازوئیل‌سوز مقادیر زیادی ذرات معلق بسیار ریز حاوی كربن آلی و عناصری را وارد هوا می‌كنند كه در اصطلاح به آنها دوره سیاه می‌گویند. این ذرات خطر ابتلا به آسم و سرطان را افزایش می‌دهد. همچنین آلاینده‌های گازی اكسیدهای نیتروژن آزاد می‌كنند كه در تولید ازن نقش دارند و خودروهای بنزین‌سوز تركیباتی مانند منواكسیدكربن، دی‌اكسیدكربن، اكسیدهای نیتروژن، هیدروكربن و ذرات معلق آزاد می‌كنند علاوه بر این بخارات متصاعد شده از باك خودروها با نور خورشید واكنش نشان داده و در تولید مه دود فتوشیمیایی در هوا نقش دارند. ذرات معلق به دلیل برجا گذاشتن تأثیرات منفی در سلامتی افراد اهمیت دارند و تركیب ناهمگونی از ذرات جامد و مایع معلق در هوا هستند و منابع این ذرات در دو دسته منابع طبیعی و مصنوعی قرار دارند.

منابع طبیعی، گردوغبار منتقل شده از طریق باد و جریان هوا به‌شمار می‌آید و منابع مصنوعی شامل احتراق سوخت، دود خودروها، كشاورزی، صنعت و نیروگاه‌ها است.
دكتر حیدرنژاد، در ادامه می‌افزاید: ذرات معلق و خطرناك را PM می‌گویند. برخی از این PMها كه قطرشان 10 میكرون یا بزرگتر است را PM10 نامیده و آنهایی كه زیر 5/2 میكرون هستند را 5/2 PM می‌گویند اما اخیراً تحقیقات نشان داده است ذرات نانو یا زیر 1 میكرون بسیار حائز اهمیت‌تر هستند زیرا این ذرات فوق‌العاده ریز وقتی وارد ریه می‌شوند و از سطح حبابچه‌ای ریه عبور می‌كنند وارد گردش خون شده و با گردش خون این ذرات نانو با مواد سمی كه دارند به نقاط مختلف بدن مانند رگ‌های قلب رفته و باعث سكته قلبی می‌شوند.

آسیب آلاینده‌ها در سلامت
دكتر حسن حیدرنژاد، متخصص بیماری‌های ریوی می‌گوید: عمده‌ترین تخریب در ریه ایجاد می‌شود. این ذرات در غلظت‌های طولانی وارد بدن می‌شوند. از آنجا كه ریه قدرت پالایش ندارد این ذرات رسوب پیدا می‌كنند. خطرناك‌ترین این ذرات، ذرات كربن‌دار است ذرات زغال در راه‌های هوایی كوچك مشكل‌ساز می‌شوند. قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به صورت طولانی‌مدت موجب ایجاد انسداد در راه‌های هوایی كوچك می‌شود و افراد را دچار بیماری آنتراكوز می‌كند كه از گذشته در برخی مشاغل مانند نانواها و كارگران معدن دیده می‌شود اما امروزه در جامعه شهری روزبه‌روز بیشتر به چشم می‌خورد. به گفته این متخصص ریه، برخی گازها مانند تركیبات گوگرد ایجاد آسم می‌كنند و تركیبات نیتروژن‌دار بیماری‌های انسدادی را تشدید می‌كنند و هنگامی كه آلودگی و پدیده وارونگی رخ می‌دهد حملات آسم تشدید یافته و مراجعه بیماران ریوی مزمن به اورژانس‌ها افزایش پیدا می‌كند. همچنین ذرات نانو در عروق كرونر تأثیر گذاشته و ایجاد سكته قلبی می‌كند.

دكتر سیدمهدی در ادامه می‌افزاید: تأثیرات آلودگی در كودكان بسیار حائز اهمیت است زیرا اثرات ریوی مانند افزایش خطر علائم بیماری‌های ریوی مانند آسم زیاد است كه همراه با خس‌خس كردن سینه، سرفه‌های صبحگاهی و كاهش تكامل ریوی در كودكان است. در افراد بزرگسال و بالغین علائمی مانند افزایش مشكلات تنفسی، سرفه مزمن، تولید خلط و تنگی نفس، افزایش خطر حوادث قلبی و عروقی بروز می‌كند. بروز این مشكلات در فصل سرما و زمستان بیشتر است. در سرمای هوا و ایجاد پدیده وارونگی و كاهش احتمال خروج آلاینده‌ها از محیط اثرات بیماری‌زا تشدید می‌شود.

راهكارهای مناسب
این متخصص طب‌كار در مورد راهكارهای مناسب می‌گوید: برای كاهش آلودگی هوا نیاز به یك حركت همگانی است و نقش مردم در این زمینه بسیار مهم تلقی می‌شود. همچنین برای كاهش ترافیك و آلودگی هوا باید از سرعت زیاد و ترمزهای ناگهانی كه باعث افزایش مصرف بیشتر بنزین می‌شود اجتناب كرد.
دكتر حیدرنژاد ادامه می‌دهد: به افرادی كه مستعد بیماری‌های ریوی هستند بویژه آنهایی كه در سنین پائین قرار دارند توصیه می‌شود كمتر در معرض آلودگی قرار گیرند و در روزهای آلوده كمتر تردد داشته باشند از سوی دیگر سعی كنند از سبزیجات مانند كاهو و كرفس بیشتر در رژیم غذایی‌شان استفاده كنند و از موادغذایی حاوی آنتی‌اكسیدان مانند هویج، كلم بروكلی و... بیشتر استفاده كنند زیرا این مواد بدن را در برابر مسمومیت‌ها مصون نگه می‌دارد.