سلامت نیوز :درحالی استان گلستان نیمی از تولید و استحصال خاویار کشور را به خود اختصاص داده كه ورود و قاچاق خاویار بدلی و شبه خاویار، جایگاه خاویار استان و کشور را در جهان به مخاطره انداخته‌است. امروزه خاویار به عنوان یك ماده غذایی گران قیمت كمتر سر هر سفره‌ای دیده می‌شود و اینكه حتی كسانی كه می‌توانند از این ماده بهره‌مند شوند، با خاویار بدلی روبرو شوند بسیار نگران‌كننده است. این در حالی است كه ورود و عرصه این گونه محصولات بی‌کیفیت به نام خاویار، جایگاه ایران در عرصه‌های بین‌المللی را متزلزل می‌کند و برای رفع این معضل باید تدبیر اساسی اندیشیده شود.

خاویار بدلی یا “سنتزیک” پس از آماده سازی خمیر اولیه با قالب گیری و فرآیندهای دیگر به شکل خاویار درمی‌آید و خواص غذایی آن را ندارد، به همین خاطر به” تیزر” خاویار مشهور است. در این میان استان گلستان نیز با تولید بیش از نیمی از خاویار، همچنان سکاندار استحصال این گونه در دریای خزر به شمار می‌رود. اجرای طرح‌هایی نظیر تکثیر پاییزه ماهیان خاویاری، رهاسازی بهاره آن، ممنوعیت صید خاویار و ساخت مرکز ماهیان خاویاری استان گلستان را در زمینه تولید این گونه ارزشمند در کشور پیشرو کرده‌است. به گفته برخی از مدیران شیلات، در سال جاری برای اولین بار گونه‌های ماهیان خاویاری از نوع فیل‌ماهی که پاییز سال قبل در استان تکثیر شده بودند در دریای خزر رها شدند.بر این اساس رهاسازی این گونه‌ها و اجرای طرح‌های در دست اقدام، این نوید را خواهد داد که به زودی پای خاویار نیز به سفره‌های ایرانیان باز خواهد شد.


مدیرکل شیلات گلستان در این راستا به مهر می‌گوید: برای اولین بار بچه‌ماهی خاویاری گونه فیل، تکثیر پاییزه شد و 10هزار قطعه در دریای خزر رها شد.
علی‌اکبر پاسندی گفت: همیشه کار تکثیر ماهیان در بهار انجام می‌شد ولی برای اولین بار، روش تکثیر در پاییز و رهاسازی در فروردین انجام شد. وی عنوان کرد: وزن تقریبی بچه ماهیان بیش از 10 گرم است و میزان ماندگاری آن 30 درصد بیشتر است.

وی افزود: پنج گونه ماهیان خاویاری در دریای خزر وجود دارد و سالانه 4.5 میلیون قطعه بچه ماهی در استان تولید و رهاسازی می‌شود. پاسندی به احداث آب‌بندان درکنار رودخانه گرگان اشاره کرد و گفت: پیشنهاد ساخت این آب‌بندان شده تا ذخیره‌سازی آب صورت گیرد که این طرح در شیلات ایران مصوب شد. مدیرکل شیلات گلستان همچنین از اجرای طرح تکثیر بچه ماهیان خاویاری در اوزان بالاتر خبر داد و گفت: در صورت اجرای این طرح، میزان ماندگاری آنها در دریا افزایش چندبرابری خواهد داشت. وی اظهار داشت: مجوز پرورش ماهیان خاویاری نیز در استان گرفته شد و در سال 94 گوشت ماهی خاویاری پرورشی خواهیم داشت.علی‌اکبر.پاسندی عنوان کرد: امسال 75هزار قطعه بچه ماهی در اوزان 10 گرم با تایید شیلات ایران به تمام پرورش دهندگان ماهیان خاویاری سراسر کشور تحویل شد. پاسندی گفت: همچنین با هماهنگی و موافقت سازمان شیلات ایران بیش از 10 هزار قطعه بچه فیل ماهی خاویاری در اوزان 10 گرم برای اولین بار در فروردین ماه، در رودخانه منتهی به دریا در استان گلستان رهاسازی و 400 هزار لارو ماهیان خاویاری جهت پرورش به مرکز پرورش ماهیان خاویاری استان مازندران تحویل داده شد.

مدیرکل شیلات گلستان گفت: با توجه به کاهش صید ماهیان خاویاری در دریای خزر وهمچنین کاهش مولدین ماهیان خاویاری و رفع مشکل کمبود مولدین، با موافقت طرح پیشنهادی مولدسازی بعد از 8 سال تلاش کارشناسان با موفقیت در مرکز شهید مرجانی انجام شد که امسال برای اولین بار توانستیم به صورت انبوه بیش از 50 هزار لارو از مولدین پرورشی استحصال نماییم. وی افزود: با توجه به ابلاغیه شیلات ایران در رابطه با میزان رهاسازی بچه ماهیان خاویاری در سال 1391 سهم استان گلستان 4.5 میلیون قطعه انواع بچه ماهی خاویاری است که درصورت تأمین مولد مورد نیاز این تعداد در خرداد ماه سال جاری در اوزان سه گرم تولید و در رودخانه‌های استان رهاسازی می‌شود.

 پاسندی گفت: استان گلستان بیش از 50 درصد سهم تکثیر ماهیان خاویاری در کشور را به خود اختصاص داده‌‌است. اما در باره خاویار بدلی باید گفت كه این گونه ماده غذایی، پروتئین کمتری نسبت به خاویار اصلی دارد و حتی از نظر بهداشتی نیز به دلیل افزودن برخی ژله‌ها و رنگدانه‌ها، سلامت آنها در هاله‌ای از ابهام است. در عین حال برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که فروش خاویار به صورت قاچاق و بدلی، غیربهداشتی و غیرقابل مصرف است و با استانداردها فاصله دارد.


شبه خاویارها یا خاویار بدلی و مصنوعی فقط از نظر ظاهری به خاویار شباهت دارند و دیگر فواید خاویار را ندارند و این نوع خاویار از برخی کشورهایی نظیر اسپانیا، ژاپن، آذربایجان و کشورهای مشترک‌المنافع به گلستان وارد می‌شود. این در حالی است كه بر اساس آخرین آمارهای به دست آمده، میزان صید خاویار از سال 76 تاکنون در استان سیر نزولی داشته و از 250هزار کیلوگرم در سال 79 به 50 هزار کیلوگرم در سال گذشته رسیده‌است و با توجه به اینکه میزان صید ماهیان خاویاری کمتر شده، میزان استحصال خاویار نیز کم می‌شود، به طوری که سال گذشته کمتر از پنج هزار کیلوگرم خاویار در استان تولید شده‌است و این احتمال وجود دارد که استحصال ماهیان خاویاری تا سال 1400 از بین رود و به صفر رسد و به تبع آن، اشتغال صیادان مجاز نیز تهدید می‌شود.

 گلستان بزرگترین مرکز صید ماهیان خاویاری ایران است که باوجود کاهش هرساله استحصال این محصول، 50 درصد خاویار ایران و مرغوب‌ترین خاویار جهان را تولید می‌کند اما شبه‌خاویار، تهدید برای جایگاه این استان در زمینه تولید این محصول است و ضروری است این نوع خاویار باید در مراکز بهداشتی شناسایی شده و وضعیت آن از نظر قانونی مشخص شود و برای جلوگیری از ورود آن برنامه منسجمی ارائه شود تا شاهد از بین رفتن جایگاه خاویار گلستان در جهان نباشیم.